Συνήθως με πηγαίο νάζι στην έκφραση και στη φωνή της. Κάποιες φορές με αθυρόστομες πινελιές και πάντοτε με χιουμοριστική διάθεση, πλατύ χαμόγελο και ζεστά μάτια. Στα λίγων δευτερολέπτων σκετσάκια της αποδίδει ποντιακές λέξεις και φράσεις στα νεοελληνικά και παρουσιάζει την ετυμολογία τους, βάζοντας το δικό της μικρό λιθαράκι στη διατήρηση της ποντιακής διαλέκτου και κουλτούρας. Όταν κρίνει ότι χρειάζεται, όταν η καθημερινότητα προκαλεί αγανάκτηση στην κοινή γνώμη, η Σοφία Ξανθοπούλου βάζει τη μαντίλα της και την στηλιτεύει ως Πόντια γιαγιά.
Η Σοφία Ξανθοπούλου, η Πόντια δημοσιογράφος πίσω από το pontiotube, μίλησε στο pontos-news.gr.
Πάντοτε φροντίζει να έχει πίσω της στο βίντεο ως φόντο μνημεία και ομορφιές της Θεσσαλονίκης, της πόλης που γεννήθηκε και υπεραγαπά, για να τις προβάλλει στα πέρατα της οικουμένης. Πάντοτε, λέει, έχει… δίπλα της και βλέπει να της χαμογελούν με καλοσύνη οι δύο Πόντιοι, προσφάτως αποβιώσαντες, παππούδες της.
Σε αυτούς η Σοφία Ξανθοπούλου, η Πόντια Σαλονικιά δημοσιογράφος, έχει αφιερώσει το κανάλι που διατηρεί στο youtube μαζί με τη φίλη της Γαλάτεια Ευαγγελίδου: το pontiotube.
Το δημιούργησε για να την καμαρώνουν από εκεί που βρίσκονται και για να κάνει κοινωνό τον κόσμο στη γνώση, τη χαρά και την αισιοδοξία που η ίδια εισέπραττε από παιδί, όταν παρακολουθούσε τους παππούδες της να συζητούν μεταξύ τους ή όταν ασχολούνταν με αγάπη και τρυφερότητα μαζί της.
Ο Πόντος τρέλανε το youtube
Ήταν Ιούλιος του 2016, όταν στο μυαλό της Σοφίας γεννήθηκε η ιδέα να δημιουργήσει ένα κανάλι στο youtube με το οποίο να προωθεί την ποντιακή διάλεκτο και κατά συνέπεια την ποντιακή παράδοση και κουλτούρα. Μοιράστηκε την ιδέα της με τη φίλη της και συνάδελφο –στο Δημοτικό Ραδιόφωνο Θεσσαλονίκης–, τη Γαλάτεια Ευαγγελίδου. Η Γαλάτεια αν και μη Πόντια, αλλά με αγάπη για τον πολιτισμό των Ποντίων, δέχθηκε με χαρά να αναλάβει την τεχνική υποστήριξη του καναλιού.
Έτσι δημιουργήθηκε το pontiotube, το πρώτο πιστοποιημένο από τη Google κανάλι στο youtube για την ποντιακή διάλεκτο.
«Δεν λέμε στον κόσμο “σας μαθαίνουμε ποντιακά”. Προσπαθούμε απλώς να προωθήσουμε την ποντιακή διάλεκτο. Άλλωστε κι εμείς μέσα από το κανάλι μας μαθαίνουμε ποντιακά, αφού διαβάζουμε και συμβουλευόμαστε δασκάλους ποντιακής διαλέκτου για να κάνουμε τα σκετσάκια μας. Επιλέγουμε λέξεις ή φράσεις στα ποντιακά, και πολλές φορές κάνουμε λογοπαίγνια, φέρνοντας την ποντιακή διάλεκτο στο σήμερα.
»Για παράδειγμα, γυρίσαμε ένα σκετσάκι μέσα στο γήπεδο της Τούμπας και ονομάσαμε το επεισόδιο “τέρεν”. Η συγκεκριμένη λέξη στα ποντιακά σημαίνει “κοίτα”, και την συνδυάσαμε με το τερέν του γηπέδου.
