Η καρδιά του ποντιακού ελληνισμού, ίσως στην αγνότερη και πιο παραδοσιακή της μορφή, χτυπάει και σε μία άλλη Ελλάδα. Αυτήν που αποτελούν οι κοινότητες των ποντιακής καταγωγής Ελλήνων της Ρωσίας και των υπόλοιπων χωρών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Εκεί όπου οι Πόντιοι προοδεύουν, αγωνίζονται και καταφέρνουν να κρατήσουν ζωντανά τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις της πλουσιότατης κληρονομιάς τους, εκεί όπου καθημερινά διασκεδάζουν και ενίοτε κλαίνε με τους ήχους της κεμεντζέ, όπως ακριβώς έβλεπαν να κάνουν οι πρόγονοί τους, οι μπαμπάδες και οι παππούδες τους, στα δύσκολα σοβιετικά χρόνια.
Ο Βαλέριος Ασλανίδης, πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Ανάπας Ρωσίας «Γοργιππία» που αριθμεί περίπου 10.000 ποντιακής καταγωγής Έλληνες, πετυχημένος επιχειρηματίας και διακεκριμένος πρώην αθλητής στα μαχητικά αθλήματα του τζούντο και του σάμπο, αποτελεί μία από τις χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις Ποντίων της πρώην Σοβιετικής Ένωσης που μέσα στην ψυχή τους συνυπάρχουν και κατέχουν περίοπτη θέση τα γαλανόλευκα της ελληνικής σημαίας και ο αετός του Πόντου.
Το pontosnews.gr τον συνάντησε και συνομίλησε μαζί του για τις διηγήσεις της γιαγιάς του για τον Πόντο, με τις οποίες μεγάλωσε, για την πολυάριθμη και δυναμική ελληνική κοινότητα της Ανάπας που περιλαμβάνει και τον τόπο που γεννήθηκε και διαμένει, το Βιτιάζεβο, για τις επιτυχημένες επιχειρηματικές του δραστηριότητες και για την αθλητική του καριέρα.
Δεν παραλείπει να στείλει μήνυμα ενότητας προς τους Ποντίους απανταχού της γης, αλλά και προς όλους τους Έλληνες: τους καλεί να ακολουθήσουν το παράδειγμα αυτών που κατοικούν στην πρώην Σοβιετική Ένωση, «οι οποίοι αγωνίζονται σαν μία οικογένεια», όπως τονίζει.
Παράλληλα, μιλά και για την αφορμή της επίσκεψής του στη Θεσσαλονίκη, τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα του εμβληματικού δημοσιογράφου του Πόντου Νίκου Καπετανίδη, τα οποία έγιναν στο πρώην στρατόπεδο «Παύλου Μελά».
Ενός μνημείου του οποίου ο Βαλέριος Ασλανίδης είναι μέγας χορηγός, αφού έδωσε από την τσέπη του 15.000 ευρώ –από τα 26.000 συνολικά που δόθηκαν από Πόντιους της πρώην Σοβιετικής Ένωσης–, προκειμένου να μείνει παρακαταθήκη στις μελλοντικές γενιές.
«Μου τηλεφώνησε ο Ηλίας Μαυρίδης από το Ντίσελντορφ της Γερμανίας και μου μίλησε για την προσπάθεια να τοποθετηθεί ο ανδριάντας. Στη συνέχεια μίλησα με τον δημοσιογράφο και φίλο μου Νίκο Σιδηρόπουλο, ο οποίος μου είπε την ιστορία του Νίκου Καπετανίδη, που με συγκίνησε.
»Ήξερα κάποια πράγματα, αλλά δεν γνώριζα πολλές λεπτομέρειες. Συγκινήθηκα πολύ, διότι η ιστορία του μοιάζει με αυτή του προπάππου μου, Σταύρου Ασλανίδη, τον οποίο κρέμασαν, όπως και τον Καπετανίδη, οι Τούρκοι. Αμέσως είπα ότι θα συμμετάσχω στην προσπάθεια», σημειώνει στο pontosnews.gr ο Βαλέριος Ασλανίδης.
Από την Αργυρούπολη και την Οινόη
Από τις περιοχές της Αργυρούπολης και της Οινόης του Πόντου κατάγεται ο Βαλέριος Ασλανίδης, ο οποίος γεννήθηκε στις 6 Ιουλίου 1953 στην Ανάπα και εκτός από πρόεδρος της «Γοργιππίας» είναι και πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Προσωπικοτήτων της Περιφέρειας του Κρασνοντάρ.
Όπως αναφέρει, μεταξύ των προγόνων του από την Αργυρούπολη υπήρχαν και ιερείς, τους οποίους κυνήγησαν οι Τούρκοι το 1853 προκειμένου να αλλαξοπιστήσουν.
