Η θυσία του Κρητικού Λούη Τίκα που άλλαξε τη μοίρα των ανθρακωρύχων στις ΗΠΑ

Στις 29 Απριλίου του 1914 χιλιάδες ανθρακωρύχοι στο Κολοράντο των ΗΠΑ εγκατέλειψαν τις δουλειές τους και αψηφώντας τις απειλές των αφεντικών, εν πομπή, κήδεψαν με τιμές τον άνθρωπο που θυσιάστηκε διεκδικώντας ανθρώπινες συνθήκες εργασίας για τους σκληρά εργαζόμενους και καταπιεσμένους ανθρακωρύχους.

Ο τιμώμενος ήταν ο Ελληνοαμερικανός Λούης Τίκας που είχε δολοφονηθεί στις 20 Απριλίου από την Πολιτοφυλακή, στη Σφαγή του Λάντλοου.

Ο Λούης Τίκας (Ηλίας Σπαντιδάκης του Αναστασίου) γεννήθηκε στο χωριό Λούτρα Ρεθύμνου το 1886 και το 1906 –όπως οι περισσότεροι νέοι της εποχής– μετανάστευσε στις ΗΠΑ για να βρει την τύχη του. Από τον Πειραιά με το πλοίο «Αμέρικα» έφυγε για τη Χάβρη της Γαλλίας. Εκεί φιλοξενήθηκε στο ελληνικό ξενοδοχείο του Συριανού Αντωνίου Μυλωνά, κάνοντας για δύο ημέρες τον σερβιτόρο.

Μετά από ταξίδι 14 ημερών έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Εκεί, κάποιοι του συνέστησαν να πάει στο Κολοράντο όπου υπήρχε δουλειά στη χαλυβουργία Πουέμπλο.

Μετά από τέσσερα χρόνια παραμονής στις ΗΠΑ πήρε την αμερικανική υπηκοότητα. Στην εργατική συνοικία του Ντένβερ άνοιξε καφενείο, κυρίως για τους 350 Έλληνες εργάτες, τους οποίους βοηθούσε επειδή δεν ήξεραν γράμματα και γλώσσα, σε αντίθεση με τον ίδιο. Εκείνο το διάστημα οι εταιρείες εκμεταλλεύονταν άγρια τους εργάτες και ενώ σε άλλες περιοχές έπαιρναν ημερομίσθιο 2,5 δολάρια, στο Κολοράντο έπαιρναν 1,75 για 12ωρη εργασία.

Παράλληλα γίνονταν πολλά εργατικά ατυχήματα από τα οποία τουλάχιστον 618 ανθρακωρύχοι είχαν χάσει τη ζωή τους, μεταξύ των οποίων 13 Έλληνες.

Το 1912, ο Τίκας άφησε το καφενείο και πήγε στα ορυχεία του Φρέντερικ στο Κολοράντο, που όλοι τα χαρακτήριζαν σκλαβοπάζαρο. Στις 19 Νοεμβρίου 1912 οι ανθρακωρύχοι του συγκεκριμένου ορυχείου κατέβηκαν σε απεργία. Εκεί αναδείχτηκε η ηγετική μορφή του περήφανου Κρητικού. Στην εργατική κινητοποίηση, οι εγκάθετοι του αφεντικού Τζον Ροκφέλερ, στον οποίο ανήκαν οι εταιρείες, αντέδρασαν με συλλήψεις, φυλακίσεις και προβοκάτσιες βάζοντας φωτιές.

Στις 13 Σεπτεμβρίου του 1913 ξεκίνησε η μεγάλη απεργία στην πόλη Λάντλοου, όπου κινητοποιήθηκαν 13.000 ανθρακωρύχοι.

Ζητούσαν αναγνώριση των συνδικάτων τους, 8ωρη εργασία, ασφάλεια των ορυχείων, να πηγαίνουν σε γιατρούς της αρεσκείας τους και όχι της εταιρείας και να ψωνίζουν απ’ όποιο κατάστημα θέλουν αυτοί και όχι στα ακριβά που ήθελε η εταιρεία. Τέλος, ζητούσαν ανθρώπινη διαμονή στους εργατικούς καταυλισμούς, οι οποίοι εκείνη την εποχή έμοιαζαν περισσότερο με στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Η εταιρεία του Τζον Ροκφέλερ για να διαλύσει την απεργία, στην οποία ηγέτες ήταν ο Λούης Τίκας και ο Τζον Λόζον, έκανε έξωση στους απεργούς από τα οικήματα και προσέλαβε απεργοσπάστες. Αυτό δεν λύγισε τους απεργούς που έστησαν σκηνές, φτιάχνοντας δική τους συνοικία με 500 άνδρες, 350 γυναίκες και 400 παιδιά, με ελληνικό φούρνο και καφενείο.

Τότε ζητήθηκε παρέμβαση της Εθνοφρουράς· ο κυβερνήτης έστειλε δυνάμεις, ενώ ο Ροκφέλερ εξόπλισε τους απεργοσπάστες για να χτυπήσουν τους απεργούς στο ψαχνό.

Στις 20 Απριλίου του 1914, ανήμερα του Πάσχα, η Εθνοφρουρά εισέβαλε στον καταυλισμό των απεργών και οι εγκάθετοι ένοπλοι της εταιρείας ζήτησαν από τον Τίκα να τους παραδώσει δύο Ιταλούς συνδικαλιστές. Εκείνος αρνήθηκε και άρχισε το πιστολίδι. Γυναίκες και παιδιά έτρεξαν να κρυφτούν, ενώ οι πιστολάδες, τύφλα στο μεθύσι, πυροβολούσαν αδιακρίτως.

Ο Τίκας ζήτησε να δει τον λοχαγό της Εθνοφρουράς Καρλ Λίντεφελντ κρατώντας λευκή σημαία. Συναντήθηκαν στο λόφο για λίγο και ο λοχαγός τού κατάφερε άγριο χτύπημα με την καραμπίνα στο κεφάλι.

Η καραμπίνα έσπασε στα δύο, ο Τίκας έπεσε αιμόφυρτος και οι εθνοφρουροί έκαναν με τις σφαίρες κόσκινο το κορμί του! Αμέσως μετά μπήκαν στον καταυλισμό και σκότωσαν 18 άτομα, δέκα εκ των οποίων παιδιά, από 3 μηνών έως 11 ετών!

Μετά από ένα τετραήμερο οι απεργοί μπήκαν στον καταυλισμό όπου βρήκαν το πτώμα του Τίκα και στις 29 Απριλίου έγινε πάνδημη η κηδεία του με χιλιάδες ανθρακωρύχους να ακολουθούν τη σορό του.

Το ντοκιμαντέρ Παλικάρι. Ο Λούης Τίκας και η Σφαγή του Λάντλοου, του 2014

Τα επεισόδια σταμάτησαν μετά την παρέμβαση του προέδρου Ουίλσον. Ωστόσο 400 άτομα συνελήφθησαν, 332 παραπέμφθηκαν σε δίκη για φόνο, αν και κανένας δεν καταδικάστηκε τελικά. Ο δολοφόνος του Τίκα, λοχαγός Λίντεφελντ, τιμωρήθηκε με… επίπληξη.

Ακολούθησαν διαδηλώσεις σε διάφορες πόλεις των ΗΠΑ. Ο Λούης Τίκας τιμήθηκε στις ΗΠΑ αλλά και στο Ρέθυμνο, όπου υπάρχει προτομή του και οδός με το όνομά του.

Τάσος Κ. Κοντογιαννίδης