Τρεις παραδοσιακές χριστουγεννιάτικες φάτνες μονοπωλούν εδώ και δεκαετίες το ενδιαφέρον των κατοίκων της Ρόδου. Κάθε χρόνο χιλιάδες τις επισκέπτονται όλη τη διάρκεια των γιορτών, μέχρι και τα Φώτα.
Πρόκειται για τη Φάτνη της Σάντα Μαρίας (του καθολικού ναού της Ρόδου), τη Φάτνη της Σαλάκου και τη Φάτνη των Μαριτσών.
Η Φάτνη της Σάντα Μαρίας (της Νίκης – Santa Maria della Vittoria) είναι η παλαιότερη από τις τρεις· δημιουργήθηκε το 1930 στην καθολική εκκλησία και μάλιστα τα πρώτα χρόνια βρισκόταν εντός του ναού. Η φάτνη φτιάχτηκε στη διάρκεια της ιταλικής κατοχής της Ρόδου κατά τα πρότυπα της Φάτνης της Νάπολης που είναι από τις πιο γνωστές σε όλη την Ευρώπη.
Σχεδιαστής της ήταν ο ξακουστός αρχιτέκτονας Αρμάντο Μπερναμπίτι, τη σφραγίδα του οποίου έχουν πολλά από τα κτήρια που βρίσκονται στα κεντρικά σημεία της πόλης της Ρόδου. Λέγεται μάλιστα ότι ο τότε Ιταλός διοικητής Μάριο Λάγκο διέθεσε αρκετά μεγάλο ποσό για την αγορά αγαλμάτων από τη Νάπολη για το στολισμό – τα πρώτα μάλιστα αγάλματα αναπαριστούσαν και χωρικούς της Ρόδου με τοπικές ενδυμασίες.
Η δεύτερη φάτνη λειτουργεί στην ορεινή κοινότητα της Σαλάκου στους πρόποδες του Προφήτη Ηλία. Φέτος συμπληρώνει 40 χρόνια λειτουργίας και βρίσκεται σε ένα τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.
Πρόκειται για «ζωντανή» φάτνη με ζώα από το χωριό, ενώ συμμετέχουν και δεκάδες παιδιά ντυμένα με τις ενδυμασίες που υπήρχαν την εποχή που γεννήθηκε ο Χριστός. Την ευθύνη λειτουργίας έχει ο Πολιτιστικός Σύλλογος Σαλάκου «Το Σπήλαιο».
Η τρίτη φάτνη βρίσκεται στο χωριό Μαριτσά, στο όρος Κουμούλη δίπλα στη Μονή του Σωτήρος· είναι και αυτή «ζωντανή». Λειτουργεί με ευθύνη του Πολιτιστικού Συλλόγου Μαριτσών «Ο Κερωνιάτης.
