Σε μια σειρά από άρθρα, έχω αναφερθεί στο ποδόσφαιρο. Όχι για να ξεχνιόμαστε από τα άλλα μας προβλήματα, αλλά –αντίθετα– για να εμβαθύνουμε σε αυτά. Οι μεταβολές στη νοοτροπία μας, οι επιλογές μας και τελικά η ταυτότητά μας ως κοινωνίας έχουν επιπτώσεις που εκδηλώνονται εμφανώς δεκαετίες ή ακόμα και αρκετές γενιές αργότερα. Έτσι, δεν είναι εύκολο να τις παρακολουθήσει κανείς, εκτός κι αν μάθει να μελετά όπως πρέπει την ιστορία και να εμβαθύνει σ’ αυτήν.
Το ποδόσφαιρο, από την άλλη, είναι ένα εξαιρετικό και σχετικά απλούστερο πρότυπο μελέτης αυτών των ζητημάτων.
Τρία είναι τα κυριότερα πλεονεκτήματά του: Πρώτα-πρώτα, οι μεταβολές και οι διαφορετικές επιλογές στην οργάνωση μιας ποδοσφαιρικής ομάδας έχουν επιπτώσεις στην απόδοσή της, οι οποίες επισυμβαίνουν σχετικά σύντομα. Ύστερα, γίνονται ορατές από πλήθος θεατών και καταγράφονται για λεπτομερέστερη μελέτη σε δεύτερο χρόνο. Τέλος, αξιολογούνται με εύκολο και ξεκάθαρο τρόπο: νίκες-ισοπαλίες-ήττες.
Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, χρησιμοποίησα ως πειραματικό πρότυπο την αγαπημένη μου ομάδα, τον ΠΑΟΚ. Κι έτσι, σε κατάλληλα επιλεγμένα χρονικά διαστήματα με τέσσερα προηγούμενα άρθρα μου («Άγγελος πρωτοστάτης», «Ποδοσφαιρική παιδεία», «Ένας στους έντεκα», «Αξιότιμε κ. Ιβάν Σαββίδη»), προσπάθησα να αναλύσω την παθογένεια της ασθένειάς του. Παράλληλα, με τρόπο διακριτικό, αλλά σαφή για τον καταρτισμένο αναγνώστη, προσπάθησα να προτείνω την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.
Σκέφτηκα λοιπόν να κάνουμε ένα μικρό πείραμα. Ο απώτερος στόχος ήταν να δούμε στην πράξη εάν αυτά που έχουμε εντοπίσει ως βασικά αίτια της κατάστασης στην οποία έχουμε περιέλθει ως χώρα, είναι ακριβή.
Κι αν είναι πράγματι, να διαπιστώσουμε το βαθμό της επιρροής τους.
Ας γίνουμε όμως πιο συγκεκριμένοι. Επιμένω όλον αυτό τον καιρό πως ο βασικός λόγος της κατάντιας μας είναι το έλλειμα της αξιοκρατίας. Ότι η ευνοιοκρατία έχει οδηγήσει σε κακή στελέχωση του δημόσιου τομέα. Επίσης, ισχυρίζομαι ότι εάν αυτό δεν διορθωθεί, είμαστε καταδικασμένοι. Επιπλέον, διατείνομαι ότι η αξιοκρατική στελέχωση του Δημοσίου είναι από μόνη της ικανή, ως διορθωτική κίνηση, για να μας βγάλει σύντομα από το τέλμα.
Αρκετοί είναι αυτοί που παραδέχονται ότι η αξιοκρατία είναι σημαντική. Ωστόσο, νομίζω πως δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ως κοινωνία επαρκώς τη ζωτική σημασία της. Γιατί άλλο είναι το «παραδέχομαι», γενικώς, κι άλλο το «συνειδητοποιώ». Όπως είναι άλλο το «σημαντική» κι άλλο το «ζωτική». Κι έτσι, συνεχίζουμε να είμαστε ανεκτικοί σε φαινόμενα ευνοιοκρατίας.
