Πριν από λίγες μέρες έγινε γνωστή η επιτυχία των δύο νεαρών Ελληνίδων δημιουργικών σχεδιαστριών ένδυσης που σε διεθνή διαγωνισμό ο οποίος διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο του Κιέβου στην Ουκρανία και ανάμεσα σε δεκάδες συμμετοχές από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες αλλά και από την Ινδία, κατέκτησαν την 1η και την 3η θέση. Ο συντονισμός, η καθοδήγηση και η επιμέλεια των υποβολών έγινε από την επίκουρη καθηγήτρια του τμήματος Ευρυδίκη Παπαχρήστου, η οποία είναι διδάσκουσα του μαθήματος «Εικονικό Πρωτότυπο» στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδας.
Η είδηση γέμισε με ιδιαίτερα χαρά και υπερηφάνεια το Κιλκίς.
Η συστηματική δουλειά που γίνεται στο πανεπιστήμιό του αποφέρει καρπούς, και οι φοιτητές του μοναδικού τμήματος που φιλοξενείται στην πόλη τους διακρίνονται διεθνώς κάνοντας γνωστή παράλληλα και την πόλη σπουδών τους. Αξίζει να σημειωθεί πως πάγιο αίτημα των κατοίκων του Κιλκίς είναι να αξιοποιηθούν πλήρως οι κτηριακές εγκαταστάσεις του Ακαδημαϊκού Ιδρύματος φιλοξενώντας και άλλα τμήματα του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδας, μετασχηματίζοντας την πόλη τους σε μια φιλική «φοιτητούπολη».
Μας γέμισε χαρά και ως Έλληνες, γιατί η νέα γενιά παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, μας αντιπροσωπεύει επάξια με τη δημιουργικότητά της και την υψηλή επιστημονική εξειδίκευσή της σε διοργανώσεις του εξωτερικού, αξιοποιώντας τη δυναμική και την εξωστρέφειά της.
Ποιες είναι όμως οι δύο νεαρές γυναίκες οι οποίες έφεραν εις πέρας αυτήν την αποστολή; Ας πάμε να τις γνωρίσουμε!
Ελένη Σιδηροπούλου: Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Θέρμη Θεσσαλονίκης. Είμαι ποντιακής καταγωγής. Οι παππούδες του πατέρα μου ήταν από το Ατά Παζάρ και της μητέρας μου από τα Αμπέλια και το Σταυρίν της Ματσούκας. Σε μικρή ηλικία συμμετείχα στη χορευτική ομάδα του ποντιακού συλλόγου της Θέρμης «Παναγία Σουμελά». Επίσης, έχω ασχοληθεί δέκα χρόνια με τον σύγχρονο χορό και έξι χρόνια με το Tae Kwon Do. Από μικρή ηλικία προσπαθούσα να δημιουργήσω μορφές στο χαρτί και να τις «ντύσω». Ειδικά από το Γυμνάσιο και μετά είχα αποφασίσει με τι ήθελα να ασχοληθώ. Έτσι λοιπόν η σχολή όπου φοιτώ ήταν η πρώτη μου επιλογή όταν συμπλήρωνα το μηχανογραφικό μου για τις πανελλήνιες εξετάσεις.
Βέβαια ίσως είναι και εν μέρει γονιδιακό, καθώς ο πατέρας μου και οι παππούδες μου είχαν και αυτοί στενή επαφή με τον κλάδο της ένδυσης. Ο ένας ο παππούς μου ήταν ράφτης και ο άλλος διατηρούσε βιοτεχνική μονάδα με ανδρικά ρούχα μέχρι τη δεκαετία του ’90. Ο πατέρας μου δούλευε στην οικογενειακή επιχείρηση μέχρι που αυτή έκλεισε (στην μεγάλη κρίση των βιοτεχνιών της Θεσσαλονίκης). Αναγκάστηκε να δουλέψει σε άλλες βιοτεχνικές μονάδες, και αυτό κάνει μέχρι και σήμερα.