»Όποτε το κρίνουμε απαραίτητο επιστρατεύουμε την Πόντια γιαγιά (δηλαδή εμένα με μαντίλα), η οποία με αγανάκτηση καυτηριάζει στοιχεία της επικαιρότητας και της καθημερινότητας. Για παράδειγμα, το καλοκαίρι η… φοροκαταιγίδα έτρεχε και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ασχολούνταν με τη Μύκονο. Η Πόντια γιαγιά τούς έβαλε στη θέση τους. Το ίδιο έκανε όταν έπεφτε “μαύρο” στις συντάξεις και στα κανάλια.
»Κάναμε ένα επεισόδιο αφιερωμένο στον Νίκο Χατζηνικολάου, που τον χάσαμε από την τηλεόραση και μας λείπει, και το ονομάσαμε “Νίκο γύρνα πίσω”.
»Ταυτόχρονα, με τα βιντεάκια μας προβάλουμε διάφορα τουριστικά σημεία της Θεσσαλονίκης. Θέλουμε από το δικό μας μετερίζι Έλληνες και ξένοι να μάθουν την πόλη μας», λέει η Σοφία Ξανθοπούλου.
Το καθένα από τα βιντεάκια είναι διάρκειας 30-60 δευτερολέπτων και έχει χιουμοριστικό χαρακτήρα. Μέχρι στιγμής έχουν γυριστεί τριάντα, σχεδόν ένα κάθε εβδομάδα. Οι παραγωγές είναι ανέξοδες, αφού χρειάζεται απλώς ένα κινητό τηλέφωνο, και βέβαια δεν προκύπτουν έσοδα από αυτές. Κάποια από τα σκετσάκια έχουν προβληθεί και στην εκπομπή «Δημότης on line» της Δημοτικής Τηλεόρασης Θεσσαλονίκης.
Η Σοφία τονίζει ότι όσο αντέχει θα συνεχίσει να κάνει με αγάπη αυτό που ξεκίνησε. Μάλιστα, πλέον άρχισε να εμπλουτίζει και με άλλους… πρωταγωνιστές τα σκετσάκια της, ενώ στόχος της είναι η συμμετοχή και γνωστών Ποντίων σε αυτά. Γνωρίζει ότι πρόκειται για μεγαλεπήβολο σχέδιο, ωστόσο δηλώνει αποφασισμένη να το κυνηγήσει. «Η ενασχόληση με το pontiotube αποτελεί ποιοτικά δημιουργικό χρόνο για μένα. Αντί να πάω για ένα καφέ, κάνω αυτό που γεμίζει την ψυχή μου».
Μέχρι στιγμής το pontiotube έχει 210 εγγεγραμμένους θεατές, με πολλούς από τους οποίους γίνεται συχνά διαδικτυακός διάλογος στα ποντιακά. Το κανάλι έχει σημαντική απήχηση και στο εξωτερικό, αφού γίνονται προβολές των σκετς στη Γερμανία, το Βέλγιο, τις αραβικές χώρες, την Ιαπωνία, ακόμα και την Ταϊλάνδη!
«Αν υπάρχει Πόντιος στην Ταϊλάνδη, θα ήθελα πάρα πολύ να επικοινωνήσει μαζί μας», λέει η Σοφία γελώντας.
«Βλέπω ότι το κανάλι μας το παρακολουθούν και πολλοί μη Πόντιοι, και αυτό μου δίνει πολύ κουράγιο να συνεχίσω την προσπάθειά μας. Υποθέτω ότι ο κόσμος αποδέχθηκε ευκολότερα το κανάλι μας, διότι στην οικονομική κρίση η παράδοση αποτελεί ένα απάγκιο, μια αγκαλιά».
Τι εστί φούστορον;
Αφιερωμένο στους παππούδες της
Οι παππούδες της, ο Γιώργος και ο αδελφός του Χαράλαμπος, στους οποίους έχει αφιερώσει το διαδικτυακό της κανάλι, ήταν πρόσφυγες δεύτερης γενιάς από την Κερασούντα· γεννήθηκαν κι έζησαν για χρόνια στο χωριό Ακρίτας του Κιλκίς. Ο Χαράλαμπος Τονικίδης κόλλησε τον ιό της πολυομυελίτιδας σε ηλικία μόλις ενός έτους, και από τότε νέκρωσαν τα πόδια του. Σε όλη του τη ζωή κινούνταν με μπαστούνια, αλλά, όπως λέει η Σοφία, δεν έχασε ποτέ το χαμόγελό του, την αισιοδοξία του και την αγάπη του για τη ζωή.
