Στο άκουσμα της λέξης «Χριστούγεννα» οι περισσότεροι φέρνουν στον νου τους εικόνες από δώρα, πολύχρωμα φώτα και αστραφτερές γιρλάντες, φαντασμαγορικά ρεβεγιόν, ιδανικές σχέσεις, οικογενειακά τραπέζια όπου όλοι είναι χαρούμενοι και ξεφαντώνουν.
Τι γίνεται όμως όταν αυτές οι εικόνες δεν συνάδουν με τον εσωτερικό, συναισθηματικό μας κόσμο; Πόσο «πραγματικές» είναι αυτές εικόνες; Τι είναι αυτό που κάνει κάποιους ανθρώπους να μελαγχολούν αντί να χαίρονται;
Απαντήσεις σε ερωτήματα που σχετίζονται με τη λεγόμενη «μελαγχολία των Χριστουγέννων» έδωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια Άννα Καλυμνιού.
«Πολλοί άνθρωποι τις γιορτές βιώνουν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό συναισθήματα θλίψης, τα οποία κάποιες φορές προσομοιάζουν με αυτά της κατάθλιψης: πεσμένη διάθεση, αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό τους και τους άλλους, ευερεθιστότητα, τάση για απομόνωση, δυσκολίες στον ύπνο, αλλαγές στις διατροφική ρουτίνα (αυξημένη ή μειωμένη όρεξη) κ.ά. Τις περισσότερες φορές τα συμπτώματα αυτά είναι παροδικά και φυσιολογικά», εξηγεί η Άννα Καλυμνιού.
Όπως είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στη μελαγχολία τις ημέρες των εορτών είναι αυτή η αντίθεση: το χάσμα που βιώνει κάποιος μεταξύ της ατμόσφαιρας που «επιβάλλεται» κοινωνικά και μέσα από τα ΜΜΕ, στην οποία όλοι πρέπει να είμαστε χαρούμενοι και αγαπημένοι, με πολύ κόσμο, να ξεφαντώνουμε, να αγοράζουμε δώρα, να διασκεδάζουμε στα οικογενειακά τραπέζια κτλ, και στην πραγματική μας κατάσταση, η οποία μπορεί να είναι πολύ διαφορετική.
Έχουμε την πεποίθηση ότι όλοι περνούν καλά, είναι χαρούμενοι, αγαπιούνται και διασκεδάζουν, άρα αφού εμείς δεν νιώθουμε αντίστοιχα συναισθήματα, ίσως να μην αξίζουμε, ίσως έχουμε κάποιο έλλειμμα. Επίσης, μπορεί να αισθανόμαστε έτσι και λόγω οικονομικών δυσκολιών που ενδεχομένως αντιμετωπίζουμε.
Άλλος παράγοντας που πυροδοτεί αρνητικά συναισθήματα, είναι οι οικογενειακές συγκρούσεις. Στην καθημερινότητα έχουμε μάθει να κινούμαστε σε μια έντονη ρουτίνα, η οποία μπορεί μεν να μας κουράζει, αλλά παράλληλα μας κρατάει σε εγρήγορση και έτσι δεν σκεφτόμαστε πιθανά προβλήματα στη σχέση με τον σύντροφο ή την οικογένειά μας, με τα οποία όμως ερχόμαστε αντιμέτωποι τις μέρες αυτές, που κινούμαστε σε πιο χαλαρούς ρυθμούς.
Συχνή είναι και η δυσφορία που μπορεί να προκαλούν τα μεγάλα χριστουγεννιάτικα οικογενειακά τραπέζια, όταν έχουν έναν χαρακτήρα καταναγκαστικό, όταν δηλαδή «πρέπει» κανείς να συμμετέχει σε αυτά, όπου σε συνδυασμό με ανεπίλυτα ζητήματα στις σχέσεις των μελών της οικογένειας μπορεί να αναζωπυρώσουν εντάσεις.
Ιδιαίτερα επιρρεπείς στη θλίψη των γιορτών είναι και άνθρωποι ηλικιωμένοι, ασθενείς και φροντιστές ασθενών, άνεργοι, καθώς και άνθρωποι που ζουν μόνοι.
