Ο αστικός μύθος λέει ότι είναι το μοναδικό θηλυκό ποτάμι στην Ελλάδα. Στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο δεν ισχύει (υπάρχουν η Έρκυνα στη Λιβαδειά, η Αραπίτσα στη Νάουσα, η Ζηλιάνα στον Όλυμπο, η Κελεφίνα στον Πάρνωνα και η Τύρια στο όρος Τόμαρος), αλλά αυτό δεν αφαιρεί τίποτα από τη γοητεία της Νέδας.
Οι περισσότεροι φτάνουν μέχρι τα όρια των νομών Ηλείας και Μεσσηνίας προκειμένου να δροσιστούν στις δύο λίμνες που σχηματίζουν οι δύο καταρράκτες – το νερό από τον μεγαλύτερο πέφτει από τα 32 μέτρα.
Η δροσιά που δίνουν τα πλατάνια μαζί με το τρεχούμενο νερό συγκεντρώνουν τόσο κόσμο όσο και μια κοσμική πλαζ (κάποιοι έρχονται εδώ εφοδιασμένοι ακόμα και με καρεκλάκια και ψάθες), ωστόσο η πραγματική πρόκληση είναι ακριβώς από… κάτω, στο φαράγγι. Το river trekking στη Νέδα είναι μια απολαυστική εμπειρία που προσφέρει σίγουρη δροσιά, ειδικά όταν τα μεγάλα αστικά κέντρα βράζουν από τη ζέστη.
«Η Ελβετία δεν έχει τίποτα παραπάνω να δείξει», λέγεται ότι είχε πει ο Γάλλος περιηγητής Ανρί Μπελ, και είχε πέρα για πέρα δίκιο. Το ποτάμι κυλά στις απότομες πλαγιές της Μίνθης και του Τετράζιου, και έχει μήκος περίπου 32 χλμ. Μόνο το καλοκαίρι μπορεί να το διασχίσει κάποιος με τα πόδια, καθώς τον υπόλοιπο χρόνο τα ορμητικά νερά και η υψηλή τους στάθμη το καθιστούν επικίνδυνο.
Ο μύθος λέει ότι η βαθιά κοιλάδα που στον πυθμένα της κυλά η Νέδα ήταν κάποτε λίμνη, μέχρι που το νερό βρήκε διέξοδο ανοίγοντας σπήλαιο, το Στόμιο, για να εκβάλλει τελικά στον Κυπαρισσιακό κόλπο. Έτσι, άφησε το χωριό Μαρίνα όπου έδεναν τα πλοία «ξεκρέμαστο» στην πλαγιά, απέναντι από το χωριό Κακαλέτρι.
Ιδιαίτερος εξοπλισμός δεν απαιτείται, παρά μόνο ελαφριά ρούχα, μαγιό, σίγουρα κλειστά παπούτσια και όχι σαγιονάρες διότι οι πέτρες γλιστρούν, και ακόμα πιο ιδανικά ένα μπατόν που θα «δείχνει» πού μπορείτε να πατήσετε με ασφάλεια, και αδιάβροχο σακίδιο. Μια από τις πιο συγκλονιστικές εμπειρίες που μπορεί να ζήσει κανείς στην Ελλάδα ξεκινά από τις πηγές του ποταμού κοντά στο χωριό Πέτρα. Εναλλακτικά μπορεί κάποιος να ξεκινήσει από το χωριό Κούβελα, όπου είναι και το ομορφότερο κομμάτι – την εναλλακτική αυτή διαδρομή προτιμούν οι περισσότεροι που κάνουν την κατάβαση αυθημερόν.
Το δροσερό νερό και η πυκνή παραποτάμια βλάστηση κάνουν τα πρώτα μέτρα της πεζοπορίας μια εξαιρετική εμπειρία. Τα πράγματα δυσκολεύουν για λίγο μετά από περίπου 20 λεπτά, οπότε και το… μονοπάτι περνά μέσα από λίμνες που τις όχθες τους καθορίζουν γλιστερά και απότομα βράχια.
Βουτιά στα βαθιά, λοιπόν, με προσοχή στα βράχια που τυχόν βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια του νερού.