«Και οι δύο ήταν χαρούμενοι άνθρωποι και αγαπούσαν τη γνώση και την ποντιακή κουλτούρα. Αυτά τα στοιχεία τα μεταλαμπάδευσαν και σε μένα. Πριν παντρευτεί ο παππούς μου ο Γιώργος, είπε στη γιαγιά Σοφία ότι δεν μπορεί να αφήσει τον αδελφό του. Εκείνη το δέχθηκε κι έζησαν αρμονικά και οι τρεις μαζί.
Ο παππούς Χαράλαμπος
»Ήταν και οι δύο πολύ εργατικοί και δραστήριοι. Ο παππούς μου ο Χαράλαμπος, παρά το πρόβλημα αναπηρίας του, δεν υπολειπόταν του παππού μου Γιώργου στη δουλειά, αφού είχε τεράστια δύναμη ψυχής. Για χρόνια εργάζονταν ως εργολάβοι οικοδομών κι έχτισαν σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα. Έχω και τους δύο παππούδες μου βαθιά μέσα στην ψυχή μου. Τους οφείλω πάρα πολλά. Μου έμαθαν τι σημαίνει αξιοπρέπεια και ακεραιότητα, και ότι αν είσαι ειλικρινής, πάντοτε βγαίνεις κερδισμένος. Μου στοίχισε πολύ η απώλειά τους. Ο παππούς Χαράλαμπος πέθανε όταν ήμουν έγκυος. Η κόρη μου γεννήθηκε παραμονή του Αγίου Χαραλάμπους. Πίστεψα ότι αυτό ήταν σημάδι και την έβγαλα Χαρά προς τιμήν του.
»Οι παππούδες μου αγαπούσαν πολύ τον ήλιο, κι εγώ με το αφιερωμένο σε αυτούς διαδικτυακό κανάλι νιώθω τη ζωή μου λαμπερή».
Ζει καθημερινά τον Πόντο
Αν και έχει μια φλέβα από την Εύβοια, η 39χρονη Σοφία Ξανθοπούλου αισθάνεται 100% Πόντια με απώτατη καταγωγή από την Κερασούντα και τον Καύκασο. Όπως λέει ζει καθημερινά τον Πόντο, αφού η γιαγιά της, που μιλά άπταιστα ποντιακά, μένει δύο ορόφους κάτω από εκείνην. Έχει δε πολύ συχνή επαφή και με τις θείες της. Επίσης, πριν από δύο χρόνια πέθανε η προγιαγιά της, η οποία μιλούσε μόνο ποντιακά.
Πέντε γενιές Ποντίων: Από τα αριστερά η προγιαγιά (πρόσφυγας πρώτης γενιάς) Θεοδώρα Ιωαννίδου, που πέθανε δύο χρόνια πριν,
η γιαγιά Σοφία Τονικίδου, η μάνα της Σοφίας Θάλεια Τονικίδου και η Σοφία· το μωράκι είναι η κόρη της Σοφίας, Χαρούλα
«Καθημερινά ακούω από τη γιαγιά μου και τις θείες μου την ποντιακή διάλεκτο. Έτσι μιλάω κι εγώ καλά ποντιακά, κι έμαθα να αγαπάω τη διάλεκτό μας. Αστειευόμενη λέω στην οικογένειά μου ότι αποτελούμε τους… ποντιακούς αντίλαλους. Μ’ αρέσει που οι Πόντιοι είμαστε συγγενόπιστοι κι έχουμε ενωτική κράση. Θέλω πάρα πολύ να πάω στον Πόντο. Να πατήσω αυτά τα χώματα και να πάρω την ενέργειά τους. Με εντυπωσιάζει η δυναμική που έχει ο λαός μας. Μετά από όσα τράβηξε, κατάφερε και πάλι να δημιουργήσει».
Ρωμανός Κοντογιαννίδης
