Μοναδικό παζλ μουσικής, χορού και πολιτισμού ήταν και φέτος το Πανελλαδικό Φεστιβάλ Ποντιακών Χορών της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος. Τα νιάτα και η δύναμη έκαναν και πάλι τη διαφορά στο κορυφαίο πολιτιστικό γεγονός για τον ποντιακό ελληνισμό, που έγινε στην Κομοτηνή, στο Κλειστό Γυμναστήριο των ΣΕΦΑΑ στην πανεπιστημιούπολη του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ).
Στο 17ο Πανελλαδικό Φεστιβάλ Ποντιακών Χορών, που ήταν αφιερωμένο στα 100 χρόνια από την υπογραφή της Συνθήκης της Λοζάνης, τιμήθηκαν τρεις σημαντικές προσωπικότητες: ο Τζορτζ Τρελόαρ, ο Λευτέρης Χαψιάδης και ο Γεώργιος Κεσίδης.
Παρουσιάστρια της διοργάνωσης ήταν η δημοσιογράφος και εκδότρια της εφημερίδας Παρατηρητής της Θράκης Νατάσσα Βαφειάδου, ενώ ο Μιχάλης Βαμβακάς και η Χρύσα Μαυρίδου είχαν τη σκηνοθεσία της.
Το σήμα της επίσημης έναρξης του Φεστιβάλ δόθηκε όταν με υπερηφάνεια μπήκαν στο χώρο του Κλειστού Γυμναστηρίου ΣΕΦΑΑ κορίτσια κι αγόρια κρατώντας τα λάβαρα των ποντιακών σωματείων-μελών της Παμποντιακής Ομοσπονδίας.
Το χειροκρότημα που τους χάρισαν οι χιλιάδες θεατές ήταν και το καλωσόρισμα για τους 1.700 πρωταγωνιστές του κορυφαίου πολιτιστικού γεγονότος για τον ποντιακό ελληνισμό, που για ακόμα μία χρονιά θύμισαν σε όλους τι σημαίνει να μπαίνεις ψυχωμένα στο χορό και να μην είσαι πια εσύ αλλά «εμείς, ο Πόντος όλος»!
Ο πολύχρωμος χορευτικός χείμαρρος μπήκε, για λίγα λεπτά, στο Κλειστό Γυμναστήριο των ΣΕΦΑΑ με κοτσιχτόν oμάλ’.
Στο τραγούδι ήταν ο Γιώργος Ορφανίδης, στην ποντιακή λύρα ο Τάσος Πετρόπουλος και στα νταούλια οι Γιώργος Χαραλαμπίδης και Γρηγόρης Κεσαπίδης.
Τους χαιρετισμούς στο 17ο Πανελλαδικό Φεστιβάλ Ποντιακών Χορών άνοιξε ο π. Γρηγόριος, εκπρόσωπος του μητροπολίτη Μαρωνείας και Κομοτηνής Παντελεήμονα. «Ηχηρό μήνυμα σε όλους, ο Πόντος και οι πατρίδες που χάθηκαν ζουν και θα ζουν μαζί με την Εκκλησία. Μ’ αυτό να πορευθείτε και ποτέ να μην πουλήσετε τίποτα και σε κανέναν από αυτά που οι πρόγονοί μας αγωνίστηκαν για να τα έχουμε εμείς σήμερα», είπε.
Η Ζωή Κοσμίδου, εκπρόσωπος της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, τόνισε πως ο φορέας «θα είναι στο πλευρό του ποντιακού ελληνισμού που έλαμπε, λάμπει και θα λάμπει πάντα». Ο δήμαρχος Κομοτηνής Γιάννης Γκαράνης καλωσόρισε τις Πόντιες και τους Πόντιους στην πόλη της Κομοτηνής και είπε πως ως δημοτική Αρχή στήριξαν με όλες τους τις δυνάμεις αυτήν τη διοργάνωση παρά τις δυσκολίες, «γιατί είναι ξεχωριστή τιμή για τον τόπο ένα τέτοιο φεστιβάλ. Μιας διοργάνωσης που αποδεικνύει ότι οι Πόντιοι διαφυλάττουν τα σπουδαία της φυλής τους».
