Συναντηθήκαμε υπό δύσκολες συνθήκες, αλλά ο λόγος του ήταν το ίδιο δυναμικός και γεμάτος μηνύματα. Καιρό τώρα ζητούσε να μιλήσει για το σωματείο του, την Ένωση Ποντίων Πειραιώς-Κερατσινίου-Δραπετσώνας, και για θέματα του οργανωμένου προσφυγικού χώρου που τον στεναχωρούσαν. Παρόλο που ήταν στο νοσοκομείο και αρκετά ταλαιπωρημένος, ποιος μπορούσε να χαλάσει χατίρι στον Δαμιανό Ποιμενίδη, τον επίτιμο πρόεδρο της Ένωσης και επί πολλά χρόνια πρόεδρό της;
Και φυσικά ποιος δεν θα ήθελε να ακούσει όλα όσα είχε να πει ένας από τους θρύλους του οργανωμένου ποντιακού χώρου;
Κανείς. Πόσο μάλλον όταν, μετά από τόσα χρόνια, η ζωή τα είχε φέρει έτσι ώστε να γνωρίσω εκείνον τον καλοντυμένο κύριο που φορούσε πάντα καπέλο και χαιρετούσε με μια ελαφριά υπόκλιση, όταν περνούσε μπροστά από το σπίτι της γιαγιάς μου στον Άγιο Φανούριο, στη Δραπετσώνα, στη γειτονιά όπου έμενε και η οικογένεια του Χρύσανθου Θεοδωρίδη! Μια φορά είχα ρωτήσει τη γιαγιά «Ποιος είναι αυτός ο παππούς;» για να πάρω την απάντηση «Είναι Πόντιος. Πάντα ευγενικός!». Ήταν τόσο χαρακτηριστική η φιγούρα του, που θυμάμαι ακόμα και σήμερα τι κοστούμι φορούσε τότε! Και του το είπα στη συνάντησή μας που όμως δεν κράτησε πολύ, γιατί κουράστηκε αλλά και γιατί ήθελε να τα ξαναπούμε σε «ωραίο περιβάλλον», στο εξοχικό του στον Αγιόκαμπο.
(Φωτ.: Βασίλης Καρυοφυλλίδης)
Δυστυχώς δεν θα έχουμε αυτή την ευκαιρία γιατί ο Δαμιανός Ποιμενίδης έφυγε από τη ζωή το Σάββατο 22 Ιουλίου, βυθίζοντας στο πένθος την οικογένειά του, τους φίλους του, τους ανθρώπους που διδάχθηκαν και ευεργετήθηκαν από εκείνον, αλλά και τη δεύτερη οικογένειά του, την Ένωση Ποντίων Πειραιώς-Κερατσινίου-Δραπετσώνας. Όμως όλα αυτά τα χρόνια και από το τιμόνι της Ένωσης, έκανε ένα τεράστιο έργο το οποίο αφήνει παρακαταθήκη στις νεότερες γενιές των Ποντίων. Το pontos-news.gr μοιράζεται μαζί σας τα όσα είπε στην τελευταία του συνέντευξη, παρουσία της κόρης του και νυν προέδρου της Ένωσης Αναστασίας Ποιμενίδη-Ιωαννίδη, και της γραμματέως Χριστίνας Χαφουσίδου.
Πώς λέγεστε, πότε γεννηθήκατε και πού;
Δαμιανός Ποιμενίδης. Δάμος. Έτσι με ξέρουν όλοι. Γεννήθηκα το 1930 στο Διπόταμο Δράμας.
Και ποια η απώτερη καταγωγή σας;
Η Αργυρούπολη του Πόντου. Και οι δύο γονείς μου, ο Ανέστης και η Ανατολή, από εκεί κατάγονταν. Γεννήθηκαν εκεί. Είναι της πρώτης γενιάς πρόσφυγες. Το επώνυμο της μητέρας μου είναι Γαβριηλίδου.
Πόσα αδέρφια έχετε;
Τέσσερα. Τρία αδέρφια και μια αδερφή, την οποία χάσαμε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα όταν ήταν 30 ετών. Ήταν το βαρύ πλήγμα της οικογένειάς μας.
Από τη Δράμα στη Δραπετσώνα πώς βρεθήκατε;
Όπως σας είπα, γεννήθηκα το 1930. Περίπου έναν χρόνο μετά, οι γονείς μου μετακόμισαν στην περιοχή του Πειραιά. Μεγάλωσα στο Κερατσίνι και τη Δραπετσώνα. Αυτές τις δύο πόλεις τις αγαπώ ιδιαίτερα.