Πλέον βρίσκομαι στο τελευταίο έτος σπουδών του Τμήματος Δημιουργικού Σχεδιασμού και Ένδυσης του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος. Η σχολή μας μου άνοιξε νέους ορίζοντες στον τομέα του ενδύματος, που δεν γνώριζα ότι υπάρχουν. Μέσα σε αυτούς είναι και η χρήση του 3D σχεδιασμού τον οποίο χρησιμοποίησα και στο project που παρουσίασα στον διεθνή διαγωνισμό που διοργάνωσε το πανεπιστημίου του Κιέβου και έλαβα την πρώτη θέση.
Άλλωστε, σε μια εποχή που όλα γίνονται ψηφιακά και όλα έχουν μεταφερθεί σε ένα εικονικό περιβάλλον, δεν θα μπορούσε να μείνει πίσω και ο τομέας της μόδας, ο οποίος διαρκώς εξελίσσεται και προσαρμόζεται στις ανάγκες της κάθε εποχής.
Ναταλία Στούμπου: Είμαι από τη Θεσσαλονίκη. Η καταγωγή της οικογένειάς μου είναι από την Καστοριά, τη Χαλκιδική και την Καισάρεια της Καππαδοκίας. Από πολύ μικρή, από την ηλικία των 5 ετών έχω ασχοληθεί με τη ρυθμική γυμναστική και είμαι πρωταθλήτρια με πολλά μετάλλια και διακρίσεις. Είμαι απόφοιτη του Καλλιτεχνικού Σχολείου Θεσσαλονίκης και έχω ασχοληθεί πολλά χρόνια με το χορό –μοντέρνο, σύγχρονο, μπαλέτο–, το μιούζικαλ αλλά και με τους παραδοσιακούς χορούς. Είμαι απόφοιτη του τμήματος Δημιουργικού Σχεδιασμού και Ένδυσης του Διεθνούς Πανεπιστημίου και αυτή τη στιγμή κάνω το μεταπτυχιακό μου στο Πολυτεχνείο της Κοζάνης, στο τμήμα των Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων.
Έχετε επιρροές στο έργο σας από την παράδοση;
Σιδηροπούλου: Η παράδοση και οι ρίζες μας είναι μέρος μας, κομμάτι του εαυτού μας. Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω άμεση επιρροή από την ποντιακή παράδοση. Σίγουρα όμως υπάρχουν έμμεσες επιρροές. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, ζώντας σε ένα σπίτι με βαθιά ριζωμένη την ποντιακή παράδοση και με μια μητέρα η οποία μιλάει την ποντιακή διάλεκτο πολλές φορές και στην καθημερινότητά μας. Η μητέρα μου είναι ενεργό μέλος της ποντιακής κοινότητας, με μακρόχρονη προσφορά στο χώρο. Μας μεγάλωσε μεταδίδοντας αυτήν την αγάπη για τις ρίζες της, η οποία στην καθημερινότητα εκφραζόταν μεταξύ άλλων με ποντιακά φαγητά και εδέσματα. Δυστυχώς ακόμα δεν την μιλάω τη διάλεκτο, όμως την καταλαβαίνω.
Στούμπου: Και τα δικά μου τα έργα δεν είναι άμεσα επηρεασμένα από την παράδοση, είναι όμως έμμεσα καθώς η παράδοση είναι μέσα στη ζωή μας και την επηρεάζει έτσι κι αλλιώς.
