O Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει να πάρει μερικές σημαντικές αποφάσεις. Το τι θα κάνει τις επόμενες εβδομάδες θα καθορίσει το πού θα τοποθετηθεί γεωπολιτικά η Τουρκία σε μια στιγμή που κινδυνεύουν τόσο η οικονομική της σταθερότητα όσο και η ασφάλειά της. Η νομισματική της κρίση, που έχει οδηγήσει φέτος σε πτώση της λίρας έναντι του δολαρίου κατά 40% και σε επικίνδυνη αύξηση του εξωτερικού της χρέους, έχει προς στιγμήν παγώσει. Οι Ηνωμένες Πολιτείες όμως έχουν επιβάλει κυρώσεις εναντίον Τούρκων υπουργών και εναντίον των τουρκικών εξαγωγών λόγω της συμμαχίας της Τουρκίας με τη Ρωσία, της παραβίασης των μέτρων κατά του Ιράν και της κράτησης ενός Αμερικανού πάστορα με τις κατηγορίες της κατασκοπείας και της τρομοκρατίας.
Τελευταία κυκλοφορούν φήμες ότι η Τουρκία θα απελευθερώσει τον Άντριου Μπράνσον, που κατηγορείται για σχέσεις με το ισλαμικό δίκτυο του Φετουλάχ Γκιουλέν και με το PKK.
Η επόμενη ακρόαση του δικαστηρίου είναι στις 12 Οκτωβρίου, αλλά κανείς δεν παίρνει στα σοβαρά τους ισχυρισμούς του Ερντογάν ότι το δικαστικό σύστημα της χώρας του είναι ανεξάρτητο.
Ανοίγοντας αυτή την εβδομάδα τις εργασίες του ανίσχυρου Κοινοβουλίου του, ο Τούρκος πρόεδρος υιοθέτησε πολεμοχαρείς τόνους. Κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι χρησιμοποιούν τους συμμάχους του PKK (τους Κούρδους δηλαδή) εναντίον των τζιχαντιστών του ISIS, και κατήγγειλε τη χρησιμοποίηση του πάστορα ως πρόσχημα για την επιβολή κυρώσεων.
Οι εκρήξεις του Ερντογάν στο παρελθόν έδιναν κατά κανόνα τη θέση τους στη διπλωματική ηρεμία. Αυτή τη φορά όμως η οργή της Ουάσινγκτον για τη στάση της Άγκυρας συνοδεύεται από τη δυσαρέσκεια της Τουρκίας για την αμερικανική στάση απέναντι στη Συρία και τους γκιουλενιστές. Οι σύμμαχοι του Ερντογάν μιλούν για μια παγκόσμια αντιαμερικανική συμμαχία με τη Ρωσία, την Κίνα, ακόμη και την ΕΕ. «Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι η ομάδα που κυβερνά την Αμερική νοσταλγεί την παλιά Τουρκία που κυβερνιόταν με τηλεκοντρόλ», λέει ένας από αυτούς.
Εύθραυστη είναι και η συμμαχία του Ερντογάν με τον Πούτιν. Αφού ξεκίνησε ζητώντας την ανατροπή του Άσαντ, ο Τούρκος πρόεδρος ήρθε κοντά στον Ρώσο ομόλογό του όταν ο τελευταίος έστειλε πριν από τρία χρόνια την αεροπορία του για να σώσει το καταρρέον καθεστώς της Δαμασκού. Μόνο με τις ευλογίες του Πούτιν έχει καταφέρει ο Ερντογάν να εγκαθιδρύσει από το 2016 ένα τουρκικό προτεκτοράτο στη βορειοδυτική Συρία.
Ο βασικός του στόχος είναι να περιορίσει την επιρροή των στηριζόμενων από τις ΗΠΑ κουρδικών δυνάμεων που ελέγχουν το ένα τέταρτο της συριακής επικράτειας.
Τώρα η Ρωσία έχει σταματήσει την επίθεση του Άσαντ εναντίον του Ιντλίμπ, του τελευταίου οχυρού των σουνιτών ανταρτών. Σε αντάλλαγμα, περιμένει από την Άγκυρα να χωρίσει τους αντάρτες σε «καλούς» (που υποστηρίζονται από την Τουρκία) και «κακούς» (τους τζιχαντιστές). Μέχρι τις 15 Οκτωβρίου η Τουρκία θα πρέπει να «ξεγράψει» 20.000 τζιχαντιστές και να αφαιρέσει τα βαρέα όπλα από τους δικούς της. Κάτι τέτοιο δεν είναι πολύ πιθανό. Η αιματοχυσία που πολλοί φοβήθηκαν στο Ιντλίμπ θα δώσει μάλλον τη θέση της σε μια πιο στοχευμένη, αλλά επίσης αιματηρή επίθεση. Η Τουρκία θα θεωρηθεί συνένοχη από τους τζιχαντιστές και θα υποστεί αντίποινα ανάλογα μ’ εκείνα της περιόδου 2015-16.
Δεν είναι περίεργο λοιπόν που ο Ερντογάν προσπαθεί να αναθερμάνει τις σχέσεις του με την ΕΕ, όπως φάνηκε και από την πρόσφατη επίσκεψή του στη Γερμανία. Ελπίζει σε νέες επενδύσεις, καθώς και σε επιπλέον βοήθεια για τη φιλοξενία 3,5 εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων στο τουρκικό έδαφος. Οργανώνει επίσης σύνοδο με τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Ρωσία για τις εξελίξεις στη Συρία.
Την ώρα όμως που ο Ερντογάν ζυγίζει τις γεωπολιτικές και οικονομικές επιλογές του, η διακυβέρνησή του αποδεικνύεται ασταθής καθώς έχουν απομακρυνθεί όλοι όσοι θα μπορούσαν να τον συμβουλέψουν ποιο δρόμο να ακολουθήσει: τα φιλελεύθερα και κοσμικά στελέχη των πρώτων κυβερνήσεών του, οι συνιδρυτές του κόμματός του, οι γκιουλενιστές και η αφρόκρεμα της δημόσιας διοίκησης.
«Η Τουρκία πρέπει να λάβει μερικές κρίσιμες αποφάσεις, όπως το αν θα συνεχίσει αυτό το σύστημα ή θα το τροποποιήσει», λέει στέλεχος του AKP. «Ο λαός της Τουρκίας πρέπει να ενωθεί ξανά. Δεν μπορεί να συνεχιστεί αυτός ο διχασμός».
- Πηγή: Financial Times / ΑΠΕ-ΜΠΕ.
