Η ενασχόληση με την τέχνη δεν προϋποθέτει ιδιαίτερο ταλέντο. Αρκεί να έχει κάποιος θέληση να χρησιμοποιήσει τα υλικά που του προσφέρονται για να εκφραστεί μέσω της εικόνας και του συμβολισμού, καθώς η τέχνη είναι μέσο συμβολικής επικοινωνίας. Μέσα από την εικαστική θεραπεία (ΕΘ) τα άτομα ενθαρρύνονται να εκφράσουν εμπειρίες και συναισθήματα που δυσκολεύονται να φανερώσουν με λέξεις.
Η δημιουργία και η συμβολική επικοινωνία είναι δύο θεραπευτικές πλευρές της.
Η δημιουργία ενός εικαστικού αντικειμένου μπορεί να καταπραΰνει το στρες και το άγχος, επιφέροντας μια φυσιολογική χαλάρωση ή αλλάζοντας τη διάθεση του ατόμου. Χρησιμοποιώντας τη φαντασία του, μπορεί να ανακουφιστεί από φόβους, άγχος και κατάθλιψη και να ανακαλύψει ένα καινούριο νόημα στη ζωή. Είναι μια δραστηριότητα που ενισχύει την αυτοεκτίμηση, προκαλεί την ανάληψη πρωτοβουλίας και τον πειραματισμό, διδάσκει νέες δεξιότητες και εμπλουτίζει τη ζωή.
Ταυτόχρονα, η δημιουργία εικαστικών αντικειμένων («έργων») στο πλαίσιο θεραπευτικών ομάδων δίνει έμφαση στον τρόπο διερεύνησης των σχέσεων με τους άλλους. Η συμμετοχή σε ομάδες γεννά νέες ιδέες και αφυπνίζει τη δημιουργικότητα. Παράγει με φυσικό τρόπο αλληλεπιδράσεις, επικοινωνία και ανταλλαγή, ενώ προσφέρει δυνατότητες προσωπικού μετασχηματισμού μέσα από τη συνύπαρξη και τη συνδημιουργία.
(Φωτ.: pixabay.com)
Η παλέτα της ίασης
Η προσέγγιση αυτή μπορεί να εφαρμοστεί σε όλους τους ειδικούς πληθυσμούς. Το άτομο που νοσεί χάνει συχνά το αίσθημα ελέγχου του σώματός του, καθώς και το αίσθημα αυτονομίας. Επίσης, οι ασθενείς που νοσηλεύονται χάνουν τον έλεγχο του χρόνου επειδή ζουν με βάση τον χρονικό προγραμματισμό του νοσοκομείου. Κατά τη δημιουργία ενός έργου οι θεραπευόμενοι απομακρύνονται συχνά από την ασθένεια στη ζωή τους, ξεχνούν στιγμιαία πως είναι άρρωστοι, διευρύνουν τη σφαίρα της αντίληψής τους και αφυπνίζονται σε άλλες εμπειρίες.
Παρατηρούν ότι όταν είναι απασχολημένοι με τη δημιουργία ενός εικαστικού αντικειμένου μπορούν συχνά να υπερβούν την ασθένεια, να ξεπεράσουν τον πόνο και να προσπεράσουν φόβους και άγχη.
Ένας εικαστικός θεραπευτής για να κατανοήσει τις αντιλήψεις των ασθενών ζητάει να κάνουν μερικά απλά σχέδια που να απεικονίζουν τους ίδιους, την ιατρική θεραπεία τους, την ασθένειά τους κ.ά. Χρησιμοποιεί τα σχέδια για να βοηθήσει τους θεραπευόμενους να ανοιχτούν και να μιλήσουν για συναισθήματα ή εμπειρίες που διαφορετικά μπορεί να μη μοιράζονταν με άλλους.
(Φωτ.: pixabay.com)
Σε πρόσφατες έρευνες όσον αφορά στην κλινική κατηγορία, η ΕΘ εμφανίζεται έντονα ως ένας τρόπος ενίσχυσης της ποιότητας ζωής των ασθενών και της ικανότητάς τους να αντιμετωπίσουν μια ποικιλία ψυχολογικών συμπτωμάτων. Πολύ χαρακτηριστική είναι η μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Pain and Symptom Management, όπου καταγράφεται ότι μειώνονται αισθητά τα συμπτώματα των ασθενών με καρκίνο που κάνουν EΘ. Η μελέτη βασίστηκε σε έρευνα που έγινε σε 50 ασθενείς του ογκολογικού τμήματος του Northwestern Memorial Hospital σε διάρκεια τεσσάρων μηνών. Από τα εννέα συμπτώματα (πόνος, κούραση, ναυτία, κατάθλιψη, άγχος, έλλειψη όρεξης, δύσπνοια, νύστα και έλλειψη καλής διάθεσης) που παρουσιάζουν οι ασθενείς με καρκίνο που βρίσκονται σε θεραπευτική διαδικασία, παρατηρήθηκε ότι όλα εκτός από τη ναυτία είχαν αισθητή βελτίωση.
Το να κατανοούν οι άνθρωποι τι εκφράζουν τα έργα που δημιουργούν μπορεί σίγουρα να είναι μέρος της ΕΘ, αλλά η διαδικασία της δημιουργίας ενός έργου είναι εξίσου σημαντική.
Αυτό την καθιστά μια μέθοδο με ειδικές ιδιότητες για την αυτοδιερεύνηση του ασθενούς, τον μετασχηματισμό και την αποκατάσταση. Το να ζωγραφίσει κάποιος τα σωματικά συμπτώματα και τους πόνους του τον βοηθά στο να κατανοήσει τι μπορεί να τα πυροδοτεί, παρέχει χρήσιμες πληροφορίες που σε συνεργασία με τους θεράποντες γιατρούς μπορούν να βοηθήσουν τη θεραπεία.
Φωτεινή Λουκαρέα
Σύμβουλος ψυχικής υγείας με εξειδίκευση στην εικαστική ψυχοθεραπεία, συνεργάτρια του Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας και Προσωπικής Ανάπτυξης «Γαληνός».
- Πηγή: ygeiamou.gr.