Και στη Δραπετσώνα, σε ποιες γειτονιές μείνατε;
Έχω μείνει παντού. Άλλαξα 17 σπίτια έως ότου φτιάξουμε το δικό μας. Στην Ευγένεια είχαμε σπίτια. Στη Δραπετσώνα υπήρχαν παράγκες.
(Φωτ.: Β. Καρυοφυλλίδης)
Με τι ασχοληθήκατε;
Εργαζόμουν στο Σωματείο Φορτοεκφορτωτών και μετά, επειδή έπρεπε να αλλάξω επάγγελμα για λόγους υγείας, έγινα εργολάβος δημοσίων έργων. Σε αυτό το επάγγελμα έμεινα μέχρι το βαθύ μου γήρας. Εξάλλου μέχρι πρότινος δούλευα. Σταμάτησα κατ’ ανάγκη. Στη συνέχεια ασχολήθηκα και με την Ένωση Ποντίων Πειραιώς-Κερατσινίου-Δραπετσώνας επί πολλά χρόνια (15-20). Βέβαια ήμουν φανατικός Πόντιος από τα μικράτα μου. Αγαπούσα το στοιχείο μου, τη φυλή μου. Το λάτρευα. Μετά τα 70 μου, αφιέρωσα το χρόνο μου στην πρώτη γενιά, σε εκείνους που έφεραν τον πλούσιο πολιτισμό, το ήθος, την αρετή, την αλληλεγγύη, τα οποία γνωρίζετε.
Μιλάτε σαν αυτά τα χαρακτηριστικά που περιγράφετε να τα είχαν μόνο οι Πόντιοι της πρώτης γενιάς.
Της πρώτης και της δεύτερης γενιάς. Γιατί κι εμείς υιοθετήσαμε όλα όσα μας δίδαξαν και φτιάξαμε την Ελλάδα. Η πρώτη και η δεύτερη γενιά. Δημιουργήσαμε πολιτισμό, αθλητισμό, πολιτιστικά κέντρα. Τι να πρωτοπώ; Εμείς για να αναδείξουμε τον πολιτισμό μας και όλα όσα έκανε η πρώτη γενιά προχωρήσαμε στην έκδοση λευκώματος. Ποιο άλλο σωματείο έχει γράψει σε λεύκωμα την ιστορία του ποντιακού ελληνισμού;
Εδώ θα ήθελα να πω δυο λόγια για τη ράτσα μας. Τα χαρακτηριστικά που έχουμε εμείς οι Πόντιοι, ίσως πιο πολύ οι άνθρωποι της πρώτης και της δεύτερης γενιάς, το ήθος, την αλληλεγγύη, την τιμιότητα, την εργατικότητα… πολύ λίγοι τα είχαν.
Τα είχαμε, τα διατηρήσαμε, τα διατηρούμε με το σωματείο μας, τη νέα γενιά. Είμαι ευτυχής που στο Σύλλογό μας, στο χορευτικό μας, τη νεολαία μας, έχουμε αξιόλογα παιδιά. Το ίδιο πιστεύω πως συμβαίνει και σε άλλους συλλόγους. Δεν είναι εύκολο να φέρεις τα παιδιά κοντά στην παράδοση. Όλα τα σωματεία κάνουν αγώνα.
Εάν σας ρωτούσα τι είναι αυτό που κάνει την Ένωση Πειραιώς να ξεχωρίζει;
Η Ένωση Πειραιώς, από την ίδρυσή της, είχε στόχο να προσελκύσει τα νέα παιδιά, να τα απομακρύνει από κακές συνήθειες και να φέρει πιο κοντά στην παράδοση και τον πλούσιο πολιτισμό μας. Είχαμε τις πιο σημαντικές αρετές, όπως ας πούμε τη φιλοξενία. Ποιος άλλος ήταν τόσο φιλόξενος;
Το εξώφυλλο του λευκώματος της Ένωσης, που τόσο επιθυμούσε ο Δαμιανός Ποιμενίδης να εκδοθεί
Θεωρητικά την έχουμε και οι υπόλοιποι Έλληνες αυτή την αρετή.
Δεν μιλάμε θεωρητικά. Πρακτικά μιλάμε. Θεωρητικά όλοι μιλούν και κάνουν πολιτική με το στόμα τους να στάζει μέλι. Αυτό που έχει μεγάλη σημασία είναι τι κάνει στην πράξη ο άνθρωπος. Η διαδρομή του, η πορεία του, η καθημερινή του ζωή. Δεν ξέρω εάν κάνω λάθος… Να σας πω κάτι.