Οι αναμνήσεις που έχουμε από την παιδική ηλικία για τις ημέρες των Χριστουγέννων διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στο πώς βιώνουμε αυτές τις μέρες στο παρόν. Αν οι γιορτές ήταν φορτισμένες αρνητικά (π.χ. λόγω τραυματικών γεγονότων, απώλειας γονέα, κακοποίησης κτλ), πιθανόν τις ανα-βιώνουμε κάπως έτσι.
Από την άλλη πλευρά, κατά την πορεία της ζωής βιώνουμε ολοένα και περισσότερες απώλειες: ο θάνατος αγαπημένων ανθρώπων με τους οποίους θυμόμαστε γιορτές που περνούσαμε μαζί, ένας χωρισμός -ειδικά όταν είναι πρόσφατος, η συνειδητοποίηση του χρόνου που περνάει και η αίσθηση της απώλειας που προκύπτει από τις μεταβάσεις στον κύκλο της ζωής πυροδοτούν συναισθήματα θλίψης.
Άλλος ένας παράγοντας που συνδέεται με τη μελαγχολία των εορτών είναι αυτό που ονομάζουμε Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή, ή αλλιώς «Εποχιακή Κατάθλιψη», η οποία παρατηρείται την περίοδο του χειμώνα, όπου εκτιθέμεθα λιγότερο στο ηλιακό φως λόγω καιρικών συνθηκών, ενώ ταυτόχρονα οι νύχτες (σκοτάδι) έχουν μεγαλύτερη διάρκεια.
Πώς αντιμετωπίζουμε τη θλίψη των γιορτών;
Πρώτα από όλα χωρίς πανικό και αποδεχόμενοι ότι το συναίσθημα της θλίψης είναι φυσιολογικό και ανθρώπινο. Ας επιτρέψουμε στον εαυτό μας να το βιώσει ώσπου να κάνει τον κύκλο του, όπως τα υπόλοιπα συναισθήματα. Να θυμόμαστε ότι κάτι έχει να μας πει, να μας διδάξει. Πολλές φορές για να βιώσουμε τη χαρά χρειάζεται να βιώσουμε τη θλίψη, ώστε να συγκεντρωθούμε στον εαυτό μας και στις ανάγκες μας, να σκεφτούμε τι πήγε καλά και τι όχι, να «παράγουμε» νέες λύσεις, να θέσουμε νέους στόχους.
-Ας επιλέξουμε εμείς, όσο μπορούμε, τον τρόπο που επιθυμούμε να περάσουμε τις μέρες αυτές.
-Ας φροντίσουμε τον εαυτό μας και ας του δώσουμε τον χρόνο να χαλαρώσει.
-Ας μοιραστούμε τους προβληματισμούς μας με ανθρώπους που νιώθουμε πιο κοντά.
Τι να κάνουμε αν τα αρνητικά συναισθήματα συνεχίζουν και μετά τις γιορτές;
Στην περίπτωση που τα αρνητικά συναισθήματα επιμένουν ή και εντείνονται μετά το πέρας των γιορτών, είναι σημαντικό να αναζητήσουμε βοήθεια από κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας. Ας μην ξεχνάμε ότι τις μέρες των γιορτών δεν «αλλάζουμε εαυτό», αλλά είμαστε εμείς οι ίδιοι άνθρωποι που υπήρξαμε και όλη την προηγούμενη χρονιά.
Επομένως, η χαρά, η ζεστασιά και η αγάπη δεν μπορούν να μας επιβληθούν όταν τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή δεν αισθανόμαστε έτσι. Προκύπτουν σταδιακά μέσα από την επαφή με τους άλλους και με τον εαυτό μας. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι έχουμε δικαίωμα να αισθανόμαστε και αρνητικά συναισθήματα και ότι πολλοί άλλοι νιώθουν αντίστοιχα με εμάς αυτή την περίοδο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν αξίζουν ή ότι υστερούν σε σχέση με τους υπόλοιπους.
- Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ / Αγγέλα Φωτοπούλου.