Εκείνοι ανέβηκαν σε ορεινές περιοχές για να τους αποφύγουν, απέκτησαν εκατό στρέμματα γης και ζούσαν από τις καλλιέργειες. Ωστόσο, τους βρήκαν και εκεί οι Τούρκοι, τους κυνήγησαν ξανά, κι έτσι αναγκάστηκαν να καταφύγουν στη Ρωσία το 1860.
«Ο παππούς μου από την Οινόη ήταν πολύ πλούσιος έμπορος και συνεργαζόταν με εταιρείες στην Ευρώπη. Εμπορευόταν λεφτοκάρυα. Το 1915 οι Τούρκοι τους κυνήγησαν. Με την οικογένειά του, με πολύ άσχημες καιρικές συνθήκες, τους έριξαν στη θάλασσα, με ένα καράβι. Σε μία εβδομάδα βγήκαν στο λιμάνι του Νοβοροσίσκ και μετά έφτασαν στο Βιτιάζεβο», λέει.
«Έκλαψα στο σπίτι του παππού μου»
Το 2019 επισκέφθηκε τον Πόντο. Μεταξύ άλλων περιοχών, βρέθηκε στην Παναγία Σουμελά για προσκύνημα στο ιερό μοναστήρι, ενώ έμεινε και δύο μέρες στην Τραπεζούντα.
«Εκεί κάποιοι χωριανοί μου έψαχναν τα σπίτια των προγόνων τους. Βρισκόμασταν σε ένα καφενείο. Ήρθε ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου που μέναμε, ο οποίος ήταν Έλληνας και καταγόταν από την Οινόη. Του είπα ότι το σπίτι του παππού μου ήταν στο παλιό λιμάνι της πόλης. Αυτός έφυγε ξαφνικά και στενοχωρήθηκα διότι σκέφτηκα μήπως είπα κάτι που τον πείραξε. Σε δέκα λεπτά ξανάρθε, άνοιξε το λάπτοπ του και μου είπε: “Αυτό είναι το σπίτι σας. Ο παππούς σου ήταν ο επικεφαλής της περιοχής”», εξομολογείται.
Ο ίδιος θυμάται ότι η γιαγιά του, όταν ως παιδιά μαζεύονταν γύρω της τις βροχερές νύχτες για να ακούσουν ιστορίες για τον Πόντο, τους έλεγε συχνά πώς ήταν το σπίτι στην Οινόη και πώς ήταν τοποθετημένα τα έπιπλα μέσα σε αυτό.
«Έφτασα στο σπίτι στην Οινόη, αλλά δεν μπόρεσα να μπω από τη συγκίνηση. Είδα στην είσοδό του δύο κολόνες ίδιες με αυτές που έβαλα στο δικό μου σπίτι στο Βιτιάζεβο. Χωρίς να το ξέρω τοποθέτησα στο σπίτι μου ίδιες κολόνες. Έκλαψα όταν τις είδα. Επίσης, θυμάμαι μία άγκυρα και ένα φάρο στην αυλή του σπιτιού», τονίζει με συγκίνηση ο Βαλέριος Ασλανίδης.
Σημειώνει ακόμα ότι το σπίτι του παππού του στην Οινόη πλέον είναι εθνικό μουσείο και ανάμεσα στα εκθέματα είναι τα έπιπλα της οικογένειάς του. «Οι Τούρκοι λένε ότι εκεί ζούσε ένας μεγάλος Τούρκος της περιοχής. Έκαναν μουσείο με τα δικά μας έπιπλα», υπογραμμίζει με παράπονο.
«Ο πατέρας μου κάθε μέρα άκουγε ποντιακά τραγούδια»
Τις μνήμες που έχει από τον πατέρα του, ο οποίος καθημερινά άκουγε ποντιακά τραγούδια, «ξεδιπλώνει» στο pontosnews.gr ο Βαλέριος Ασλανίδης.
«Ήμουν μικρός και σκεφτόμουν, τι μουσική είναι αυτή; Ο πατέρας μού έλεγε: “Θα έρθει ο καιρός και το μικρόβιο που έχεις μέσα σου θα μεγαλώσει και θα καταλάβεις ότι δεν θα μπορείς να ζεις χωρίς αυτήν τη μουσική, χωρίς την ιστορία του ποντιακού ελληνισμού, χωρίς να γνωρίζεις τι έπαθε ο λαός μας”. Ο πατέρας μου τόνιζε ότι όλη μέρα με την κεμεντζέ δουλεύανε, με αυτήν τραγουδούσανε, με αυτήν κλαίγανε… Τώρα και εγώ όλη μέρα ακούω ποντιακή μουσική. Στο σπίτι, στο αυτοκίνητο, παντού», δηλώνει με περηφάνια.