Η χρυσή συμβουλή εδώ είναι η ίδια για όλα τα ποτάμια: Εάν νιώθεις ότι βουλιάζεις, γυρνάς ανάσκελα με τα πόδια προς τη ροή και κολυμπάς ήσυχα αφήνοντας το ίδιο το ποτάμι να σε σπρώξει μέχρι το σημείο που θα μπορείς να πατήσεις και να σταθείς πάλι όρθιος. Στη Νέδα σε αρκετά σημεία, και ειδικά μετά το Μαυροματέικο γεφύρι, το κολύμπι επιβάλλεται – ειδικά όπου το ποτάμι στενεύει, τα νερά φτάνουν και το 1,8 μ. Το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής, όμως, έχει ήπια βράχια που χρειάζονται απλά σταθερά και προσεκτικά βήματα. Εκεί δε που το νερό δημιουργεί μικρούς καταρράκτες, λίμνες ή τσουλήθρες, είναι όλη η απόλαυση.
Από ένα σημείο και μετά η κούραση είναι σύντροφος, αλλά μεγάλα βράχια εξασφαλίζουν μερικά «στεγνά» λεπτά ξεκούρασης. Βατράχια και εντυπωσιακές μπλε λιβελούλες συνοδεύουν την αργόσυρτη πορεία, αλλού το ποτάμι ελίσσεται μέσα από υδρόφιλα φυτά, πλατάνια, αγριοβελανιδιές, πουρνάρια, αγριοσυκιές και φτέρες. Το εντυπωσιακότερο σημείο του φαραγγιού είναι το Στόμιο, το σημείο για το οποίο σε προϊδεάζουν τα πέτρινα τοιχώματα με τις πτυχώσεις σε αποχρώσεις του κόκκινου.
Πρόκειται για το σπήλαιο μέσα στο οποίο μπαίνει ορμητική η Νέδα, ώστε να περάσει μέσα από σπλάχνα του και να συνεχίσει την πορεία της προς τη θάλασσα. Πλέον εδώ ζουν μόνο νυχτερίδες, κάποτε υπήρχαν και αγριοπερίστερα.
Περίπου 20 λεπτά πιο πριν έχετε συναντήσει το γεφύρι των Καταρρακτών, το οποίο συνδέει το χωριό Πλατάνια και τους καταρράκτες που σχηματίζει παραπόταμος που ρίχνει τα νερά του στη Νέδα. Οι γαλαζοπράσινες βάθρες (προσεγγίζονται από μονοπάτι σε περίπου 15 λεπτά) είναι η αιτία… λαϊκού προσκυνήματος το καλοκαίρι, ειδικά τα σαββατοκύριακα.
Πίσω στο ποτάμι, οι τολμηροί λίγο προτού φτάσουν στο Στόμιο θα… λουστούν στους καταρράκτες λίγο πριν, καθώς το νερό εκτός από ορμητικό είναι και εξαιρετικά κρύο. Η διάσχιση του φαραγγιού συνήθως σταματά εδώ όπου σχεδόν πάντα υπάρχει ασφαλισμένο ορειβατικό σκοινί για να μπορέσει κάποιος να βγει από το σπήλαιο κόντρα στο ρεύμα του ποταμού. Για να μπείτε μέσα καλό είναι να έχετε παρέα, καθώς το νερό είναι αφρισμένο και απαιτείται ψυχραιμία κυρίως και γιατί το φως χάνεται και ο αέρας από καθαρός και φρέσκος γίνεται πνιγηρός.
Από το Στόμιο με ορειβατικό σκοινί, λίγη προσοχή και αρκετή δύναμη θα ανέβετε (κυριολεκτικά) στους καταρράκτες. Το χωμάτινο μονοπάτι που θα σας βγάλει πίσω στο δρόμο. Συνήθως οι περισσότεροι αφήνουν το αυτοκίνητό τους εδώ ώστε να πάρουν το δρόμο της επιστροφής, πίσω στα Πλατάνια.
- Αν θέλετε να διασχίσετε τη Νέδα ή κάποιο τμήμα της επικοινωνήστε με τα μέλη του συλλόγου «Φίλοι της Νέδας» στα τηλ: 6944 830469 (Κώστας Καράμπελας) και 6977 238094 (Διονύσης Αθανασόπουλος).
- Πώς θα πάτε: Η συνηθέστερη διαδρομή είναι από τα Πλατάνια όπου θα βρείτε και καλό φαγητό. Είκοσι χιλιόμετρα μετά τη Μεγαλόπολη θα στρίψετε προς Πύργο-Κυπαρισσία. Σε 21 χλμ. θα μπείτε στο Κοπανάκι και θα ακολουθήσετε τη διαδρομή προς την Κεφαλόβρυση και τα Πλατάνια στα οποία θα φτάσετε μετά από 15,5 χλμ. Απομένουν 4 χλμ. βατού χωματόδρομου μέχρι το γεφυράκι των Καταρρακτών. Επίσης Κυπαρισσία-Κοπανάκι είναι 18 χλμ.
Φωτογραφίες: Κώστας Κατσίγιαννης.
