Με τη λέξη «ιδανικό» περιγράφουμε τον ευγενικό στόχο που έχει ο άνθρωπος ή ένα σύνολο ανθρώπων που υψηλοφρονούν. Η ίδια λέξη, όμως, χρησιμοποιείται για να περιγράψει και κάτι που χαρακτηρίζεται από τελειότητα. Όπως και πολλά άλλα πράγματα στην ελληνική γλώσσα, αυτό δεν είναι τυχαίο.
Φαίνεται, λοιπόν, πως έχουμε ενσωματωμένη μέσα στη γλώσσα μας –και άρα στη νοοτροπία μας– τη στόχευση της τελειότητας, ως το πρέπον κίνητρο για μια πορεία συνεχούς βελτίωσης και προόδου.
Πράγματι, νομίζω πως όταν καταπιανόμαστε με κάτι δεν θα πρέπει να στοχεύουμε σε τίποτα λιγότερο από το τέλειο, το άρτιο, το αψεγάδιαστο αποτέλεσμα. «Να φτιάξουμε κάτι ιδανικό» πρέπει να είναι το ιδανικό μας.
Η τελειότητα ως απόλυτος στόχος είναι τις περισσότερες φορές άπιαστη. Αυτό όμως δεν κάνει απαραίτητα τον άνθρωπο που την επιδιώκει αιθεροβάμονα και φαντασμένο. Έχοντας απόλυτη επίγνωση των δεδομένων του κάθε εγχειρήματος και με ρεαλισμό διαλέγει κάποιος την επιδίωξη του ιδανικού ως τακτική και στρατηγική.
Όχι γιατί ντε και καλά δεν μπορεί να αποδεχτεί το ατελές, το ημιτελές ή το μέτριο. Όχι γιατί δεν μπορεί να δεχτεί ακόμα και την αποτυχία.
Αυτά τα δέχεται και έχει μάθει να τα διαχειρίζεται. Αυτό όμως δεν τον σταματά απ’ το να λειτουργεί με ήρεμη επιμονή, με υπομονή, αφοσίωση, επιμέλεια, φροντίδα, μεράκι και σκληρή δουλειά επιδιώκοντας το τέλειο – πάντα χαρούμενος κι απολαμβάνοντας τη διαδρομή. Αν δεν το πετύχει δεν παθαίνει κατάθλιψη, δεν πλαντάζει στα κλάματα κι ούτε χτυπιέται σαν το νευρόσπαστο. Αντίθετα, με τη στρατηγική της επιδίωξης του ιδανικού είναι αναπαυμένος, γιατί ξέρει ότι έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε. Μεγάλη υπόθεση στη ζωή να μπορούμε να πούμε για κάθε τι πως κάναμε ό,τι καλύτερο μπορέσαμε ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες και τις περιστάσεις…
Αυτήν την απλή τακτική πρέπει να ακολουθούμε. Έτσι, από τη μια πλευρά θα είμαστε αναπαυμένοι και γαλήνιοι μέσα μας, κι από την άλλη θα φροντίζουμε για την πρόοδο τη δική μας και των γύρω μας.
Γιατί το κυνήγι του ιδανικού και το όραμα του τέλειου είναι η κινητήριος δύναμη της βελτίωσης και της προόδου.
Ο Θεός, που είναι ο μόνος τέλειος, μας εμφύσησε με την πνοή της δημιουργίας και την τάση της αναζήτησής Του. Έκφανση αυτής της τάσης είναι κι η αναζήτηση της ιδανικής, της τέλειας εκδοχής τού κάθε πράγματος. Γι’ αυτό και η αυθεντική πορεία προς τη βελτίωση του ανθρώπινου είδους είναι ταυτόχρονα και πορεία προς τον Θεό.