Η δική μας γενιά είχε αγάπη, ήταν φιλόξενη, έδειχνε αλληλεγγύη. Πήγαιναν να οργώσουν ένα χωράφι και πήγαιναν όλοι μαζί. Έχτιζαν ένα σπίτι και το έκαναν όλοι μαζί.
Είχα φίλους Αρβανίτες στο Μενίδι και μου έλεγαν «κύριε Ποιμενίδη τι άνθρωποι είναι οι δικοί σας; Τη μία Κυριακή χτίζουν το σπίτι του ενός και την άλλη του άλλου». Αυτή είναι η αλληλεγγύη, τους απαντούσα. Ξέρετε, το μισό Μενίδι το έχτισαν Πόντιοι. Καλή η θεωρία, αλλά η πράξη έχει σημασία. Εάν δεν βοηθήσουμε, είναι απλώς στα λόγια.
Για ποιο λόγο πιστεύετε ότι συμπεριφέρονται έτσι οι Πόντιοι; Είναι θέμα ράτσας;
Όταν ήμουν μικρός και μαγείρευε η μητέρα μου, το πρώτο πιάτο το πηγαίναμε σε μια χήρα που είχε τρία παιδιά. Ζούσαν στην ίδια γειτονιά, πενήντα μέτρα πιο κάτω από το σπίτι μας. Το κατσαρόλι έπαιρνε 4-5 μερίδες. Πρώτα πηγαίναμε φαγητό σε αυτή την οικογένεια και μετά μας έβαζε να φάμε. Έχω διδάγματα που μπορούμε να γράψουμε ένα βιβλίο.
Ο Δαμιανός Ποιμενίδης δεν ήταν ο άνθρωπος που έλεγε πολλά, αλλά ο άνθρωπος που έκανε περισσότερα από όσα μπορούσε
Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι όπως εσείς.
Ναι, αλλά εγώ έτσι διδάχθηκα και αυτά δίδαξα. Όλα όσα έμαθα από την πρώτη και τη δεύτερη γενιά, τα όσα χρόνια ήμουν στο Σωματείο, ρώτησέ την τι έλεγα στις ομιλίες μου [σ.σ.: με νεύμα δείχνει τη γ.γ. της Ένωσης Χριστίνα Χαφουσίδου, που ήταν παρούσα στη συζήτησή μας].
Χ.Χ.: Ότι η μητέρα σας δεν σας έδινε φρέσκο ψωμί, σας έδινε μπαγιάτικο, γιατί εάν σας έδινε φρέσκο θα εξαφανιζόταν σε τρία λεπτά. Πρόεδρε, δεν έχει μεγάλη σημασία να πείτε πως οι Πόντιοι της πρώτης γενιάς πριν να χτίσουν τα σπίτια τους φρόντισαν να χτίσουν σχολείο;
Δ.Π.: Αλήθεια είναι. Μόλις ήρθαν έφτιαξαν το σχολείο, την εκκλησία, το Ταμείο Αλληλοβοηθείας, και όχι μόνο.
Χ.Χ.: Εάν ρωτήσετε πολλούς προέδρους σωματείων σήμερα, είναι αρκετοί εκείνοι που δεν θα γνωρίζουν ποιος είναι ο Βησσαρίων.
Ωστόσο η δική μας νεολαία έχει πάρει το όνομά της από τον Βησσαρίωνα.
Δ.Π.: Δεν γνωρίζουν, γιατί φταίνε οι διοικήσεις. Στις δικές μας εκδηλώσεις αναφερόμασταν συνέχεια στην ιστορία μας, τα έργα της πρώτης γενιάς.
Χ.Χ.: Πρόεδρε, αυτά όλα δείχνουν χαρακτηριστικά της ράτσας μας.
Δ.Π.: Τολμώ να πω ότι πολλά είναι τα σωματεία που διδάχθηκαν από την Ένωσή μας. Ήταν και είναι κέντρο πολιτισμού. Έχουμε ιστορία. Την έχουμε γράψει στο λεύκωμά μας.
Η πρόεδρος της Ένωσης Ποντίων Πειραιώς-Κερατσινίου-Δραπετσώνας Αναστασία Ποιμενίδη-Ιωαννίδη στα «Καπετανίδεια 2016» (φωτ.: Β. Καρυοφυλλίδης)
Είστε πολύ υπερήφανος κ. Ποιμενίδη για το Σύλλογό σας!
Φυσικά και είμαι. Για αυτό αφιέρωσα και το υπόλοιπο της ζωής μου σε αυτόν!
