Το φυσικό περιβάλλον είναι το μεγαλύτερο σχολείο της ανθρωπότητας. Η τεχνολογική μας πρόοδος βασίστηκε πάνω στην παρατήρηση της φύσης, ακόμα και σε πράγματα που δεν τα βάζει ο νους μας. Το ηλεκτρικό ρεύμα, για παράδειγμα, φαντάζει σαν κάτι αφύσικο∙ σαν κάτι που το ανακάλυψε και το μαστόρεψε μοναχός του ο άνθρωπος. Αλλά δεν είναι έτσι. Υπάρχει στη φύση κι από εκεί το διδαχτήκαμε. Υπάρχει στο κεχριμπάρι (ήλεκτρον), στα ηλεκτροφόρα χέλια, στις αστραπές και στο νευρικό σύστημα των ζώων.
Επειδή η επιστήμη μας θητεύει στο σχολείο της φύσης, μας δίνει πολλές φορές μεγάλα μαθήματα για την ατομική μας βελτίωση και την κοινωνική ζωή.
Οι μεγαλύτεροι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, άλλωστε, μελετούσαν τα φυσικά φαινόμενα και τα μαθηματικά. Θα δείτε λοιπόν τώρα πώς θα τους δικαιώσουμε, μιας και θα πιαστούμε από τα μαθηματικά για να δώσουμε ένα γιατροσόφι για μια δυσάρεστη ψυχική κατάσταση που κάνει θραύση στις μέρες μας.
Μιλάω για ένα σύνδρομο που εκδηλώνεται με ύπουλες και επιφανειακά ανεξήγητες κρίσεις πανικού. Αυτή η δυσάρεστη κατάσταση, αν και ταλαιπωρεί αρκετό κόσμο, δεν είναι ούτε ευρέως γνωστή ούτε καλά χαρακτηρισμένη. Είναι ελπιδοφόρο το γεγονός, όμως, ότι αρκετοί ειδικοί επιστήμονες προσπαθούν να ενημερώσουν σχετικά τον κόσμο.
Στην ήπια μορφή του το σύνδρομο αυτό πελαγώνει τον άνθρωπο, έτσι ώστε να μην είναι παραγωγικός και να μην μπορεί να φέρει σε πέρας καμία δουλειά. Στην πιο σοβαρή εκδήλωσή του τον ρίχνει στο κρεββάτι, έτσι που να νιώθει ολωσδιόλου εξαντλημένος, με την καρδιά του να χτυπάει σαν ταμπούρλο. Η δυσφορία που νιώθει είναι μεγάλη και δεν μπορεί ούτε στα πόδια του να σταθεί. Οι πιο πολλοί όταν συνέρχονται τρέχουν στον καρδιολόγο, γιατί νομίζουν πως το πρόβλημα είναι από την καρδιά.
Στην Ελλάδα της κρίσης, με τον κοσμάκη πιεσμένο μέχρι εκεί που δεν παίρνει από τα χίλια δυο προβλήματα, και τις σχέσεις του με την πολιτεία να έχουν γίνει αδιανόητα περίπλοκες και αβάσταχτα φορτικές, αυτό το σύνδρομο έχει φουντώσει.
Με τόσες σκοτούρες, τόσα προβλήματα μαζεμένα και τέτοια διαχείριση του… χάους που χρειάζεται, το μυαλό φορτίζεται παραπάνω απ’ όσο αντέχει. Κι αν είναι και ταλαιπωρημένο από παλιές μεγάλες στενοχώριες, αρχίζει και διαμαρτύρεται έντονα. Αυτές οι κρίσεις του πανικού, λοιπόν, είναι η διαμαρτυρία του. «Τι να σου κάνει ένα μυαλό χειμώνα-καλοκαίρι»…
Τα προβλήματα, βέβαια, δεν μπορούμε να τα διώξουμε με μαγικό τρόπο. Μπορούμε όμως να τα διαχειριστούμε (μέχρι να τα λύσουμε) κάνοντας ένα τέχνασμα, για να ξεγελάσουμε το μυαλό μας και να διασφαλίσουμε έτσι την υγεία του. Αυτό το τέχνασμα μας το διδάσκουν τα μαθηματικά.