Ποιο όμως είναι πραγματικά το όραμά μας για τον άνθρωπο και την ανθρωπότητα ολόκληρη; Ποιος να είναι ο τέλειος άνθρωπος; Αυτό είναι τελικά και το πιο σπουδαίο ερώτημα για να χαράξουμε την πορεία μας μέσα στη ζωή και για τη συμβολή μας, κάνοντας ο καθένας το καλύτερο που μπορεί, στην πρόοδο της ανθρωπότητας.
Και αν νομίζετε ότι τα τόσο μεγάλα και θεμελιώδη ερωτήματα και τα οράματα είναι μόνο για τους σπουδαίους φιλοσόφους και τα τέρατα της μορφώσεως κι όχι για όλους μας, κάνετε λάθος.
Πρώτα-πρώτα τα όνειρα, τα ιδανικά και η υψηλοφροσύνη είναι τζάμπα. Σαν τι πρέπει λοιπόν; Και σε αυτά οικονομία να κάνουμε; Κι ύστερα, τα είπαμε ήδη: Το κυνήγι της τελειότητας και η ακαταμάχητη έλξη προς κάθε τι υποδειγματικό και άρτιο είναι στη φύση μας. Επιπλέον, είναι και μια έξυπνη στρατηγική αν την ακολουθήσει κανείς χωρίς να πέσει στην υπερβολή της παθολογικής τελειομανίας, και σύμφωνα με τις δυνάμεις του.
Στο πλαίσιο αυτό λοιπόν ας διαλογιστούμε χωρίς τσιγκουνιές, χωρίς μιζέρια, αλλά και χωρίς συμπλέγματα και υποκριτικές ταπεινοσχημίες. Αν λοιπόν ξεκινήσουμε να σκεφτόμαστε έτσι, δεν μπορούμε να πάμε παρακάτω αν δεν καταλήξουμε σχετικά με την πρώτη και κύρια ιδιότητα του ιδανικού ανθρώπου. Κι αυτή δεν είναι άλλη από την αθανασία – σας προειδοποίησα πως τσιγκουνιές δεν θα κάνουμε. Για ποια ελευθερία να μιλήσουμε όταν είμαστε δέσμιοι της φθοράς, του γήρατος, της αρρώστιας και του θανάτου; Για ποια ευτυχία να πούμε με τον καρκίνο, το Αλτσχάιμερ, την ακράτεια, τα εμφράγματα και τ’ αυτοκινητιστικά;
Τι να λέμε τώρα; Τα γλυκανάλατα του τύπου «ολοκλήρωσα τον κύκλο μου, έζησα μια γεμάτη ζωή και θα ζήσω στη μνήμη των άλλων»; Ή μήπως τα άλλα, τα δήθεν: Απολαμβάνω, λέει, την ωριμότητα του γήρατος… Αμ το άλλο; Κάθε ηλικία έχει τη χάρη της… Δεν αφήνουμε λέω τα παραμύθια; Ας πούμε άφοβα τι θέλουμε! Θέλουμε πάνω απ’ όλα αθανασία, ύπαρξη τέλεια χωρίς φθορά κι ανάγκες, και μόνιμη ευτυχία και χαρά.
Έτσι πρέπει να είναι ο ιδεατός άνθρωπος, αυτός είναι ο στόχος, αυτό και το μέλλον που ονειρευόμαστε και διεκδικούμε. Υπάρχει κανείς να μας το δώσει;
Και βέβαια υπάρχει! Ο Κύριός μας ο Ιησούς Χριστός! Αυτός που αποκαλούσε τον εαυτό Του και Υιό του Ανθρώπου, για να μας πει πως Εγώ είμαι το λαμπρό μέλλον, ο προορισμός και η ολοκλήρωση της τελειότητας του ανθρώπου. Θέλετε και παραδείγματα απτά; Νά! Δείτε τους Αγίους μου.
Λίγες μέρες ακόμα Πάθη, κι έρχεται! «Μηδείς φοβείσθω τον θάνατον· ηλευθέρωσε γαρ ημάς ο του Σωτήρος θάνατος» και «πού σου, θάνατε, το κέντρον;».
Πέστα (Άγιε Ιωάννη) Χρυσόστομε!