Τι προοπτικές έχει ένας απόφοιτος της σχολής σας στην Ελλάδα;
Σιδηροπούλου: Το Τμήμα Δημιουργικού Σχεδιασμού και Ένδυσης είναι το μόνο δημόσιο ακαδημαϊκό ίδρυμα με αυτό το αντικείμενο σπουδών. Σίγουρα οι απόφοιτοι της σχολής είναι από τους λίγους με αυτήν την εξειδίκευση. Παρέχει ένα τετραετές πρόγραμμα σπουδών στη διάρκεια του οποίου ο φοιτητής συμμετέχει σε πολλά διαφορετικού είδους μαθήματα, τα οποία παρέχουν γνώσεις από τον βιοτεχνικό τομέα και το ατελιέ, μέχρι και μαθήματα σχετικά με τον έλεγχο ποιότητας, το μάρκετινγκ, την κοστολόγηση και πολλά άλλα. Δημιουργώντας, έτσι, πλήρως καταρτισμένους αποφοίτους με πολύπλευρη σκέψη και αντίληψη.
Έτσι, δημιουργούνται πολλές προοπτικές για τους αποφοίτους σε πολλούς διαφορετικούς τομείς, είτε στον βιοτεχνικό τομέα που είναι και μία από τις κλασικές θέσεις απορρόφησης των αποφοίτων είτε και σε κάτι πιο εξεζητημένο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι όσοι το αγαπούν και προσπαθούν να εξελίσσονται διαρκώς, έχουν πολλές προοπτικές είτε εντός είτε εκτός Ελλάδας.
Στούμπου: Ένας απόφοιτος της σχολής μας μπορεί να εργαστεί σε όλα τα στάδια της διαδικασίας δημιουργίας του ενδύματος σε μια εταιρεία, από το κομμάτι του σχεδιασμού, του πατρόν, μέχρι και να δημιουργήσει ένα δικό του brand. Μπορεί να ακολουθήσει μεταπτυχιακές σπουδές, ώστε να συνδυάσει το ένδυμα με την τεχνολογία και να ανοίξει νέους ορίζοντες. Τέλος μπορεί να προχωρήσει σε διδακτορικές σπουδές και να ακολουθήσει ακαδημαϊκή καριέρα.
Τι καινούργιο πρεσβεύει η πρότασή σας αυτή που έχει διακριθεί στο διαγωνισμό του Πανεπιστημίου της Ουκρανίας;
Σιδηροπούλου: Τα ρούχα που είδατε δημιουργήθηκαν σε ένα 3D πρόγραμμα σχεδιασμού, το Clo. Από μόνο του αυτό το πρόγραμμα και γενικότερα τα προγράμματα τρισδιάστατου σχεδιασμού είναι μια καινοτομία στο χώρο. Η δημιουργία ψηφιακών πρωτοτύπων, πέρα από τον εντυπωσιασμό που προκαλούν λόγω της ρεαλιστικότητάς τους, έχουν και στόχο τη βιωσιμότητα και τη μείωση του χρόνου και των πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται κατά τη διαδικασία παραγωγής ενδυμάτων κυρίως στις εταιρείες μαζικής παραγωγής.
Συγκεκριμένα, η πρότασή μου έχει πρωταρχικό στόχο την επίτευξη της βιωσιμότητας.
Αυτό το επιτυγχάνω μέσω της χρήσης 100% οικολογικών υφασμάτων, όπως είναι το οργανικό βαμβάκι και υφάσματα από νήματα κάνναβης. Στόχος είναι τα υφάσματα –πέρα από τη βιώσιμη-οικολογική κατασκευή τους– να μπορούν και μετά τη χρήση τους να ανακυκλωθούν, τηρώντας τους κανόνες της κυκλικής οικονομίας. Δημιουργώντας ένα ένδυμα το οποίο πέρα από την ικανοποίηση της αισθητικής του αγοραστή, θα ικανοποιεί και την ανάγκη του για την τήρηση των αξιών του και κατά συνέπεια την προστασία του περιβάλλοντος.
Αυτό βέβαια δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί εάν και ο τρόπος υλοποίησης των τυπωμάτων στο ύφασμα δεν ήταν το ίδιο βιώσιμος. Τα τυπώματα έχουν σχεδιαστεί παραδοσιακά στο χέρι και αναδημιουργήθηκαν σε ψηφιακή μορφή. Η αρχική ιδέα ήταν το τελικό ένδυμα να δημιουργηθεί από οικολογικές βαφές, οι οποίες δημιουργήθηκαν με παραδοσιακούς τρόπους και συγκεκριμένα με τη χρήση φρούτων και λαχανικών.