Και τώρα η κόρη σας. Είναι καλή πρόεδρος κ. Ποιμενίδη;
Αρκετά καλή. Είναι λίγο αυστηρή όμως!
Μια και έχετε τόση εμπειρία, ποια χαρακτηριστικά νομίζετε πρέπει να έχει γενικά ένας πρόεδρος σωματείου όπως η Ένωση;
Πρέπει να έχει μεγάλη καρδιά, να ακούει πολλές απόψεις, να κάνει διάλογο, να επιλέγει τις καλές προτάσεις, να φροντίζει να γίνονται καλές πράξεις. Στόχος του κάθε συλλόγου δεν είναι μόνο να αναφερόμαστε στην ιστορία και την πορεία μας. Πρέπει να είναι και το τι θα αφήσουμε πίσω μας, τι θα παραδώσουμε στα παιδιά μας. Είμαι περήφανος για το Σύλλογό μας γιατί και οι παλαιοί, από όλη την Ελλάδα, έλεγαν «πάμε στην Ποντιακή Στέγη». Φιλοξενήσαμε ιδρύματα, σωματεία, συλλόγους, την Παμποντιακή, την Ένωση Ποντιακής Νεολαίας, τους δώσαμε αίθουσες, στέγη, το χώρο μας.
Φιλοξενήσαμε παιδιά με ειδικές ανάγκες, παιδιά που έδιναν αγώνα για την απεξάρτησή τους από τα ναρκωτικά. Κάναμε κοινωνικό έργο.
Τι είναι αυτό για το οποίο μετανιώσατε που το κάνατε όσο ήσασταν πρόεδρος και ποιο για το οποίο μετανιώσατε που δεν το κάνατε;
Εκείνο για το οποίο έχω μετανιώσει είναι πως έπρεπε να διοργανώσω μια ημερίδα γι’ αυτούς που δημιούργησαν αυτόν το Σύλλογο, κάτω από δύσκολες συνθήκες. Έφτιαξαν την Ποντιακή Στέγη, την εκκλησία, ιδρύματα. Έπρεπε να κάνω μια ημερίδα για να τους τιμήσω όσο ήταν εν ζωή. Όμως ό,τι κι αν κάνεις, πρέπει να έχεις οικονομική δυνατότητα. Κι αυτή δεν υπήρχε πάντα. Οι συνεργάτες μου είναι εδώ να επιβεβαιώσουν ότι όσες εκδηλώσεις κάναμε ήταν απλώς τέλειες. Δεν ήθελα να κάνω μισά πράγματα. Εάν δεν μπορώ να κάνω κάτι, δεν το ξεκινώ καν. Έχω άλλες ιδέες, άλλες αρχές.
Στιγμιότυπο από το 1ο Συνέδριο των Αντιπροσώπων της ΠΟΕ που έγινε στην Ένωση Ποντίων Πειραιώς-Κερατσινίου-Δραπετσώνας
Επιτρέψτε μου να σας πω, χωρίς να θέλω να σας στεναχωρήσω, ότι αυτό το τελευταίο χαρακτηριστικό της τελειομανίας δεν το έχουν όλοι οι Πόντιοι που έχω γνωρίσει σε αρκετά σωματεία.
Ε, καλά. Πρέπει να παίρνουμε το καλό από όλους. Δεν παραδειγματίζομαι από το κακό. Προσπαθώ από όλους να πάρω το καλό. Μου έλεγαν, και το υιοθέτησα ως μεγάλος, ότι από τις εκατό κουβέντες που θα πει κάποιος, να φροντίσω να κρατήσω τις σωστές. Το ίδιο έλεγα στα παιδιά στα συμβούλια της Ένωσης. Από τα 100 έχω 95 κακά και 5 καλά; Ε, φροντίστε να πάρετε από τα τελευταία.
Μισό λεπτό κ. Ποιμενίδη. Τώρα με εντυπωσιάσατε! Δηλαδή μου λέτε ότι και οι Πόντιοι έχουν ελαττώματα;
Έχουν. Αλλά ελάχιστα! Αναφέρομαι περισσότερο στους παλιούς. Είχαν καλοσύνη. Ήταν φιλόξενοι. Εξάλλου όποιος ήταν αφιλόξενος και δεν ήταν γενικά σωστός, δεν είχε λόγο πουθενά. Δεν τον άκουγε κανείς. Δεν του έλεγαν ζεστή καλημέρα. Στο χωριό που ήμουν εγώ, ζούσαν 267 οικογένειες. Ο παππούς μου ήταν δεξιός ψάλτης. Είχα την τύχη να έχω δάσκαλο από την Αργυρούπολη του Πόντου, αλλά και ο ιερέας του χωριού ήταν από εκεί. Έχω διδαχθεί πολλά καλά πράγματα από τον δάσκαλο και τον ιερέα, τα οποία με ωφέλησαν στη διαδρομή της ζωής μου. Πιστεύω ότι εάν ρωτήσετε στις γειτονιές μας, δεν θα βρείτε άνθρωπο να σας πει πως έκανα κακό.