Ο πρόεδρος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος Γιώργος Βαρυθυμιάδης αναφέρθηκε στη Συνθήκη της Λοζάνης, τα συν και τα πλην της σε πολιτικό επίπεδο, επισημαίνοντας ωστόσο πως κατέστρεψε τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων που αναγκάστηκαν να ξεριζωθούν. «Η πολιτεία οφείλει να αναγνωρίσει τη συμβολή των προσφύγων στη δημιουργία και ανάπτυξη του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Ο καλύτερος τρόπος να το πράξει είναι να συνδράμει καθοριστικά στη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου και της Μικράς Ασίας», είπε ο Γιώργος Βαρυθυμιάδης.
Ο πρόεδρος της ΠΟΕ υπογράμμισε πως σε συνεργασία με τους Αρμένιους και τους Ασσύριους δεν θα σταματήσουν να αγωνίζονται για τη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας των Χριστιανών της Ανατολής.
Από την πλευρά του, ο επίτιμος πρόεδρος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος Γιώργος Παρχαρίδης αφού εξέφρασε τη χαρά του που ο θεσμός του Φεστιβάλ υπάρχει και κάθε χρόνο γίνεται πιο δυνατός, τόνισε ότι οι χοροί όλων αυτών των νέων ανθρώπων στέλνουν μηνύματα αγάπης, αλληλεγγύης, προοπτικής. «Με το χορό η νεολαία», είπε, «γίνεται εμπόδιο στην καταστροφή του πολιτισμού από την παγκοσμιοποίηση».
Εκπροσωπώντας τα νιάτα, ο πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής της Νεολαίας της ΠΟΕ Γιώργος Χατζηκυριακίδης τόνισε πως «ο Πόντος είναι εκείνοι που δεν πρόλαβαν να έρθουν, εκείνοι που ήρθαν και νοητά τον έφεραν μαζί τους, και οι νέοι που θα συνεχίσουν να αγωνίζονται καθημερινά για τη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας».
Υποσχέθηκε ότι η νεολαία θα χρησιμοποιήσει όλα εκείνα τα εργαλεία για να μεταφέρει φλόγα και όχι στάχτη, βιώματα και όχι αναμνήσεις.
Τελευταία χαιρέτισε τη διοργάνωση η πρόεδρος του οικοδεσπότη ΣΠΟΣ Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης Αθηνά Νακούση, που αναφέρθηκε σε όλους όσοι συνέβαλαν για να υλοποιηθεί το Φεστιβάλ υπό εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Η Αθηνά Νακούση υπογράμμισε ότι «σήμερα ο Πόντος ανασταίνεται και μιλά μέσα από τα βήματά μας και το ρυθμό της ποντιακής λύρας. Σήμερα η Θράκη δίνει δύναμη στη μάνα γη ώστε στο μέλλον να επιστρέψουμε νικητές».
Όταν ο παλμός συνάντησε την ψυχή
Τα μηνύματα των χαιρετισμών, όσο σπουδαία κι αν ήταν, γρήγορα πέρασαν στην ιστορία όταν τα νιάτα και ο δυναμισμός πλημμύρισαν τον αγωνιστικό χώρο.
Με διπάτ’, τίκ’ μονόν, εμπροπίσ’, κότσ’ και σερανίτσα πήρε πρώτος το «βάπτισμα» ο ΣΠΟΣ Δυτικής Μακεδονίας & Ηπείρου. Τραγούδησε και αναφέρθηκε στους συμβολισμούς των χορών που παρουσιάστηκαν η Αντωνία Καραγιαννίδου, ενώ τραγούδησε και ο Γιάννης Κατωτικίδης. Στη σκηνή μαζί τους οι εξαιρετικοί μουσικοί Δημήτρης Ζουπουνίδης, Κώστας Μαυρόπουλος, Αλέξανδρος & Νίκος Φιλιππίδης και Σωτήρης Θεοδωρίδης. Ο Νίκος Γαβριάς είχε το συντονισμό της μουσικής.
