1821. Έφτασε πάλι η επέτειος της ελληνικής Παλιγγενεσίας και πάμε για μιαν ακόμη φορά να την προσπεράσουμε χωρίς να αποκτήσουμε την παραμικρή ιδέα για το νόημά της. Τις σκέψεις αυτές πυροδότησε η παρουσία μας σε διάλεξη για την Επανάσταση, όπου εγέρθηκαν πάλι τα γνωστά αναπάντητα ερωτήματα, διατυπώθηκαν πάλι οι μετανεωτερικοί μύθοι για την προέλευσή της αλλά και βεβαιώθηκε πως η αρρώστια του νεοελληνικού κράτους είναι πολύ βαθύτερη από την οικονομική δυσπραγία των τελευταίων 7 χρόνων.
Δεν θα μείνω στα επιμέρους ζητήματα που ακούστηκαν, π.χ. της γνωστής άμεσης (και ανεδαφικής) σύνδεσης του ’21 με την Γαλλική Επανάσταση, ή πως τα φιλελεύθερα πολιτικά κείμενα των επαναστατών –σαν της Επιδαύρου– ήταν μόνο για τα μάτια των Ευρωπαίων (τη στιγμή που τα συνέτασσαν επαναστάτες / καρμπονάροι και στην Ευρώπη κυριαρχούσε η απολυταρχία και η Ιερά Συμμαχία!), ή πως η έμπνευση του ’21 ήταν η Αρχαιότητα και όχι το Βυζάντιο (όταν όλοι οι αγωνιστές αναφέρονται στην Πόλη, στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο κτλ.).
Θα σημειώσω όμως το διάλογο που ακολούθησε σχετικά με την μελέτη της ιστορίας του ’21 στο ελληνικό πανεπιστήμιο.
Ρώτησα λοιπόν την καθηγήτρια αν θεωρεί πως η Επανάσταση αυτή, η ληξιαρχική πράξη γέννησης του κράτους στο οποίο ζούμε, έχει τη θέση που της αξίζει στα προγράμματα σπουδών των ιστορικών τμημάτων της χώρας. Γιατί με μια ματιά σε 4-5 εξ αυτών διαπίστωσα πως τα σχετικά μαθήματα είναι μια ελάχιστη μειοψηφία μέσα σε εκατοντάδες άλλα απίθανα, όσον δε αφορά τα διδακτορικά, εκείνα βρίσκονται κοντά στο απόλυτο μηδέν.
Η απάντηση ήταν κάτι περί συνολικής θεώρησης, περί διεπιστημονικής ματιάς κτλ. Επέμεινα ρωτώντας συγκεκριμένα για τους ιστορικούς και η περίεργη απόκριση ήταν πως «την μελετούν αλλά δεν γίνεται ΟΛΑ τα διδακτορικά να αφορούν την Επανάσταση» (τη στιγμή που δεν ασχολείται ΚΑΝΕΝΑ). Κι όταν έφερα το παράδειγμα των αγγλικών δανείων που ακόμα δεν ξέρουμε αν μας κατέστρεψαν πυροδοτώντας τον Εμφύλιο ή αν μας έσωσαν δεσμεύοντας την Αγγλία στο πλευρό μας, «πληροφορήθηκα» πως δεν υπάρχει κεντρική κατεύθυνση και καθένας επιλέγει να ασχοληθεί με ό,τι θέλει.
Στην τελευταία παρατήρησή μου για το περιρρέον πνευματικό κλίμα που επιβάλλει την κατεύθυνση, η απάντηση ήταν πως μόνο «άλλα» καθεστώτα ήταν εκείνα που επέβαλαν μια συγκεκριμένη κατεύθυνση! (Δηλαδή;)
Έχουμε λοιπόν στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο μόνο την κ. Μαρία Ευθυμίου να διδάσκει την επαναστατική περίοδο του 1821, ενώ στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο μόνον ο κ. Διονύσιος Τζάκης. Χειρότερα είναι τα πράγματα στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας στο Πάντειο, όπου ανάμεσα στους Αλ. Ηρακλείδη, Δημ. Χριστόπουλο, Στ. Πεσμαζόγλου κτλ., και τα δεκάδες απίθανα μαθήματα (όπως «Οι κομματικές οικογένειες στην Ευρώπη», ή «Αλβανική ιστορία και πολιτισμός»), η Επανάστασή μας έχει εξαφανιστεί, το δε μόνο μάθημα που θα μπορούσε να σχετίζεται («Ιστορία ελληνικού κράτους, 19ος-20ός αιώνας») το διδάσκει η… Χριστίνα Κουλούρη!
Ομοίως στο ακόμη πιο «εξωτικό» πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, δεν υπάρχει ούτε μία σχετική νύξη μεταξύ των 70 συνολικά μαθημάτων!
Για να μην μπούμε στο ακόμη πιο σοβαρό θέμα τού τι ακριβώς (και πώς) διδάσκεται…
Η ελληνική Επανάσταση του 1821 λοιπόν δεν είναι μόνο που απέτυχε, αφήνοντας στους ξένους νταβατζήδες (μέχρι σήμερα!) το κουμάντο του κράτους που αυτοί έστησαν, είναι και που δεν έχει ακόμη κατανοηθεί από τους νεότερους Έλληνες. Τα κυριότερα ερωτήματα που σφράγισαν τον Αγώνα παραμένουν αναπάντητα: ήταν εθνική ή χριστιανική η εξέγερση; η Φιλική Εταιρεία πως εξαφανίστηκε; ο εμφύλιος οργανώθηκε έξωθεν ή απλώς προέκυψε έσωθεν; οι αγγλικές λίρες μάς έσωσαν ή μας δίχασαν; οι Μαυροκορδάτοι ήταν ή όχι πράκτορες; τον Καποδίστρια τον φάγανε οι Μαυρομιχαλαίοι ή ήταν πίσω τους άλλοι; Κτλ., κτλ.
Με όλα αυτά τα θέματα ανοιχτά και αμφισβητούμενα, όταν για κάθε ενδιαφέρουσα και σοβαρή απάντηση προστρέχεις σε συγγραφείς μη ιστορικούς (παλιότερα Γ. Σκαρίμπας και Κυρ. Σιμόπουλος, τώρα Γ. Καραμπελιάς), το ελλαδικό πανεπιστήμιο παραμένει στον κόσμο του, τρέχοντας πίσω από κάθε Δυτική μόδα και αγνοώντας την ανάγκη αυτού του τόπου για αυτογνωσία. Κι έχει συχνά και το θράσος να περιφρονεί ως μη επιστημονική τη δουλειά όποιων το υποκαθιστούν λόγω της διαρκούς απουσίας του!
Γιατί είπαμε ότι τους πληρώνουμε οι Έλληνες φορολογούμενοι όλους αυτούς;
Κώστας Καραΐσκος
Εκδότης της μηνιαίας εφ. Αντιφωνητής.
