Με επτά νέες εγγραφές, μεταξύ των οποίων και το αθηενίτικο λοκούμι του γάμου, εμπλουτίστηκε ο Εθνικός Κατάλογος Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, σύμφωνα με απόφαση της Ειδικής Επιτροπής για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά η οποία εξέτασε τις αιτήσεις που υποβλήθηκαν το 2018 από ενδιαφερόμενους φορείς και κοινότητες. Όπως ανακοινώνουν η Κυπριακή Εθνική Επιτροπή UNESCO και οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες του υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, οι νέες εγγραφές αφορούν τα ακόλουθα στοιχεία:
- Αθηενίτικο λοκούμι του γάμου
- Κυπριακή χαρουπιά: παραδοσιακές τεχνικές καλλιέργειας, συγκομιδής, επεξεργασίας
- Πασχαλινά έθιμα
- Λαϊκά παραμύθια της Κύπρου
- Πανηγύρι της Παναγίας Χρυσοσπηλιώτισσας στη Δευτερά
- Πανηγύρι του Αποστόλου Λουκά στην Αραδίππου
- Πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου στο Παραλίμνι.
Όσον αφορά το αθηενίτικο λοκούμι, σημειώνεται ότι ενώ η παραγωγή λοκουμιών γίνεται σε αρκετά μέρη της Κύπρου, με παραλλαγές στη συνταγή, εντούτοις αυτό που ξεχωρίζει την Αθηένου είναι το γεγονός ότι οι παραγωγοί συνεχίζουν να διατηρούν την παραδοσιακή συνταγή.
Αναλυτική περιγραφή
Η παραγωγή του αθηενίτικου λοκουμιού και η διάθεσή του στους γάμους συναντάται στον 20ό αιώνα στην Αθηένου, όταν οι κοπέλες μαζεύονταν στα σπίτια για την ετοιμασία του, αποτελώντας ένα από τα παραδοσιακά έθιμα του γάμου. Οι γυναίκες της κάθε οικογένειας βοηθούσαν στην προετοιμασία του και στο ψήσιμο στους φούρνους, στις αυλές των σπιτιών.
Καθώς έκαναν τις προετοιμασίες, συνήθιζαν να τραγουδούν το τραγούδι του γάμου. Αργότερα, γυναίκες της Αθηένου συνέχισαν να παρασκευάζουν οι ίδιες και να πωλούν τα λοκούμια, ενώ το περίφημο ζαχαροπλαστείο Λούνα Ρόζα, το οποίο άνοιξε τη δεκαετία του 1960 στη σημερινή λεωφόρο Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ στην Αθηένου, διέθετε στους θαμώνες μεταξύ άλλων γλυκών και το λοκούμι.
Τα υλικά που παραδοσιακά χρησιμοποιούσαν ήταν: αλεύρι από ντόπιο σιτάρι, σιμιγδάλι χοντρό, μπέικιν πάουτερ, μίλλα του σιοίρου [χοιρινό λίπος], βούτυρο, ζουμί από ξύλα κανέλλας, ροδόσταγμα και κονιάκ.
Στη μέση έβαζαν κούννες αμυγδάλου από την Αθηένου, τις οποίες έκοβαν με το μαχαίρι, τις κασιάνιζαν [καβούρδιζαν] και τις ανακάτευαν με κανέλλα. Σήμερα το αθηενίτικο λοκούμι του γάμου εξακολουθεί να παρασκευάζεται με τα ίδια αγνά υλικά. Το μόνο υλικό που δεν χρησιμοποιείται είναι το χοιρινό λίπος, γνωστό ως μίλλα του σιοίρου, το οποίο δεν καταναλώνεται πλέον στην Κύπρο. Έτσι, το αθηενίτικο λοκούμι του γάμου αποτελεί ένα γλυκό το οποίο καταναλώνεται και σε περιόδους νηστειών. Επίσης, ανάλογα με τις προτιμήσεις των μελλοντικών νεονύμφων, για τη γέμιση του αθηενίτικου λοκουμιού χρησιμοποιείται και χαλεπιανό, ή ανάμικτο αμύγδαλο και χαλεπιανό.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση στις βιοτεχνίες της Αθηένου που ασχολούνται με την παρασκευή του λοκουμιού. Παρασκευάζεται από τουλάχιστον εφτά βιοτεχνίες, ζαχαροπλαστεία και βιομηχανίες: Ζαχαροπλαστείο Warrawong, Ζαχαροσκευάσματα Λαδάς, Παραδοσιακές Γεύσεις Αλεξία Μαμμούς, Φούρνοι Ζορπά, Αρτοποιία Σεργίου, Γλυκές Γεύσεις Καίτη Ττόουλου, Φρόσω Αντρέου, Evanthia Creations κτλ. Μερικά από αυτά κάνουν πωλήσεις και στο εξωτερικό, ενώ έτυχε να έχουν και κάποιες παραγγελίες από την κατεχόμενη Κύπρο. Εκτός από τις βιομηχανίες, υπάρχουν αρκετές γυναίκες στην Αθηένου που θυμούνται τις γυναικείες συνάξεις για την ετοιμασία του αθηενίτικου λοκουμιού στους γάμους, γνωρίζουν τη διαδικασία και συνεχίζουν να το παρασκευάζουν για τις οικογένειές τους.
Σημειώνεται ότι αιτήσεις που υποβλήθηκαν εξετάστηκαν από Ειδική Επιτροπή για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά, αποτελούμενη από τους: Παύλο Παρασκευά, διευθυντή Πολιτιστικών Υπηρεσιών • Λουκία Λοΐζου-Χατζηγαβριήλ, πρόεδρο Κυπριακής Εθνικής Επιτροπής UNESCO • Εύη Φιούρη, εκπρόσωπο Τμήματος Αρχαιοτήτων • Δρ Άγγελ Νικολάου-Κονναρή, αναπληρώτρια καθηγήτρια Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, εμπειρογνώμονα ΑΠΚ • δρ Ευφροσύνη Ριζοπούλου-Ηγουμενίδου, ομότιμη καθηγήτρια Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, εμπειρογνώμονα ΑΠΚ • Αγνή Παπαευσταθίου, ειδική σύμβουλο για θέματα ΑΠΚ.
- Πηγή: xronografos.com.