Τη σκυτάλη από τον ΣΠΟΣ Δυτικής Μακεδονίας & Ηπείρου πήρε η Νατάσσα Βαφειάδου που έκανε σύντομη αναφορά στη Συνθήκη της Λοζάνης, στην οποία ήταν αφιερωμένο το φετινό Πανελλαδικό Φεστιβάλ Ποντιακών Χορών.
Με ομάλ’, σαρικούζ, τυρφών και τρομαχτόν εντυπωσίασε ο ΣΠΟΣ Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας. Τραγούδησε και έπαιξε λύρα ο Θοδωρής Κοτίδης. Στο κλαρίνο ήταν ο Γεώργιος Αντωνιάδης. Ο ΣΠΟΣ χειροκρότηθηκε και για την απόφασή του όλες οι χορεύτριες και οι χορευτές να φορούν την πορτοκαλί κορδέλα για την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών που από το 1999 τιμάται την 25η Νοεμβρίου.
Τη μοναδική παρουσία του ΣΠΟΣ Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας ακολούθησε η απόδοση τιμής στον ύπατο αρμοστή της Κοινωνίας των Εθνών George Devine Treloar. Για το έργο του μίλησε μέσω βιντεοσκοπημένου μηνύματος ο γιος του Ντέιβιντ Τρελόαρ, που προανήγγειλε μάλιστα την έκδοση βιβλίου με υλικό που είχε στην κατοχή του ο πατέρας του. Εκ μέρους της οικογένειας Τρελόαρ την τιμητική πλακέτα παρέλαβε η Χρύσα Μαυρίδου, πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων Θρυλορίου «Η Κερασούντα και το Γαρς», από τη Ζωή Κοσμίδου.
Αμέσως μετά, ο ΣΠΟΣ Νομού Θεσσαλονίκης γέμισε τον αγωνιστικό χώρο παρουσιάζοντας καβαζίτας, σαρικούζ’ Πάφρας, αρχουλαμά, τερς και κότσαρι. Τραγούδησε, έπαιξε λύρα, κεμανέ και ζουρνά ο Γιώργος Πουλαντσακλής. Μαζί του επί σκηνής μια ομάδα νέων αγοριών και κοριτσιών που αποτελούν την ελπίδα του αύριο στην περιοχή τους. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό – όπως εντυπωσιακό ήταν το αποτέλεσμα της εμφάνισης καλλιτεχνών-καθηγητών από το Μουσικό Σχολείο Κομοτηνής.
Οι καλλιτέχνες ήταν η πρώτη έκπληξη της βραδιάς, και βρέθηκαν στο Φεστιβάλ Ποντιακών Χορών για να αποδώσουν το τραγούδι του προσφάτως χαμένου Πόντιου στιχουργού και συγγραφέα Λευτέρη Χαψιάδη, «Μία είναι η ουσία».
Ο δήμαρχος Κομοτηνής επέδωσε τιμητική πλακέτα στον πρόεδρο του Πολιτιστικού-Μορφωτικού Συλλόγου Παλαγίας «Ο Μέγας Αλέξανδρος» Παύλο Στεφανίδη που εκπροσώπησε την οικογένεια Χαψιάδη.
Τη συγκινητική στιγμή διαδέχθηκε μια δυνατή παρουσία, εκείνη του ΣΠΟΣ Νοτίου Ελλάδος και Νήσων με τους χορούς φόνα, τίκ’ διπλόν, τρυγόνα, έτερε και τεκ καΐτέ. Τραγούδησαν ο Γιώργος Δημητριάδης και ο Μωυσής Μωυσιάδης. Στην ποντιακή λύρα ήταν οι Δημήτρης Κοσμίδης και Αλέξανδρος Μιχαηλίδης. Στο αγγείο και τη φλογέρα ο Χριστόφορος Κοσμίδης. Στο νταούλι ο Χρήστος Μαυρίδης και ο Ορφέας Κοσμίδης.
Η δεύτερη έκπληξη της βραδιάς συνδέεται με τον εκλιπόντα δεξιοτέχνη του κλαρίνου Γεώργιο Κεσίδη από τα Κουδούνια της Δράμας. Στη σκηνή του 17ου Πανελλαδικού Φεστιβάλ Ποντιακών Χορών ανέβηκαν ο γιος του Θεόδωρος Κεσίδης που έπαιξε κλαρίνο, και ο εγγονός του Γιάννης Κεσίδης που τραγούδησε. Την τιμητική πλακέτα απέδωσε ο Γιώργος Βαρυθυμιάδης στον εγγονό του.