Νομίζουμε πως θα είναι μικρό το κακό αν βολέψουμε έναν ανεπαρκή μέσα σε μια υπηρεσία με δέκα άτομα που έχουν πάνω-κάτω την απαιτούμενη επάρκεια. «Έλα μωρέ, τι κακό θα κάνει ο ένας;»
Και εκεί είναι που την πατάμε. Αυτό προσπάθησα να σας πω με το προηγούμενο άρθρο μου με τίτλο «Ένας στους έντεκα».
Έγραψα πέρσι στο άρθρο «Άγγελος πρωτοστάτης» για τον νυν προπονητή της ομάδας: «μού φαίνεται ξύπνιος και καταρτισμένος και σοβαρός». Κι επίσης, στο «Ένας στους έντεκα», ότι το πρόβλημα της ομάδας βρίσκεται στην «παρουσία ενός-δύο συγκεκριμένων αθλητών στη βασική ενδεκάδα». Πρότεινα, επίσης, στο μεγάλο Πόντιο ευεργέτη της πατρίδας και πρόεδρο του ΠΑΟΚ στο «Αξιότιμε κ. Ιβάν Σαββίδη» να συναντηθεί με τον σπουδαίο προπονητή και άνθρωπο κύριο Άγγελο Αναστασιάδη.
Ο σοβαρός νυν προπονητής, λοιπόν, πήρε την απόφαση κι απομάκρυνε τον «έναν στους έντεκα». Και η συνάντηση που πρότεινα στον πρόεδρο της ομάδας έγινε κι αυτή. Η λειτουργία της ομάδας σε όλα τα ζητήματα και –κυρίως– τα αποτελέσματά της από εκεί και μετά μιλούν από μόνα τους. Εύγε πρόεδρε, εύγε προπονητή, εύγε ομάδα! Εκτός από τις συνεχόμενες νίκες, δώσατε κι ένα ξεκάθαρο αποτέλεσμα στο μικρό μας πείραμα! Ένας αρκεί για να κάνει και τους υπόλοιπους να μη φαίνονται καλά. Ένας αρκεί για να θέσει σε κίνδυνο ένα εγχείρημα εκατομμύριων ευρώ.
Ας μπούμε λοιπόν, τώρα, και στη δεύτερη φάση του πειραματισμού μας. Γιατί κατά τη γνώμη μου υπάρχει ένα ακόμα θέμα. Πολύ μικρότερο από το προηγούμενο, αλλά αρκετό για να θέσει σε κίνδυνο τους άμεσους στόχους της ομάδας. Και είναι τώρα ο καιρός να το θέσουμε. Πηγαίνοντας αντίθετα στο ρεύμα και στο γενικό κλίμα της ευφορίας που έχουν φέρει οι συνεχείς νίκες· γιατί έτσι κάνουν οι προνοητικοί και μεθοδικοί άνθρωποι, κι ας φαίνονται ιδιότροποι και δύσκολοι – δεν πειράζει, αν είναι για το καλό.
Λοιπόν κύριε νυν προπονητή της ομάδας: αν νομίζεις πως έχεις κάποιον αθλητή που αγωνίζεται στο κέντρο της ομάδας, ο οποίος στερείται σε υπερβολικό βαθμό ταχύτητας, κι ας έχει μπόι, δεν θα πρέπει να τον χρησιμοποιείς στα πολύ απαιτητικά παιχνίδια.
Αδυνατεί να καλύψει αμυντικά το χώρο ευθύνης του, κουράζει το άλλο χαφ που τον καλύπτει και βάζει την άμυνα συνεχώς σε κίνηση. Κι η εν κινήσει άμυνα είναι ευάλωτη.
Ας μην πούνε τώρα οι αναγνώστες μας, ούτε κι εσύ, τα γνωστά για το ότι όλοι γίναμε προπονητές κι ότι όλοι έχουμε γνώμη και τα σχετικά κλισέ. Μια άποψη έχω και την λέω… κι άμα θες την ακούς. Τα κίνητρά μου είναι αγνά. Θα ήθελα να μπορέσουμε σύντομα να πανηγυρίσουμε.
Κυρίως, όμως, να δείξουμε σε όλους τον σωστό δρόμο και τους γλυκούς καρπούς της αυστηρής κι αδιαπραγμάτευτης αξιοκρατίας…