Εάν δεν μπορείς να κάνεις καλό, μην κάνεις κακό. Αυτή ήταν η συμβουλή των παλαιών, κι αυτό πίστευα και πιστεύω.
Τώρα όμως κουράστηκα. Θέλεις να με ρωτήσει κάτι άλλο;
Ναι. Θέλω. Όταν ήρθαν στον Πειραιά οι γονείς σας, πώς τους υποδέχθηκαν οι ντόπιοι; Ήταν εύκολα τα πράγματα;
Όχι. Δεν άκουσαν καλά λόγια. Εμάς, ακόμα και σήμερα, δεν μας θέλουν. Το έχω πει και σε υπουργούς. Κατ’ ανάγκην μας θέλετε, τους έχω πει. Δεν μας θέλουν γιατί είμαστε άνθρωποι δυναμικοί, άνθρωποι προοδευτικοί. Τουλάχιστον όσοι εγώ γνωρίζω. Από το χωριό μου όλοι πρόκοψαν. Εκτός από αυτούς που ήταν χαρτοπαίκτες και γυναικάδες. Εκείνοι δεν πρόκοψαν.
Στιγμιότυπο από τη συνάντηση του προεδρείου της Ένωσης Ποντίων με στελέχη της ΠΟΕ, στο πλαίσιο του 1ου Συνεδρίου της ΠΟΕ. Από αριστερά: Χρ. Χαφουσίδου, Κ. Γαβρίδης, Δ. Ποιμενίδης, Γ. Παρχαρίδης, Χ. Χαραλαμπίδης
Άρα κ. Ποιμενίδη μιλάτε γενικά για τους ανθρώπους από καλή πάστα, όχι μόνο για τους Πόντιους.
Ξέρετε τι τους έλεγα; Ο πιο φιλόξενος δικός σας με τον αφιλόξενο τον δικό μας δεν συγκρίνονται! Ο πιο εργατικός ο δικός σας με τον πιο τεμπέλη τον δικό μας δεν συγκρίνονται.
Μα πόσο… Πόντιος πια είστε κ. Ποιμενίδη; Μόνο οι Πόντιοι δηλαδή είναι καλοί; Εμείς οι άλλοι τίποτα;
Ε, αυτή είναι η άποψή μου. Τι να κάνουμε; Αυτό πιστεύω! Λοιπόν, εμείς οι δύο θα χρειαστούμε πολλές μέρες για να τελειώσουμε. Τώρα όμως αλήθεια κουράστηκα. Να έρθεις στον Αγιόκαμπο να σε φιλοξενήσουμε και να τα πούμε. Εδώ δεν είναι ο χώρος για να πούμε όλα αυτά τα ωραία που κάνουν οι Πόντιοι. Για να κλείσουμε, όμως, να πω ότι όλα όσα αποκτήσαμε τα πήραμε με τη δύναμή μας. Με την εργατικότητά μας και την αξία μας, και όχι με άλλα μέσα.
Αλήθεια έχω τόσο πολλά να πω για το στοιχείο μας! Εντάξει, είμαι υπερβολικά Πόντιος και την αγαπάω τη ράτσα μας. Όμως πρέπει να καταλάβετε πόσο σπουδαία ράτσα είναι!
Σας περιμένω στον Αγιόκαμπο…
Συνέντευξη, κείμενο: Πόπη Παπαγεωργίου.
- Το pontos-news.gr εκφράζει τα συλλυπητήρια του στην οικογένειά του και τη δεύτερη οικογένειά του Δαμιανού Ποιμενίδη, την Ένωση Ποντίων Πειραιώς-Κερατσινίου-Δραπετσώνας. Αν και δεν είναι αρκετό, είναι ωραίο να γνωρίζεις πως άνθρωποι σαν τον επίτιμο πρόεδρο της Ένωσης στην πραγματικότητα δεν φεύγουν ποτέ.
- Οι φωτογραφίες του Συνεδρίου και της συνάντησης με τα στελέχη της ΠΟΕ προέρχονται από το λεύκωμα Από τον Πόντο και τη Μικρασία στον Πειραιά, εδώ… στη Δραπετσώνα.