Πρώτη φορά το άκουσα όταν ήμουνα ακόμα μαθητής στο σχολείο. Έφτιαξε έναν κύκλο ο μαθηματικός στον πίνακα. Και μας είπε πως αν χωρίσουμε τον κύκλο σε πολλά-πολλά μικροσκοπικά κομματάκια (δέλτα-x νομίζω τα ονομάτισε), μπορούμε να θεωρήσουμε ότι αυτά είναι ευθείες! Και πώς γίνηκε μετά κι όλες οι πράξεις με τα δx –τις μικρές ευθείες– να αποδειχτούν σωστές και να χαρακτηρίζουν με ακρίβεια όλες τις ιδιότητες του κύκλου; Εντυπωσιάστηκα!
Άκουσα ένα μεγάλο κομμάτι πάγου να σπάει μέσα στο μυαλό μου – κραααακ!
Τι σου είναι αυτός ο κόσμος του «δ» ο μικροσκοπικός, ο μέγας! Αν έχω ένα μεγάλο βουνό να ανέβω, επομένως, αντί να κάθομαι να το κοιτάζω και να κλαίω τη μοίρα μου, αρχινάω βήμα το βήμα. Το ένα πόδι μπροστά-δ1. Τώρα το άλλο-δ2… Τίποτε άλλο δεν σκέφτομαι… Ούτε το ύψος του βουνού, ούτε τι ωραία που θα ’ταν να το ανέβαινα, ούτε και τι θα γίνει αν δεν καταφέρω να τ’ ανέβω ποτέ… Τίποτα… Μονάχα το δέλτα… δ1.512… δ1.513… Πότε έφτασα στην κορφή ρε παιδιά; Σαν χθες δεν ήταν που στεκόμουν τρομαγμένος στη ρίζα του;
Κι αν έχω ένα σωρό προβλήματα να λύσω; Όχι… Δεν θα τ’ αφήσω να γυρίζουν όλα μαζί γύρω απ’ το κεφάλι μου σαν τα όρνια. Θα τα κλείσω (ένα σε κάθε συρτάρι) στη μεγάλη συρταριέρα του μυαλού μου. Συρτάρι δ1. Συρτάρι δ2… Πειθαρχία (και λίγη τρέλα απ’ τους καλούς μας τους Monty Python)… μην και μου ανοίξουν όλα μαζί. Γιατί θ’ αρχίσουν να πετάγονται από μέσα∙ ένα φίδι απ’ εδώ κι ένα βατράχι απ’ εκεί∙ ένας λογαριασμός από τη μια, ένα σουτιέν από την άλλη… Και θα με πνίξουν, δεν θα μπορώ να πάρω ανάσα… Κρίση πανικού; Όχι δεν θα πάρω… Ένα συρτάρι τη φορά.
Δεν ξέρω αν με τη φιλοσοφία του «δ» θα καταφέρω να λύσω τα προβλήματά μου. Αλλά τουλάχιστον δεν θα σας κάνω τη χάρη (σε σας το λέω παλιάνθρωποι, που μας ρίξατε στην κρίση), να πέφτω στο κρεβάτι με κρίσεις πανικού. Λίγο με τούτο το γιατροσόφι και λίγο με τη βοήθεια ενός καλού επαγγελματία που ασχολείται με τα προβλήματα της ψυχής (τώρα που κατάλαβα τι είναι αυτό που παθαίνω), θα την παλέψω. Κι αν γεμίσω και με Χριστό την καρδιά μου; Εεε… τότε είναι που αντί να με τρελάνετε και να με οδηγήσετε στην απώλεια (όπως το ’χετε σκοπό), θα με οδηγήσετε άθελά σας στην πραγματική και μόνιμη ευτυχία και σωτηρία!