Στις ελληνικές κοινότητες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, όπως αναφέρει ο πρόεδρος της «Γοργιππίας», δεν χρησιμοποιούσαν συχνά τη λέξη «Πόντιος».
«Εμείς λέγαμε Ρωμαίοι. Η γιαγιά μου έλεγε ότι οι Ρωμαίοι είναι οι καλύτεροι άνθρωποι, οι πιο εργατικοί», εξηγεί.
Σε αυτό το σημείο θυμάται και μία αστεία ιστορία την οποία βίωσε μαζί με τη γιαγιά του. «Ήμουν μικρός και πήγαμε στον κήπο να φυτέψουμε δέντρα. Εκείνη μου είπε ότι θα με ξυπνήσει μέσα στη νύχτα για να πάμε να τα… μαλώσουμε. Όντως, γύρω στις 3:00 ήρθε και με ξύπνησε. Είδα ότι κρατούσε και μία αξίνα στο χέρι. Πήγαμε στα δέντρα και τους είπε: “Εσένα που σε φύτεψα, θα σε σκαλίσω αν δε μεγαλώσεις”. Είπα κι εγώ: “Θα σου σπάσω τα κλαδιά αν δεν μεγαλώσεις”. Σε τρεις μέρες τα δέντρα μεγάλωσαν», λέει και χαμογελάει.
Η ελληνική κοινότητα «Γοργιππία»
Περίπου 10.000 Έλληνες αριθμεί η Ελληνική Κοινότητα Ανάπας Ρωσίας «Γοργιππία», πρόεδρος της οποίας είναι ο Βαλέριος Ασλανίδης. Όπως αναφέρι, μαζεύονται συχνά σε μουχαπέτια και παρακάθια και κάνουν μεγάλες εκδηλώσεις στις εθνικές γιορτές της 25ης Μαρτίου και της 28ης Οκτωβρίου, στην γιορτή του Αγίου Γεωργίου και σε αρκετές άλλες περιπτώσεις.
«Το πιο δύσκολο απ’ όλα είναι η διατήρηση της γλώσσας. Ο Έλληνας πρέπει να ξέρει τη γλώσσα του, διότι η γλώσσα είναι η μάνα μας και ο πατέρας μας. Έχουμε στο σύλλογο δασκάλους που διδάσκουν ελληνικά και πολλοί ενδιαφέρονται να μάθουν. Επίσης, διδάσκονται και πολλοί Ρώσοι φιλέλληνες. Έχω αποφασίσει να αγοράσω ένα σπίτι στην Αθήνα για να πηγαίνουν τα παιδιά και τα εγγόνια μου, προκειμένου να μάθουν καλά ελληνικά», εκμυστηρεύεται ο Βαλέριος Ασλανίδης, ο οποίος έχει τέσσερεις γιους, έξι εγγόνια (δύο κορίτσια και τέσσερα αγόρια) και ένα δισέγγονο (αγόρι).
Με έξοδά του χτίστηκε το σπίτι των Ελλήνων της Ανάπας, η έδρα της ελληνικής κοινότητας, καθώς και η εκκλησία που τιμά τη μνήμη του Αγίου Γεωργίου. Ο ίδιος τη στόλισε και με 18 εικόνες που έφερε από το Άγιον Όρος.
Παράλληλα, η «Γοργιππία» διαθέτει δασκάλους εκμάθησης ποντιακών χορών και παιδικό θεατρικό τμήμα.
Στόχος του Βαλέριου Ασλανίδη είναι να διοργανώσει στην περιοχή, και τελικά να μετατρέψει σε θεσμό, ένα φεστιβάλ ποντιακού τραγουδιού, χορών και θεάτρου. Ωστόσο, τα σχέδιά του διέκοψε προσωρινά ο κορονοϊός.
«Του Γηραιού Έλληνα»
Γνωρίζοντας άριστα την τέχνη του οινοποιού και με εξειδικευμένες σπουδές πάνω στο αντικείμενο, έχει καταφέρει να θεωρείται ως ο Έλληνας τσάρος του κρασιού της Μαύρης Θάλασσας.
Στο χώρο της οινοποιίας είναι ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα σε ολόκληρη τη ρωσική επικράτεια και έχει καταφέρει να παρασκευάζει 100.000 μπουκάλια κρασιού το χρόνο, λευκό, ροζέ και κόκκινο, διαφόρων ποικιλιών.
Μάλιστα, τώρα ετοιμάζεται να εισχωρήσει επιχειρηματικά και στο χώρο της παρασκευής σαμπάνιας. Όπως υπογραμμίζει, «αν κάποιος επιχειρηματίας ακολουθήσει τα νόμιμα πλαίσια και τις επιταγές της τεχνολογίας, είναι δεδομένο ότι θα παράξει καλό προϊόν».