Με λίγα λόγια, προσπάθησα να δημιουργήσω ένα ρούχο το οποίο πέρα από τους αισθητικούς «κανόνες», χρησιμοποιεί καινοτομίες στον τομέα της ένδυσης όπως είναι ο τρισδιάστατος σχεδιασμός και η κυκλική οικονομία, αξίες οι οποίες όσο περνάνε τα χρόνια τόσο περισσότερο διεισδύουν στην καθημερινότητά μας.
Στούμπου: Επιδιώκω οι ιδέες μου να είναι στιλάτες, μοντέρνες, επίκαιρες, και προσπαθώ να καλύπτουν και να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του αγοραστικού κοινού και των εταιρειών. Όσον αφορά το συγκεκριμένο project ο σκοπός ήταν η δημιουργία μιας βιώσιμης συλλογής. Αυτό δεν επιτυγχάνεται μόνο με τη χρήση οικολογικών και ανακυκλωμένων υφασμάτων, αλλά και από την παράλειψη κάποιων σταδίων στη διαδικασία της παραγωγής καθώς επίσης και από την αντικατάστασή τους από κάποιες νέες τεχνολογικές διαδικασίες. Για τη δική μου συλλογή δημιούργησα ενδύματα τα οποία είναι πολυχρηστικά, έχουν αποσπώμενα κομμάτια τα οποία μπορούν να αφαιρεθούν και να φορεθεί το ένδυμα με δύο ή τρεις διαφορετικούς τρόπους με σκοπό να αποτραπεί η αγορά δύο ή τριών διαφορετικών ενδυμάτων. Επιπροσθέτως έχω χρησιμοποιήσει την τεχνική του patchwork ώστε οι φύρες από τα υφάσματα να χρησιμοποιούνται στα υπόλοιπα κομμάτια της collection και να δημιουργούν στιλάτα και μοντέρνα outfit.
Τέλος δημιούργησα το δικό μου 3D avatar το οποίο ήταν πλήρως προσαρμοσμένο στις ανάγκες της συγκεκριμένης collection.
Τελικά η μόδα είναι διαχρονική ή η τεχνολογία και οι καινούργιες ανάγκες την μετεξελίσσουν; Τι θα δούμε τα επόμενα χρόνια στις διεθνείς πασαρέλες;
Σιδηροπούλου: Σίγουρα η μόδα εξελίσσεται μαζί με την τεχνολογία και δεν θα μπορούσε άλλωστε να μείνει πίσω, καθώς η μόδα είναι μέρος της ζωής μας όπως και η τεχνολογία. Οπότε είναι αναγκαίο η μόδα να αφουγκράζεται το κοινό της και να αναγνωρίζει τις νέες του ανάγκες. Εννοείται ότι υπάρχουν κάποιες αξίες που παραμένουν διαχρονικές, όπως είναι ορισμένες παραδοσιακές τέχνες ή ακόμα και κάποιες τεχνικές υψηλής ραπτικής. Όμως, το κοινό σε αυτούς τους τομείς είναι περιορισμένο λόγω του κόστους αλλά και λόγω του εντυπωσιασμού που προκαλούν οι νέες τεχνολογίες στην ένδυση. Πιστεύω ότι με το πέρας του χρόνου και με την αντίστοιχη εξοικείωση που αποκτάμε με την τεχνολογία, σιγά-σιγά θα αρχίσουν τα περισσότερα πράγματα (αν όχι όλα) να γίνονται ψηφιακά, ακόμα και οι πασαρέλες οι οποίες είναι πολύ ρεαλιστικές. Ένα μικρό δείγμα ψηφιακής πασαρέλας είναι και το project μου που έλαβε μέρος στο διαγωνισμό. Ειδικά σε μια εποχή όπου το κύριο κοινό που «καταναλώνει» τη μόδα είναι άνθρωποι που ζουν με την τεχνολογία ή ακόμα και σε εικονικούς κόσμους μέσα από ηλεκτρονικά παιχνίδια. Αυτός ο εικονικός κόσμος ανοίγει πολλούς δρόμους, όχι μόνο στο κομμάτι της δημιουργικότητας αλλά και στο κομμάτι της βιωσιμότητας και της επικοινωνίας του ενδύματος.
