Επέλεξα, στην αρχή, να χαρακτηρίσω τη χθεσινή συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν με τον αγγλικό όρο (black hole), που παραπέμπει στις τεράστιες μαύρες τρύπες του διαστήματος, απαντώντας με υπερβολή στην υπερβολή της κυβέρνησης περί συνάντησης της εικοσαετίας. Γιατί συνάντηση της εικοσαετίας; Εκτός και αν ισχύει το σενάριο που αναπτύσσεται παρακάτω. Οπότε, πράγματι, επρόκειτο για συνάντηση της εικοσαετίας.
Για τους βιαστικούς αναγνώστες να πούμε πως η συνάντηση δεν είχε κανένα αποτέλεσμα, επισήμως. Ήταν μια τρύπα στο νερό.
Έγινε, απλώς, μια −ακόμη− καταγραφή των διαφορών. Ε, και; Και η καταγραφή των διαφορών επέβαλε τις τυμπανοκρουσίες περί συνάντησης της εικοσαετίας;
Όποιος, όμως, παρακολουθεί τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και τον τρόπο που σκέφτεται και δρα η Τουρκία, το μηδενικό αποτέλεσμα της συνάντησης ήταν δεδομένο. Υπάρχει όμως, ένα «αλλά», που θα επιχειρήσουμε να αναλύσουμε.
Υποτίθεται πως τον επείγοντα − και σημαντικό − χαρακτήρα της συνάντησης προσδιόριζε η υπογραφή Συμφώνου Συναντίληψης μεταξύ Τουρκίας και «Κυβέρνησης της Τρίπολης» για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών. Το μόνο που πέτυχε η συνάντηση είναι να τεθεί και αυτό το ζήτημα στην ατζέντα των δύο χωρών. Αυτό, όμως, είναι αρνητική εξέλιξη. Προβλέψιμα αρνητική εξέλιξη. Τότε προς τι η συνάντηση;
Οι Τούρκοι δημοσιογράφοι μετέδωσαν στα μέσα ενημέρωσης που εργάζονται πως ο κ. Ερντογάν έδωσε ο ίδιος τη συμφωνία στον κ. Μητσοτάκη, αίτημα της ελληνικής πλευράς προς τον Λίβυο πρέσβη, ειδάλλως θα απελαθεί. Η ελληνική αντιπροσωπεία διαψεύδει τους Τούρκους δημοσιογράφους. Θα φανεί ποιος λέει την αλήθεια αύριο Παρασκευή από το εάν τελικά απελαθεί ή παραμείνει στην Αθήνα ο Λίβυος διπλωμάτης. Υπάρχει, όμως, και κάτι άλλο στο οποίο πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας.
Η εφημερίδα «Εστία» γράφει σήμερα πως ο Μητσοτάκης πρότεινε στον Ερντογάν να παραπέμψουν τη διαφορά της υφαλοκρηπίδας, στη Χάγη. Αν αυτό αληθεύει εγείρονται σημαντικά ερωτήματα.
Η Τουρκία τις τελευταίες ημέρες πέρα από την προβολή της πάγιας άποψής της ότι τα νησιά δεν έχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα, προβάλει μια καινοφανή θεωρία. Ότι, ακόμη και αν δεχθούμε − που δεν δέχεται − ότι τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα, η οριοθέτηση δεν μπορεί να γίνει με βάση την αρχή της μέσης γραμμής αλλά της δίκαιης κατανομής. Ευθύδικη οριοθέτηση (equitable delimitation), και όχι ίση απόσταση (equitable). Με βάση τη θεωρία αυτή, τα νησιά σε σύγκριση με το ηπειρωτικό έδαφος άλλης χώρας πρέπει να πάρουν μικρότερη υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ. Πρέπει, δε, να ληφθούν υπόψη παράγοντες όπως το μέγεθος, το μήκος της επιφάνειας προβολής (πρόσοψης) και η θέση των νησιών και πόσο μακριά είναι από το ηπειρωτικό έδαφος. Αν αυτή είναι μια μεθόδευση για να πάει η υπόθεση της υφαλοκρηπίδας στη Χάγη και να γίνει η οριοθέτηση με βάση τη νέα θεωρία της Άγκυρας, τότε, πράγματι, έχουμε να κάνουμε με συνάντηση της εικοσαετίας.
Με την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα έκανε πίσω σε ένα πολύ σημαντικό ζήτημα που αφορά τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
Χωρίς να επιμένουμε πως αυτό είναι κάτι που μπορεί να συζητήθηκε χθες, αφού υπάρχει πέπλο σιωπής γύρω από τη συνάντηση, αν γίνει αποδεκτή η νέα τουρκική προσέγγιση:
- Πρώτον, η Τουρκία δεν θα αμφισβητήσει ανοικτά την υφαλοκρηπίδα των νησιών αλλά θα ζητήσει στο συνυποσχετικό προσέγγιση με βάση την αρχή της «δίκαιης μοιρασιάς».
- Δεύτερον, η Ελλάδα, δύσκολα θα αρνηθεί την προσφυγή στη Χάγη αφού αυτή είναι η θέση της από το 1974.
Το αποτέλεσμα θα είναι να πάρει η Τουρκία το μεγαλύτερο μέρος των όσων διεκδικεί. Αν όχι, όλα. Δηλαδή, όλο το θέμα παίζεται στο συνυποσχετικό. Αποδοχή της προσφυγής με την αρχή της δίκαιης μοιρασιάς.
Έτσι, δικαιολογείται και ο τίτλος της Εστίας και η θεώρηση της συνάντησης ως της σημαντικότερης της εικοσαετίας και η δήλωση του υπουργού ενέργειας της Τουρκίας ότι περιμένει την επικύρωση της Συμφωνίας από τα δύο Κοινοβούλια για να τεθεί σε εφαρμογή. Ασήμαντη λεπτομέρεια: το Κοινοβούλιο της Λιβύης βρίσκεται στο πλευρό του Χαφτάρ και έχει έδρα το Τομπρούκ. Είναι, δηλαδή, αντίθετο με τον «πρόεδρο» της Κυβέρνησης της Τρίπολης Φαγέζ Αλ Σαράτζ. Υπάρχει περίπτωση να επικυρώσει τη Συμφωνία;
Άρα:
- Με τη μη επικύρωση της Συμφωνίας από το Κοινοβούλιο της Λιβύης, η Λιβύη θα κάνει πίσω χωρίς η Τουρκία να δυσαρεστηθεί.
- Ελλάδα και Τουρκία θα συμφωνήσουν να πάνε στη Χάγη.
- Στο συνυποσχετικό θα διατυπώνεται με διπλωματικούς όρους η αποδοχή της «δίκαιης μοιρασιάς».
Όλα αυτά με την προϋπόθεση ότι διαβάζουμε καλά τις εξελίξεις μέσα στο σκοτάδι. Οι κυβερνητικές δηλώσεις δεν παρέχουν καμιά σημαντική πληροφόρηση.
Παντελής Σαββίδης
