Η Τουρκία δεν θα επιτεθεί στην Ελλάδα, ούτε καν στην ευάλωτη Κύπρο, παρά την ένταση της ρητορικής και των απειλών της. Οι φραστικές προκλήσεις είναι πανάρχαια μέθοδος εκφοβισμού. Π.χ. οι Πέρσες έστειλαν αγγελιαφόρο στη Σπάρτη ότι πρέπει να παραδοθούν γιατί ΑΝ έρθει ο Πέρσης βασιλιάς θα τους βρουν συμφορές, αλλά οι Σπαρτιάτες απάντησαν ψύχραιμα και μονολεκτικά: ΑΝ… Στην εποχή μας ο Τραμπ έχει εξαπολύσει μύδρους εναντίον χωρών που θεωρεί αντίπαλες, με κορυφαίο παράδειγμα τη Β. Κορέα. Ωστόσο οι απειλές που εκτοξεύθηκαν (εκατέρωθεν) αποδείχθηκε ότι ήταν η εισαγωγή διαπραγματεύσεων και όχι προάγγελος σύγκρουσης.
Αρκεί η ψυχραιμία για να αντιμετωπιστούν, σε επίπεδο τακτικής, τέτοιου είδους προκλήσεις. Αν βέβαια η ψυχραιμία συνοδεύεται από προφανή απόφαση ανταπόδοσης με όλα τα διαθέσιμα μέσα στην περίπτωση που η άλλη πλευρά ξεπεράσει τα όρια.
Με δυο λόγια: Η Τουρκία απειλεί, αλλά δεν θα διαβεί τον Ρουβίκωνα. Όχι πριν από την επίσκεψη Πομπέο και, πιθανότατα, Λαβρόφ μέσα στο φθινόπωρο στην Αθήνα. Πομπέο-Λαβρόφ δεν έρχονται προφανώς για να επικυρώσουν τα τετελεσμένα Ερντογάν. Έρχονται για να ανακοινώσουν εκ του σύνεγγυς τις αποφάσεις τους για την περιοχή και ειδικά για τη χώρα μας. Η προηγούμενη φορά που οι Μεγάλοι συμφώνησαν για τη μοίρα της χώρας μας ήταν στη Γιάλτα, πριν από σχεδόν ογδόντα χρόνια. Ο Ερντογάν δεν είναι ο «τρίτος συμβαλλόμενος» στη διαμόρφωση των αποφάσεων. Δεν έχει την απαιτούμενη ισχύ, ούτε θα την αποκτήσει. Ο Ερντογάν διεκδικεί για την Τουρκία μερίδιο εξουσίας στην περιοχή «Μ. Ανατολή – Βαλκάνια», αλλά ΗΠΑ και Ρωσία δεν έχουν λόγο να αδειάσουν το πιάτο τους για να γεμίσουν το δικό του.
Δεν έχουν λόγο, όμως, ΗΠΑ και Ρωσία να διαφωνήσουν ούτε για την τύχη της Ελλάδας που έχει επιλέξει (με δεξιές και δήθεν «αριστερές» κυβερνήσεις) την πεπατημένη τής άνευ όρων σύμπλευσης με τις ΗΠΑ. Η Ελλάδα, η κυρίαρχη ελίτ, βολεύτηκε με την απόφαση της Γιάλτας και άραξε. Βολεύτηκαν, ως φαίνεται, και οι δυο Μεγάλοι, δεδομένου ότι η Γιάλτα απλώς επιβεβαίωνε το καθεστώς της χώρας ως προτεκτοράτο της Δύσης, από τον Καποδίστρια και μετά, ως σήμερα. Είναι λοιπόν εξαιρετικά μειωμένες έως ανύπαρκτες οι πιθανότητες ο Λαβρόφ να έρχεται με δώρα στην Αθήνα.
Και είναι ακόμα λιγότερες οι πιθανότητες η Αθήνα να αποδεχθεί ρωσική σανίδα σωτηρίας αν αυτή προσφερόταν. Επειδή δεν υπάρχει καμία κοινωνική και πολιτική προϋπόθεση για να στηριχθεί μια τέτοια απόφαση.