Στούμπου: Η μόδα είναι και θα παραμείνει διαχρονική και θα συνεχίσει να ικανοποιεί τις ανάγκες των ατόμων της εκάστοτε εποχής. Αυτή καθ’ αυτή η μόδα δεν θα παρουσιάσει διαφορές με τη σημερινή, αλλά καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται δεν θα αφήσει ανεπηρέαστο το κομμάτι της μόδας. Αυτό φαίνεται και από την τάση Metaverse in Fashion, όπου ρούχα φτιάχνονται αποκλειστικά για να φορεθούν στον ψηφιακό χώρο. Όσον αφορά τις πασαρέλες και το τι θα μπορούσαμε να δούμε εκεί τα επόμενα χρόνια, αυτό δεν θα μπορούσαμε να το προβλέψουμε με ακρίβεια. Εκείνο που θα μπορούσαμε να πούμε με σιγουριά είναι ότι η τεχνολογία θα εισχωρήσει και στις πασαρέλες μιας και το έχουμε δει να συμβαίνει ήδη τα τελευταία δύο-τρία χρόνια. Αυτό δεν σημαίνει πως η ψηφιακή πασαρέλα θα αντικαταστήσει πλήρως την πραγματική και ότι απαραίτητα τα ανθρώπινα μοντέλα θα αντικατασταθούν από τα ψηφιακά (avatar), αλλά οι νέες τεχνολογίες μπορούν να εφαρμοστούν στην πραγματική πασαρέλα.
Θα μπορούσε τα επόμενα χρόνια η βιομηχανία της ένδυσης να παράγει ρούχα μαζικής παραγωγής τα οποία εξοικονομούν μορφές ενέργειας, π.χ. της ηλιακής, με σκοπό την αξιοποίησή της στην καθημερινότητά μας, όπως τη φόρτιση των φορητών μας συσκευών;
Στούμπου: Ναι, γιατί όχι. Θεωρητικά θα μπορούσε να γίνει οτιδήποτε στο μέλλον αφού η τεχνολογία προχωράει συνεχώς και οι σχεδιαστές συνεργάζονται με τους μηχανικούς άρρηκτα συνδεδεμένοι μεταξύ τους.
Σιδηροπούλου: Γίνονται ήδη βήματα γι’ αυτό. Πρόσφατα ήμασταν μαζί με τη Ναταλία στην Κέρκυρα, στο 12ο Συνέδριο Τεχνητής Νοημοσύνης, κατά το οποίο ακούσαμε πολύ ενδιαφέροντα πράγματα, όπως η ενσωμάτωση υπολογιστών στα ρούχα έτσι ώστε να υπάρχει δυνατότητα να γίνονται κάποιες μετρήσεις και για τον άνθρωπο αλλά και για το εξωτερικό του περιβάλλον.
