1940: Τσαμουριά, Αλβανία, και το Οθωμανικό Τόξο

Μια από τις λιγότερο γνωστές πτυχές του πολέμου του 1940 είναι οι Τσάμηδες. Τσαμουριά ονομάζεται η παράκτια περιοχή της Ηπείρου, ανάμεσα στις εκβολές του ποταμού Αχέροντα μέχρι το Βουθρωτό, και ανατολικά μέχρι τους πρόποδες του όρους Ολύτσικας (Τόμαρος). Η περιοχή ταυτίζεται με τη Θεσπρωτία και ένα μικρό τμήμα της βρίσκεται στην Αλβανία.

Το όνομα προέρχεται από το όνομα του ποταμού Θύαμις (Καλαμάς): Θύαμις, Θυάμις, Τσ(ι)άμης. Τσάμης, δηλαδή, εκείνος που κατοικεί κοντά στον Θύαμη ποταμό. Εξού και Τσαμουριά.

Στην περιοχή αυτή, η οποία γειτνιάζει με την Αλβανία, κατοικούσαν Έλληνες, χριστιανοί και μουσουλμάνοι, εξισλαμισμένοι από τον καιρό της Τουρκοκρατίας. Η Αλβανία κατά την Τουρκοκρατία ήταν τμήμα της επαρχίας της Ρούμελης μέχρι το 1912, οπότε και ανακηρύχθηκε η ανεξαρτησία της. Τα σύνορα της Αλβανίας καθορίστηκαν με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας το 1913. Σε αυτά περιλήφθηκε και τμήμα της Ηπείρου, το οποίο ονομάστηκε Βόρειος Ήπειρος.

Με τη Συνθήκη της Λοζάνης, το 1923, οι Τσάμηδες αρχικά περιλήφθηκαν στην ανταλλαγή πληθυσμών, αλλά με παρεμβάσεις της Ιταλίας προς την κυβέρνηση του Θεόδωρου Πάγκαλου εξαιρέθηκαν και παρέμειναν στη Θεσπρωτία. Μέγα λάθος, όπως φάνηκε αργότερα.

Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Τσάμηδες συνεργάστηκαν ανοιχτά με τον Άξονα· πρώτα με τους Ιταλούς και στη συνέχεια με τους Γερμανούς, οι οποίοι τους είχαν υποσχεθεί ανεξαρτησία.

Κατά την ιταλική επίθεση εναντίον της Ελλάδας, τρία από τα δεκατέσσερα αλβανικά τάγματα ήταν Τσάμηδες. Στην Κατοχή τα τάγματα των Τσάμηδων συνεργάστηκαν με τους Ναζί πολεμώντας εναντίων των Ελλήνων ανταρτών, και συμμετέχοντας σε βιαιότητες, μαζικές δολοφονίες και εκτελέσεις Ελλήνων, λεηλασίες και καταστροφές ελληνικών περιουσιών.

Το τέλος του πολέμου τούς βρήκε στη μεριά των ηττημένων. Φοβούμενοι το μένος των αντάρτικων ομάδων που προέλαυναν, κατέφυγαν μαζί με τις οικογένειές τους στην Αλβανία. Περίπου 18.000 από τους 20.000 Τσάμηδες έφυγαν για την Αλβανία.

Λόγω της ανθελληνικής τους στάσης κατά τον πόλεμο και την Κατοχή, με απόφαση δικαστηρίου τούς αφαιρέθηκε η ελληνική ιθαγένεια και η περιουσία τους απαλλοτριώθηκε. Το 1945 το Ειδικό Δικαστήριο Δωσίλογων Ιωαννίνων καταδίκασε ερήμην σε θάνατο 1.930 Τσάμηδες που βαρύνονταν με εγκλήματα πολέμου.

Σε μια προσπάθεια αναβίωσης της ιδέας της «Μεγάλης Αλβανίας», ο αλυτρωτισμός των Τσάμηδων, υποκινούμενος από τον τουρκικό ιμπεριαλισμό, ανακινεί τα νερά για επιστροφή των Τσάμηδων και εδαφικές διεκδικήσεις ενάντια στην Ελλάδα. Σήμερα οι Τσάμηδες προσπαθούν να παραχαράξουν την ιστορία λέγοντας ότι δεν συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς και πως είναι θύματα της ελληνικής εκδικητικότητας, μιλώντας μάλιστα για εθνοκάθαρση και γενοκτονία των Τσάμηδων.

Τον Φεβρουάριο του 2016 οργανώσεις Τσάμηδων προσέφυγαν στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης εναντίον της Ελλάδας – προσπάθεια η οποία έπεσε στο κενό.

Αλλά και η αλβανική πολιτική ηγεσία ανακινεί το θέμα με δημόσιες τοποθετήσεις, και προπαγανδίζει διδάσκοντας στα σχολεία, στην ιστορία και γεωγραφία των «αλβανικών εθνικών εδαφών», και στο βιβλίο Ιστορία του αλβανικού έθνους υπάρχει ειδικό κεφάλαιο για την Τσαμουριά, με την επισήμανση ότι «βρίσκεται στο νοτιοδυτικό μέρος της κάτω Αλβανίας», εννοώντας το νότιο τμήμα της Ηπείρου.

Τελικά η Τουρκία δεν παίζει τρίλιζα στα εθνικά θέματα (Κύπρος-Αιγαίο-Θράκη). Παίζει «connect 4» (ένωσε τέσσερις κουκίδες): Κύπρος-Αιγαίο-Θράκη-Ήπειρος. Το Οθωμανικό Τόξο με το οποίο θα στραγγαλίσει τον ελληνισμό και θα φτάσει τα σύνορα της «Μεγάλης Τουρκίας», αυτά που έχει καθορίσει ο «Εθνικός Όρκος» της τελευταίας συνεδρίας της Οθωμανικής Βουλής το 1920.

Κατά τα άλλα, η Τουρκία θέλει λύση.

Αντώνης Κ. Σιβιτανίδης, M.Sc., B.Sc.
Εκπρόσωπος Τυπου, Ε.Ε. ΔΗ.ΚΟ. Πάφου

____
Πηγές:

• newsbeast.gr: Οι Τσάμηδες, η Τσαμουριά και η ιδέα της «Μεγάλης Αλβανίας».
• palio.antibaro.gr: 10 ερωτήσεις και απαντήσεις για τους Τσάμηδες.