Με κοτσαγκέλ’, ουτσάι, καλόν κορίτσ’, πατούλα και λετσίνα καλοσώρισε τους θεατές στο Κλειστό Γυμναστήριο των ΣΕΦΑΑ ο οικοδεσπότης ΣΠΟΣ Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης. Για να χορέψει η πολυπληθέστερη αποστολή στο Φεστιβάλ τραγούδησαν η Ελένη Αποστολίδου, η Γεωργία Καλαϊτζίδου και ο Χάρης Κεφαλίδης. Στη λύρα και το τραγούδι ήταν ο Τάσος Πετρόπουλος. Ο Αριστοτέλης Αρχιτεκτονίδης έπαιξε λύρα και ζουρνά. Στο κλαρίνο ήταν ο Θοδωρής Κεσίδης. Νταούλι έπαιξαν οι Βασίλης Αλεξίου, Μαρία Αποστολίδου, Γρηγόρης Κεσαπίδης, Μαρία Κουντουδάκη, Βασίλης Τρίγκας και Γιώργος Χαραλαμπίδης.
Με την ολοκλήρωση της παρουσίασης των χορευτικών, ο πρόεδρος της ΠΟΕ Γιώργος Βαρυθυμιάδης είπε «ευχαριστώ» σε όλους αυτούς τους υπέροχους χορευτές και χορεύτριες, τιμώντας τους προέδρους των πέντε ΣΠΟΣ που συμμετείχαν στο Φεστιβάλ.
Τιμητική πλακέτα έλαβαν οι: Πολύκαρπος Σαββίδης, Ευστάθιος Κατσίδης, Παύλος Γαλεγαλίδης, Χρήστος Δημόπουλος και Αθηνά Νακούση.
Το 17ο Πανελλαδικό Φεστιβάλ Ποντιακών Χορών ολοκληρώθηκε εντυπωσιακά με το χορό Σέρρα που τον απέδωσαν επιλεγμένοι πυρριχιστές υπό την καθοδήγηση των Ματθαίου Καλτσίδη, Όμηρου Παχατουρίδη και Στέλιου Νικολάου. Στο τραγούδι και τη λύρα ήταν ο Τάσος Πετρόπουλος, στο νταούλι ο Γρηγόρης Κεσαπίδης και ο Γιώργος Χαραλαμπίδης.
Κλείνοντας την εκδήλωση, η παρουσιάστρια ανανέωσε το ραντεβού μας για το 18ο Πανελλαδικό Φεστιβάλ Ποντιακών Χορών της ΠΟΕ, που θα γίνει το 2024.
Αλλά επειδή οι ποντιακοί χοροί δεν τελειώνουν ποτέ…
Το ποντιακό γλέντι όμως δεν σταμάτησε στο Κλειστό Γήπεδο των ΣΕΦΑΑ Κομοτηνής, αλλά συνεχίστηκε στην αίθουσα δεξιώσεων του ξενοδοχείου «Chris and Eve» που βρίσκεται στο 3ο χλμ της Παλιάς Εθνικής Οδού Κομοτηνής-Αλεξανδρούπολης, με τη συμμετοχή αγαπημένων καλλιτεχνών.
Την Κυριακή το πρωί αναμένεται να δώσουν όλοι το παρών στην επιμνημόσυνη δέηση στο ναό του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, όπου βρίσκεται και πιστό αντίγραφο της Παναγίας Σουμελά. Η αυλαία των εκδηλώσεων στο πλαίσιο του 17ου Πανελλαδικού Φεστιβάλ Ποντιακών Χορών της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδας θα κλείσει όπως άρχισε, με μια πατινάδα στην οποία θα συμμετέχουν σωματεία της ΠΟΕ αλλά και τοπικά σωματεία της Κομοτηνής.
Συγχαρητήρια σε όλους όσοι έδωσαν και πάλι τον καλύτερό τους εαυτό!
Πόπη Παπαγεωργίου, Γεωργία Βορύλλα
