Στη δεκαετία του 1970 ο άνθρωπος της Αριστεράς ήταν θερμός κήρυκας της πάλης των τάξεων, ένθερμος αναγνώστης των βιβλίων του Μαρξ, διαπρύσιος υποστηρικτής των τσιτάτων του Ένγκελς και του Λένιν. Ήταν πρωτοπόρος στις διαδηλώσεις, είχε λίγα λεφτά, οράματα πολλά, και ονειρευόταν το μέλλον του με αισιοδοξία.
Τα χρόνια πέρασαν γοργά και βλέποντας πως τίποτα δεν γινόταν από εκείνα που περίμενε, άλλαξε ο ίδιος μεριά. Αναθεώρησε τις ιδέες του, συμβιβάστηκε με την εξουσία, μέχρι που την εκπροσώπησε κιόλας.
Τι αξία έχει άλλωστε η ιδεολογία που δεν εφαρμόζεται; Μοιάζει με πλατωνικό έρωτα, που ναι μεν είναι ωραίος, αλλά ουδέποτε φθάνει στην ολοκλήρωση, όπως και το όνειρο. Ο αριστερός του καιρού μας εγκατέλειψε την πάλη των τάξεων, απέρριψε την επαναστατική λογική κι αντικατέστησε το ρομαντισμό της νεότητας με το ρεαλισμό της ωριμότητας. Τώρα έχει λίγα όνειρα, πολλά λεφτά, αρκετά από τα οποία τα κέρδισε με το ξεπούλημα των ιδεών που άλλοτε υποστήριζε.
Τα οράματα για τα οποία αγωνιζόταν, ξεθώριασαν κι αυτά. Σήμερα ένας σοσιαλιστής μπορεί να είναι κι ένας ιδιωτικός ασφαλιστής, που κερδίζει από την ανασφάλεια του πολίτη. Που άλλαξε την ιδέα με το είδος, που έβγαλε από τη διατροφή του τη μαρίδα κι έβαλε τη συναγρίδα, που ντύνεται κομψά, ακούει μοντέρνα μουσική, κι αν ποτέ θυμηθεί την προσφυγική του καταγωγή, «ρίχνει» και μια… «Δραπετσώνα».
Τη ζωή την καθορίζει η συνείδηση, λέει ο Μαρξ. Άσχετα αν η ώρα έχει εξήντα λεπτά, ο χρόνος κυλά διαφορετικά για τον καθένα μας, ανάλογα με το κουπί που τραβά και τη θέση που έχει στην κοινωνία. Κατά τ’ άλλα οι ρομαντικοί θα εξακολουθούν να μετρούν τη ζωή με θυσίες και οι ρεαλιστές με θητείες.
Η πολιτική, όπως και η ζωή, στηρίζεται κυρίως σε πράξεις. Σε δράσεις που δεν μετατρέπουν το εφικτό σε ευκταίο, και που ως αποδέκτη τους έχουν σύμπασα την κοινωνία.
«Μέτρο χρημάτων ο άνθρωπος», τονίζει από παλιά ο Πρωταγόρας. «Όποιος γλυτώνει από ένα δάκρυ τον άνθρωπο, υψώνει ένα μέτρο το μπόι της ανθρωπότητας», συμπληρώνει ο Ρίτσος. Για να αρθεί ο άνθρωπος συνολικά ως κοινωνία, χρειάζεται δύο φτερά: Της ηθικής και της πολιτικής.
Κάποιοι πονηροί με όχημα την πολιτική έχτισαν γύρω από το όνομά τους υπεραξίες. Που ως καιροσκόποι πουλούν ιδανικά και ξεπουλούν ιδεολογίες. Και που κάνουν από την τηλεόραση μαθήματα στο λαό.
Τη λύση σε όλους τους καιρούς την δίνει η πολιτική. Μα πιο πολύ ο συνειδητοποιημένος άνθρωπος. Ο άνθρωπος που αναζητούσε με το φανάρι του ο Διογένης. Ο άνθρωπος που ως λέξη, ως πράξη αλλά κι ως απάντηση κατάφερε να γκρεμίσει το τέρας που το λέγανε Σφίγγα, πάνω από το βράχο στον οποίο καθότανε. Διότι κανένας δεν είναι χρήσιμος ως πολίτης ή ως πολιτικός, αν έχει πεθάνει μέσα του ο άνθρωπος. Ο άνθρωπος, που ανεβαίνει στο βουνό της εξουσίας όχι για να είναι πιο κοντά στον ουρανό, αλλά για να βλέπει από εκεί επάνω τη γη που τον συντηρεί και το λαό που τον τρέφει.
Για να αλλάξουν όμως οι αξίες της ζωής, πρέπει ν’ αλλάξουν και τα κριτήρια που τις προσδιορίζουν.
Στη δημοκρατία τη μεγαλύτερη ευθύνη την έχει ο λαός. Αυτός είναι υπεύθυνος για την ιστορία του και για την κατάσταση που ζει, αφού δεν είναι νήπιο κι αφού ψηφίζει. Τι θα ήταν, ωστόσο, οι Θερμοπύλες χωρίς τον Λεωνίδα; Η σοφία χωρίς τον Σωκράτη; Η ποίηση χωρίς τον Σολωμό; Τι θα ήταν η επανάσταση χωρίς τον Λένιν, το Κεφάλαιο δίχως τον Μαρξ και η Δημοκρατία χωρίς τον Σόλωνα; «Η Μονάδα είναι το παν» τονίζει ο Πυθαγόρας! Αν δεν υπάρχει η κατάλληλη μονάδα πάντα θα είναι επίκαιροι οι στίχοι «Όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν»…