Στις 12 Αυγούστου ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Ηλίας Κουσκουβέλης δημοσίευσε ένα εξαιρετικό άρθρο αναφορικά με τις πλάνες στις οποίες υποπίπτουν όσοι προσπαθούν να αναλύσουν το Κυπριακό – όχι «πρόβλημα» ή «ζήτημα», μιας και πρόκειται αποκλειστικά και ξεκάθαρα για «τουρκική εισβολή» όπως θα το έθετε και ο ίδιος ο καθηγητής.
Είναι αλήθεια ότι εδώ και χρόνια οι αναλύσεις α) περιστρέφονται γύρω από τις δυνατότητες των διεθνών θεσμών να παρέμβουν εποικοδομητικά, β) προκαταλαμβάνουν ότι η τουρκική θέση μπορεί να είναι και αυτή εποικοδομητική έστω υπό ορισμένες προϋποθέσεις, και γ) αποκόπτουν το ρόλο των Τουρκοκυπρίων από τη «μεγάλη αγκάλη της μητέρας Τουρκίας» όσον αφορά τη συζήτηση για την επόμενη ημέρα. Ό,τι έχει προκύψει ως «πρόβλημα» στην Κύπρο, έχει τις ρίζες του στην παράνομη τουρκική εισβολή στη νήσο.
Η αδυναμία της λεγόμενης «διεθνούς κοινότητας» να παρέμβει ρυθμιστικά και να επαναφέρει τη διεθνή νομιμότητα συνιστά αδιάψευστο μάρτυρα ότι το δίκαιο του ισχυρού προέχει, χωρίς ωστόσο ο ισχυρός στην περίπτωση της Κύπρου να είναι η Τουρκία. Ο ισχυρός δρων είναι αναμφίλεκτα οι ΗΠΑ, οι οποίες ιστορικά έχουν προτάξει την ανάγκη διαφύλαξης της σταθερότητας της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ, ενώ με βάση αυτή την προϋπόθεση εξηγείται εν πολλοίς και η στρατηγική των Σοβιετικών κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Κάπου εδώ έρχεται στη μνήμη μας η αντίδραση της Ουάσινγκτον για τα Σεπτεμβριανά στην Πόλη, το 1955.
Διά του υπουργού των Εξωτερικών John Foster Dulles, οι ΗΠΑ σημείωναν ότι «η ενότητα της βορειοατλαντικής κοινότητας αποτελεί τη βάση της κοινής μας ασφάλειας. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι μπροστά σε αυτό το κοινό επίτευγμα είναι δυνατόν κάποιο πρόβλημα να διαταράξει επί μακρόν την πορεία της ελληνοτουρκικής φιλίας». Κάπως έτσι έχει διαμορφωθεί ιστορικά η αμερικανική εξωτερική πολιτική και ως προς το Κυπριακό.
Αναφορικά με το ρόλο της Άγκυρας, η κατάσταση είναι περισσότερο από σαφής. Τα λεγόμενα του Αχμέτ Νταβούτογλου είναι γνωστά, όπως επίσης και οι σχετικές ομιλίες των Ερντογάν, Γιλντιρίμ και Τσαβούσογλου. Η Κύπρος αποτελεί το «μεγάλο αβύθιστο αεροπλανοφόρο» ακριβώς απέναντι από το Σουέζ και τη Μέση Ανατολή. Με αφετηρία τη γεωπολιτική αξία της δεν γεννάται η παραμικρή αμφιβολία ότι η Τουρκία αποκομίζει τεράστια οφέλη από την παρουσία της στη νήσο, και αυτά τα οφέλη πρέπει να εκμηδενισθούν προκειμένου να αποχωρήσει. Εντούτοις, η εκμηδένιση τέτοιων κερδών –ή αλλιώς η πρόκληση ενός φοβερά δυσανάλογου κόστους– αποτελεί μέγιστο εγχείρημα μιας ανάλογα ικανής ηγεσίας.
Η τελευταία πλάνη της συζήτησης με τους Τουρκοκύπριους για το μέλλον της Κυπριακής Δημοκρατίας θα μπορούσε να αποκληθεί και ανέκδοτο.
Η εν λόγω τακτική θυμίζει την κλασική ελληνική παροιμία για τη βάφτιση του Γιάννη πριν καλά-καλά βγάλει δόντια ο μπαμπάς του. Η απαλλαγή από τα αίτια και τα αιτιατά του Κυπριακού δεν μπορεί παρά να αποτελεί αυστηρή προϋπόθεση σταθεροποίησης και ειρήνης. Η αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων και η απόσυρση του αναχρονιστικού καθεστώτος των εγγυήσεων είναι – και σωστά τονίσθηκε αυτό από την ελληνική και την ελληνοκυπριακή πλευρά– οι απαράβατοι όροι ενός κοινού μέλλοντος.
Όπως έχει τονιστεί στο παρελθόν, το Κυπριακό πρέπει να σταματήσει να αντιμετωπίζεται ως «άχθος» από την ελληνική πολιτική τάξη. Συνεπώς, προς την κατεύθυνση της χάραξης μιας συγκροτημένης στρατηγικής για την Κύπρο αλλά και τη θέση της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο, η απαλλαγή από τις πλάνες συνιστά απαράβατο όρο. Για την εμβριθέστερη ανάλυση και κατανόηση όσων αναφέρθηκαν, αξίζει μια μελέτη του άρθρου του Ηλία Κουσκουβέλη.