Περίοδος ασάφειας

Μόλις λίγες μέρες μετά τη Σύνοδο Κορυφής, όπου η ΕΕ αποδείχτηκε ένα συνονθύλευμα συμφερόντων, πολλές φορές άνομων, αποδεικνύοντας ότι είναι στην ουσία ένα πολιτικός νάνος, οι ΗΠΑ μετά από μεγάλη καθυστέρηση επέβαλαν κυρώσεις στην Τουρκία για την παραγγελία και αγορά του ρωσικού αντιαεροπορικού-αντιπυραυλικού συστήματος S-400.

Όσον αφορά καθαρά το επιχειρησιακό σκέλος των κυρώσεων, αυτές θα προκαλέσουν αρκετά σοβαρά προβλήματα στην τουρκική αμυντική βιομηχανία, προβλήματα που θα επηρεάσουν τη μαχητικότητα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων αλλά και τη βιωσιμότητα της αμυντικής βιομηχανίας, αφού θα επηρεαστούν σοβαρά εξαγωγές οπλικών συστημάτων δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Λόγω της εξάρτησης της Τουρκίας από την αμερικανική τεχνογνωσία, από εισαγωγή εξαρτημάτων υψηλής τεχνολογίας και εξουσιοδοτήσεις για κατασκευή πτητικών και πυραυλικών συστημάτων αλλά και πολεμικών πλοίων, θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα πολλά προγράμματα της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας. Αν σ’ αυτά προσθέσουμε και τον αποκλεισμό της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας από χορηγήσεις δανείων και πιστώσεων από την αμερικανική τράπεζα εξαγωγών, κάτι που μπορεί να επεκταθεί και σε άλλους διεθνείς χρηματοοικονομικούς οργανισμούς, τότε το πρόβλημα είναι ακόμα μεγαλύτερο.

Τα βασικά προγράμματα που θα επηρεαστούν από τις κυρώσεις είναι τα εξής:

• Πρόγραμμα κατασκευής 100 ελικοπτέρων Τ-70, τα οποία αποτελούν αντίγραφα των αμερικανικών Black Hawk και κατασκευάζονται στην Τουρκία κατόπιν παραχώρησης των σχετικών αδειών.
• Πρόγραμμα αναβάθμισης των F-16 με σύγχρονο ραντάρ της τουρκικής εταιρείας Aseslan, που στηρίζεται σε αμερικανική τεχνολογία.
• Πρόγραμμα κατασκευής τεσσάρων κορβετών τύπου ADA για το πολεμικό ναυτικό του Πακιστάν, οι οποίες είναι εξοπλισμένες με αμερικανικά οπλικά και ηλεκτρονικά συστήματα.
• Πρόγραμμα κατασκευής 30 επιθετικών ελικοπτέρων T129, αξίας 1,5 δισ. δολαρίων. Οι ΗΠΑ είχαν μπλοκάρει την εξαγωγή τους, επειδή δεν έδωσαν άδεια τοποθέτησης των αμερικανικών κινητήρων.

Αν στα παραπάνω προστεθεί και ο οριστικός αποκλεισμός από τη συμπαραγωγή και προμήθεια των 105 F-35, τότε η Τουρκία υφίσταται σοβαρό επιχειρησιακό και οικονομικό πλήγμα από τις κυρώσεις των ΗΠΑ, οι οποίες είναι σίγουρο ότι θα επεκταθούν, αν η Τουρκία δεν συμμορφωθεί, δίνοντας πίσω ή πουλώντας σε άλλη χώρα τους S-400.

Σημειώνεται ότι οι κυρώσεις των ΗΠΑ απομακρύνουν το ενδεχόμενο η Τουρκία να εξασφαλίσει παραγωγή εθνικού αεροσκάφους 5ης γενιάς, γεγονός που θα την στρέψει προς Ρωσία ή Κίνα, κάτι που θα έχει σοβαρότατες γεωπολιτικές επιπτώσεις.

Αυτά σε γενικές γραμμές για τις επιχειρησιακές και οικονομικές επιπτώσεις των κυρώσεων, για να περάσουμε στις πολιτικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις.

Δεδομένης της αυτοκρατορικής στάσης που τηρεί σε θέματα εξωτερικής πολιτικής ο Ερντογάν, η κυβέρνηση και το τουρκικό κράτος, οι αντιδράσεις στις κυρώσεις είναι τέτοιες που θα προκαλέσουν σοβαρό πλήγμα στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Ακούγονται ορισμένες φωνές στην Τουρκία ακόμα και για κλείσιμο της βάσης του Ιντζιρλίκ, κάτι που είναι πολύ πιθανό να γίνεται για να προκαλέσουν φόβο στις ΗΠΑ, παρά για να υλοποιηθεί.