Αρχικά είχε ένα μεγάλο εργοστάσιο, συνολικής έκτασης 7.800 στρεμμάτων. Στη συνέχεια το πούλησε και αγόρασε ένα παλαιότερο, το πρώτο εργοστάσιο που έκαναν οι Πόντιοι στην περιοχή, το 1857. Εμβληματικός και ο τίτλος της επιχείρησής του: «Του Γηραιού Έλληνα»!
«Δεν είναι ένα απλό οινοποιείο. Ουσιαστικά λειτουργεί ως ελληνοποντιακό κέντρο. Έχω σε αυτό πορτρέτα του Ιωάννη Καποδίστρια, του Αλέξανδρου Υψηλάντη, του τελευταίου αυτοκράτορα της Τραπεζούντας, Δαυίδ Κομνηνού. Στην επιχείρησή μου όλοι όσοι δουλεύουν είναι Έλληνες», σημειώνει με καμάρι.
Στο σχολείο ήταν άριστος μαθητής και στη συνέχεια αποφοίτησε από δύο πανεπιστήμια. Τελείωσε το Αθλητικό Πανεπιστήμιο και μετέπειτα το Πολυτεχνείο όπου σπούδασε Χημική Τεχνολογία. Έκανε και διδακτορική διατριβή στην οινοποιία-οινολογία.
Ο πρωταθλητής Βαλέριος Ασλανίδης
Συνολικά έξι φορές πρωταθλητής Σοβιετικής Ένωσης στα αθλήματα του τζούντο και του σάμπο αναδείχθηκε ο Βαλέριος Ασλανίδης, ενώ το πρώτο χρυσό μετάλλιο το πήρε σε ηλικία μόλις 21 ετών, το 1974.
Μάλιστα, στα 50 του χρόνια, το 2005 στο Λονδίνο, αναδείχθηκε παγκόσμιος πρωταθλητής βετεράνων στα δύο αυτά αθλήματα. Τις δύο επόμενες χρονιές, το 2006 στη Γαλλία και το 2007 στο Σάο Πάολο, κατέκτησε τη δεύτερη θέση στην ίδια διοργάνωση.
«Σταμάτησα διότι παντρεύτηκα και η μάνα μου είπε: “Φτάνει τώρα, τελείωσες με αυτά. Τώρα πρέπει να μεγαλώσεις το παιδί σου”», λέει χαμογελώντας.
Παράπονό του είναι ότι δεν μπόρεσε να πάρει μέρος στην Ολυμπιάδα της Μόσχας το 1980, αφού έναν χρόνο νωρίτερα έσπασε το πόδι του, με αποτέλεσμα να ολοκληρώσει την καριέρα του στα μαχητικά αθλήματα.
Για το σάμπο, ένα άθλημα αρκετά άγνωστο στην Ελλάδα, σημειώνει ότι δημιουργήθηκε συγκεντρώνοντας τις καλύτερες τεχνικές απ’ όλα τα μαχητικά αθλήματα. Ουσιαστικά το ξεκίνησαν οι Σοβιετικοί επί εποχής Στάλιν, επειδή ήθελαν η αστυνομία και ο στρατός να έχουν υψηλή εξειδίκευση σε θέματα αυτοάμυνας.
«Στη Ρωσία οι Έλληνες είμαστε μία οικογένεια»
Μήνυμα ενότητας σε ολόκληρο τον ποντιακό αλλά και τον απανταχού ελληνισμό στέλνει μέσω του pontosnews.gr ο Βαλέριος Ασλανίδης, τονίζοντας το παράδειγμα των Ελλήνων της Ρωσίας, οι οποίοι «λειτουργούν ως μία μεγάλη οικογένεια».
«Ό,τι κι αν κατάφερα, ό,τι κι αν κάνω, δεν είμαι ποτέ μόνος. Όλοι οι Έλληνες της Ρωσίας, απ’ όλες τις περιοχές, είμαστε μία μεγάλη οικογένεια. Είμαστε ενωμένοι όλοι. Ό,τι κάνει ο καθένας το γνωρίζουμε όλοι, και τα κάνουμε όλοι μαζί. Τα κάνουμε όλα καθαρά, με απόλυτη διαφάνεια. Μεταξύ των Ελλήνων της Ρωσίας δεν υπάρχουν τάξεις και διαχωρισμοί», σημειώνει ο πρόεδρος της «Γοργιππίας».
Κείμενο: Ρωμανός Κοντογιαννίδης.
Φωτογραφίες-βίντεο: Φίλιππος Φασούλας.