Οι απειλές του Ερντογάν απευθύνονται, όμως, και προς τους Ρώσους και Αμερικανούς. Ο Ερντογάν έχει ως ύστατο χαρτί πίεσης την απειλή ότι θα χαλάσει τους σχεδιασμούς τους αν δεν του δώσουν «κάτι» από όσα διεκδικεί στην περιοχή, γιατί ως τώρα έχει κερδίσει αέρα κοπανιστό. Στη Συρία δεν πήρε τίποτα απτό και σταθερό. Αντιθέτως, οι Κούρδοι παραμένουν ζωντανοί παίκτες και ο Άσαντ διατηρεί τη θέση του. Οι τζιχαντιστές, οι μόνοι σύμμαχοι της Τουρκίας, υπάρχουν επειδή οι ΗΠΑ τους χρειάζονται (ακόμα) και επιτρέπουν να τους τροφοδοτεί ο Ερντογάν, αλλά τα ψωμιά τους κάθε μέρα λιγοστεύουν, καθώς ο Τραμπ συγκλίνει με τον Πούτιν και η προοπτική σύγκρουσης με τη Ρωσία εξασθενεί. Η Τουρκία αργά ή γρήγορα θα φύγει με το καλό ή με καρπαζιές από τη Μ. Ανατολή. Τι μένει στον Ερντογάν; Να πείσει ΗΠΑ-Ρωσία να καταδείξουν στην Αθήνα ότι δεν θα την στηρίξουν έναντι των τουρκικών απαιτήσεων. Και να απειλεί την ΕΕ με τους μετανάστες.
Αποκλεισμένος από τη Μ. Ανατολή, ο Ερντογάν στοχεύει πλέον σε Κύπρο και Ελλάδα. Και τις απαιτήσεις του ενισχύουν η βλακώδης, λιπόψυχη ελληνική ελίτ με κορυφαίο δημόσιο κήρυκα της εθελούσιας παράδοσης τον Κώστα Σημίτη και απήχηση σε όλη την πολιτική τάξη, ανεξαρτήτως ιδεολογίας.
Οι σχετικά θετικές πρώτες εντυπώσεις και εξαγγελίες της κυβέρνησης θα σαρωθούν συμπαρασύροντας και την ίδια, αν, μετά τις Πρέσπες, οι ιθύνοντες υποκύψουν στις παράνομες και παράλογες, εκβιαστικές απαιτήσεις του Ερντογάν. Δεν θα σαρωθεί όμως μόνο η κυβέρνηση, αλλά είναι εξαιρετικά αμφίβολο ότι το πολιτικό σκηνικό θα αντέξει στη θέση του.
ΗΠΑ και Ρωσία αντιλαμβάνονται πλήρως τη στρατηγική και την τακτική Ερντογάν. Τα έχουν κάνει οι ίδιες πολλές φορές, επί τουλάχιστον δύο αιώνες, ως φιλελεύθεροι, με ή χωρίς Τσάρο, ως κομμουνιστές, αποικιοκράτες, «απελευθερωτές», δημοκράτες κτλ. Κανείς Ερντογάν δεν μπορεί να τους ξεγελάσει. Η Τουρκία, ωστόσο, δεν χάνει τη στρατηγική αξία της για ΗΠΑ-Ρωσία. Η Τουρκία ήταν ο «επιτήδειος ουδέτερος» όχι γιατί ήταν επιδέξια, αλλά επειδή αυτό βόλευε τις Μεγάλες Δυνάμεις. Η Τουρκία ήταν τυπικά ουδέτερη, αλλά είχε ζωτικό ρόλο: ήταν φράχτης της Ρωσίας προς τη Μεσόγειο αλλά έφραζε και το δρόμο της Δύσης προς τη Μόσχα. Γι’ αυτό στήριξαν τον Κεμάλ και ο Λένιν και οι Άγγλοι. Η διαμάχη με τους S400 προκαλεί προβλήματα χωρίς, ως τώρα, να ανατρέπει τις συμμαχίες.
Οι απειλές Ερντογάν έχουν λόγο ύπαρξης. Απευθύνονται στην Ελλάδα για να γονατίσει από μόνη της, χωρίς καν παρέμβαση του ξένου παράγοντα.
Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης συναντήθηκε ως πρωθυπουργός με τον ομόλογό του Ετζεβίτ στο Παρίσι τη δεκαετία του ’90 και συνομίλησαν για τα ελληνοτουρκικά. Ο Κ. Μητσοτάκης ήταν ανέκαθεν υπέρ τού να τα βρούμε με την Τουρκία, τον θεωρούσαν ενδοτικό. Όταν όμως ο Ετζεβίτ του έδειξε πάνω σε χάρτες τι ακριβώς απαιτούσε, ο Έλληνας πρωθυπουργός τού έκοψε τη φόρα ότι αυτά δεν γίνονται. Ο γιος και σημερινός πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα αντιμετωπίσει ακριβώς το ίδιο πρόβλημα όταν συναντήσει τον Ερντογάν στις ΗΠΑ, στις 25 του μηνός. Η Τουρκία τα θέλει όλα, όπως τότε. Το τι θα κάνει ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα είναι αποφασιστικό για τη μοίρα του ίδιου και της χώρας.
Απόστολος Αποστολόπουλος