Στούμπου: Τα τελευταία χρόνια, με την ανάπτυξη της τεχνολογίας έχουμε και την ανάπτυξη των «έξυπνων ρούχων» (smart clothes) που με διάφορους αισθητήρες και μηχανισμούς μπορούν να πραγματοποιήσουν διάφορες διαδικασίες. Πριν από δύο χρόνια, πάλι με την καθηγήτριά μας κ. Παπαχρήστου λάβαμε μέρος στο online Hackathon «Fashion for smart cities» που διοργάνωσε το τμήμα Δημιουργικού Σχεδιασμού και Ένδυσης (ΔΙ.ΠΑ.Ε.) και το Ινστιτούτο Πληροφορικής και Τηλεματικής (ΕΚΕΤΑ) στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος STARTS, που σκοπό είχε να αναπτύξουμε τη δική μας ιδέα για έξυπνα ρούχα σε μια έξυπνη πόλη. Εγώ είχα παρουσιάσει μια καινοτόμο ιδέα για την αποτροπή της απαγωγής και εξαφάνισης παιδιών και είχα λάβει τη 2η θέση.
Η βιομηχανία της μόδας αφουγκράζεται την επιτακτική ανάγκη αξιοποίησης ήπιων μορφών διαχείρισης πόρων με στόχο τη βιωσιμότητα;
Σιδηροπούλου: Θέλοντας και μη, ειδικά οι μεγάλες εταιρείες ένδυσης έχουν κάνει βήματα προς τη βιωσιμότητα, καθώς είναι μονόδρομος και μια ανάγκη που έχουν εκδηλώσει οι ίδιοι οι καταναλωτές. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε πολλές εταιρείες με κύρια αξία την οικολογία να εμφανίζονται. Άλλες ήδη υπάρχουσες βγάζουν exclusive eco conscious συλλογές και άλλες θέτουν στόχους μείωσης των πόρων που χρησιμοποιούν.
Υπάρχει μεγάλο ρεύμα του κοινού προς τη βιωσιμότητα και ήταν μεγάλη ανάγκη να γίνει αυτό το βήμα. Εννοείται υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος μπροστά μας, αλλά έχει γίνει η αρχή και αυτό κάτι σημαίνει.
Στούμπου: Ήδη πολλές εταιρείες –ειδικά στο εξωτερικό– βλέπουμε να έχουν επηρεαστεί από την ανάγκη για την εξοικονόμηση των φυσικών πόρων, και αυτό το πετυχαίνουν μέσα από τη χρήση οικολογικών, ανακυκλώσιμων και ανακυκλωμένων υλικών, από την παράλειψη κάποιων σταδίων στη διαδικασία παραγωγής και αντικατάστασή τους από νέες τεχνολογικές διαδικασίες, και τα τελευταία χρόνια έχουμε δει να χρησιμοποιούν για την προώθηση και διαφήμιση των προϊόντων τους digital influencers. Έτσι φτιάχνεται το πατρόν ψηφιακά, ράβεται το ρούχο στο 3d avatar, πραγματοποιείται το fit και έπειτα γίνεται η διαφήμιση με τη χρήση των digital influencers. Η χρήση των digital influencers στην προώθηση των προϊόντων στο εξωτερικό είναι πολύ διαδεδομένη, και η σχεδίασή τους αποτελεί ένα εξαιρετικά κερδοφόρο επάγγελμα, στην Ελλάδα όμως είναι ανύπαρκτη. Μεγάλοι οίκοι μόδας όπως Louis Vuitton, Balenciaga, Balmain έχουν χρησιμοποιήσει τα ψηφιακά μοντέλα στις καμπάνιες τους. Τα ψηφιακά avatar είναι τρομερά ρεαλιστικά, ώστε το κοινό να δυσκολεύεται να αντιληφθεί εάν είναι πραγματικοί άνθρωποι ή ψηφιακά μοντέλα. Ίσως είναι λίγο τρομακτικό για κάποιον μη εξοικειωμένο, και αποδίδεται με το διάγραμμα της Uncanny Valley. Ο όρος Uncanny valley αναφέρεται σε ένα γράφημα συναισθηματικής αντίδρασης ενάντια στην ομοιότητα ενός ανθρωποειδούς με την ανθρώπινη εμφάνιση και κίνηση, και επηρεάζει τη συζήτηση σχετικά με την αποδοχή ρεαλιστικών γραφικών παραγόντων.
Αλεξία Ιωαννίδου