Όμως, εκ των πραγμάτων, εάν επιταθεί η κρίση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, είναι πολύ φυσικό η Τουρκία να αναζητήσει γεωπολιτικό ισοδύναμο. Και αυτό είναι πιθανό να το αναζητήσει στην ΕΕ, τη Ρωσία, το Ιράν, την Κίνα και την εκτός ΕΕ πλέον Αγγλία, με την υποσημείωση ότι οι σχέσεις της με τον αραβικό κόσμο είναι κακές, με εξαίρεση το Κατάρ. Να προσθέσουμε στις πιθανές επιλογές της Τουρκίας το Ισραήλ, μια προσέγγιση που έχει κυρίως στόχο την Κύπρο και την Ελλάδα και η οποία δεν θα είναι εύκολη και χωρίς εμπόδια, τουλάχιστον όσο λάμπει το άστρο του Νετανιάχου στην Ιερουσαλήμ.

Με βάση την παραπάνω παραδοχή, θα πρέπει να θεωρηθεί ότι και η θέση της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ θα τεθεί εν αμφιβόλω, είτε από πλευράς του ίδιου του ΝΑΤΟ είτε από πλευράς της Τουρκίας. Αυτό είναι ένα μακρινό ενδεχόμενο, δεν παύει όμως να είναι στο κάδρο.

Όσον αφορά τη Ρωσία, ο εναγκαλισμός του Ερντογάν με τον Πούτιν αναμένεται να είναι πιο σφιχτός, αφού η εξάρτηση από τα ρωσικά αντιαεροπορικά συστήματα θα είναι πλέον μονόδρομος, ενώ και ο τρόπος με τον οποίο έχει «δέσει» τον Ερντογάν ο Πούτιν στο Ιντλίμπ-Αφρίν-Ιεράπολη-Κομπάνι-Αΐν Ισά, στη Λιβύη, ακόμα και στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, δημιουργούν μια ιδιότυπη σχέση εξάρτησης της Τουρκίας από τη Ρωσία.

Φυσικά τα όσα αναφέροντα παραπάνω, ιδιαίτερα στον τομέα του γεωπολιτικού αναπροσανατολισμού της Τουρκίας, με αφορμή και τις κυρώσεις των ΗΠΑ, δεν είναι εύκολο να γίνουν.

Κι αυτό γιατί ήδη υψώνονται φωνές στις ΗΠΑ, που λένε ότι θα ήταν καταστροφικό για τα αμερικανικά συμφέροντα να αφεθεί η Τουρκία να αναζητήσει αλλού «ζεστή αγκαλιά».

Πάντως δεν θα πρέπει να περιμένουμε ότι η Τουρκία θα παραδοθεί εύκολα είτε στον έναν είτε στον άλλον. Έχει μάθει όλα αυτά τα χρόνια να παίζει δυνατά το χαρτί της γεωπολιτικής της αξίας, με την πολιτική του εκκρεμούς που ακολουθεί, εξασφαλίζοντας αρκετά γεωπολιτικά μέχρι και εδαφικά κέρδη.

Φυσικά το παιχνίδι αυτό μπορεί, κάποια στιγμή, από ένα σημείο και μετά να καταστεί εξαιρετικά επικίνδυνο για την ίδια.

Για ένα τέτοιο παιχνίδι –που είναι πολύ ελκυστικό για την Αγγλία και το Ισραήλ, αλλά και για τις ΗΠΑ–, το οποίο ωθούν τον Ερντογάν να παίξει οι εθνικιστικοί-ρατσιστικοί κύκλοι που συγκυβερνούν μαζί του, θα μιλήσουμε στο επόμενο άρθρο μας.

Κλείνοντας, να αναφερθούμε σε αυτό το «πράμα» που λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση. Πληροφορούμεθα ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση διέθεσε το σύνολο της βοήθειας ύψους 6 δισεκατομμυρίων ευρώ που είχε υποσχεθεί στην Τουρκία σε αντάλλαγμα της υποδοχής των προσφύγων, σε μια κίνηση-κλειδί για τη συμφωνία η οποία υπεγράφη ανάμεσα στις Βρυξέλλες και την Άγκυρα για το ζήτημα των προσφύγων. Δηλαδή, υποσχεθήκαμε να δώσουμε στην Τουρκία 6 δισ. για να σταματήσει να στέλνει αλλοδαπούς στην Ελλάδα και να παίρνει πίσω όσους πέρασαν στα ελληνικά νησιά.

Η Τουρκία δεν έκανε ούτε το ένα ούτε το άλλο. Συνεχίζει να στέλνει κόσμο στον Έβρο και τα νησιά, με τελευταίο κύμα αυτό των Σομαλών, δεν παίρνει πίσω σχεδόν κανέναν, κι εμείς ξοφλήσαμε τις υποχρεώσεις απέναντί της.

Με τις υγείες μας.