Η τάξη των αποφοίτων του σχολείου «Αραμιάν», με τα διπλώματα στο χέρι. Λήψη Ιούνιος 1937 (Φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, περ. «Αρμενικά», αρχείο Βιβλιοθήκης Nubarian, Παρίσι [ΑΒΕ: 616])
Επί περίπου 26 χρόνια, στην Καλαμάτα έζησαν 200 οικογένειες Αρμενίων, περίπου 600-700 άτομα. Οι περισσότεροι ήταν εγκατεστημένοι στην υποβαθμισμένη τότε περιοχή «Κορδίας» της δυτικής παραλίας της πόλης, μέσα σε ξύλινα ή τσίγκινα παραπήγματα. Λιγότεροι, περί τα 200 άτομα, έμειναν σε μισθωμένα κτήρια της πάνω πόλης, κοντά στο ναό της Υπαπαντής του Σωτήρος.
Η ζωή και η καθημερινότητά τους κυλούσε γύρω από τα τρία σχολεία, τις δύο εκκλησιαστικές ενορίες και τον αθλητικό και ποδοσφαιρικό σύλλογο με την επωνυμία «Αρμενική Ένωσις Καλαμών».
Τα δύο αρμένικα σχολεία λειτουργούσαν στο συνοικισμό του «Κορδία» –ένα με την αρωγή της «Αρμενικής Γενικής Ένωσης Αγαθοεργίας» και ένα με τη βοήθεια του «Αρμενικού Κυανού Σταυρού», το επονομαζόμενο «Ροστομιάν»– και ένα τρίτο στη συνοικία της Υπαπαντής, το επονομαζόμενο «Αραμιάν».
Είχαν δύο χώρους άσκησης των λατρευτικών τους καθηκόντων, συγκεκριμένα μια ξύλινη εκκλησία που είχαν φτιάξει οι ίδιοι στον «Κορδία» και ένα παρεκκλήσι του ναού της Υπαπαντής, το ναΐσκο των «Τριών Ιεραρχών», ανατολικά του κάστρου, στη διασταύρωση των οδών Αλαγονίας και Βιλεαρδουίνου.
Το 1947, μετά τη λήξη του Β’ Παγκόσμιου και την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, οι εναπομείναντες στην Καλαμάτα 403 Αρμένιοι, υπακούοντας στο κάλεσμα της Σοβιετικής Ένωσης, εγκατέλειψαν την πόλη και –σχεδόν όλοι– «παλιννόστησαν» στη Σοβιετική Αρμενία, αφήνοντας ωστόσο το αποτύπωμά τους στην πόλη.
• Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στον τόμο που επιμελήθηκε η Αναστασία Μηλίτση-Νίκα, Οι Αρμένιοι προσφυγές στην Καλαμάτα, 1921-1947, Καλαμάτα 2022.
• Πηγή: facebook / Γενικά αρχεία του κράτους – Τμήμα Μεσσηνίας.