Ωραίος τύπος αυτός ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ. Ξύπνιος, γοητευτικός, φιλοσοφημένος, με ευρεία μόρφωση, αθλητικός και με καλό χιούμορ. Μέσα σε όλα. Σου δίνει την εντύπωση ότι θα μπορούσε κανείς να μιλάει για ώρες μαζί του για αθλητισμό, ιστορία κι επιστήμη. Για καλό κινηματογράφο, για τα παλιά καλά συγκροτήματα της ροκ και για τα ιερά τέρατα της μπλουζ μουσικής.
Παραπέμπει σε τύπους μιας άλλης γενιάς Αμερικανών, παλιότερης από τη δική του.
Σε κείνους που έκαναν τις ΗΠΑ υπερδύναμη και ξεχώρισαν με τα επιτεύγματά τους στις τέχνες, τα γράμματα και στις επιχειρήσεις. Εργοστασιάρχες που έφτιαχναν τα πράγματα έτσι που να μη χαλάνε ποτέ. Δημοσιογράφους μαχητικούς που δεν υπολόγιζαν κόστος μπροστά στην αποκάλυψη της αλήθειας. Πολιτικούς που έδωσαν κοινωνικούς αγώνες και θυσίασαν ακόμα και τη ζωή τους.
Επιστήμονες που ήταν προσηλωμένοι σε αρχές και αξίες. Καλλιτέχνες που σε μάγευαν με τη μουσική τους ή με τη σκηνική τους παρουσία στο θέατρο και στον κινηματογράφο. Απλοί εργαζόμενοι σε κάθε τομέα που δούλευαν σκληρά κι έντιμα. Που είχαν για μεγαλύτερο έπαινο ο ένας για τον άλλο το «καλός επαγγελματίας». Που το πρώτο που έλεγαν, όταν ήθελαν να διαμαρτυρηθούν για κάτι απέναντι σε κάθε είδους δημόσιο λειτουργό, ήταν το περιβόητο «εγώ πληρώνω τους φόρους μου».
Αρκετοί ήταν αυτοί οι Αμερικανοί στην εποχή τής –καλώς εννοούμενης– αθωότητας του αμερικανικού ονείρου. Είχε κι έχει πολύ σκοτάδι η Αμερική. Αλλά έχει και φως.
Μόνο που παλιότερα το φως που εξέπεμπε ήταν περισσότερο από ό,τι σήμερα. Τότε, βέβαια, τα περισσότερα κολέγια και τα πανεπιστήμια των ΗΠΑ είχαν ισχυρά τμήματα Κλασικών Σπουδών. Κάτι που δεν ισχύει πια…
Εκείνο το όμορφο κομμάτι της παλιάς Αμερικής χρειάζεται ο κόσμος. Εκείνο που ξεχώριζε καθαρά μέσα στο μυαλό του το καλό από το κακό, και που έλεγε τα σύκα-σύκα και τη σκάφη-σκάφη. Που είχε να δώσει αυθεντικό ήθος και μαγκιά, κι όχι αποστειρωμένες ανοησίες και υποκρισίες «πολιτικής ορθότητας». Που ήξερε να ξεχωρίσει το δίκαιο και το σωστό από το συμφεροντολογισμό. Αυτό το κομμάτι της Αμερικής δεν μπόρεσε ποτέ να πάρει το πάνω χέρι στα πράγματα. Υπήρξε όμως κι αγωνίστηκε, το πάλεψε σκληρά κι ενέπνευσε. Άραγε υπάρχει και σήμερα;
Στο πλαίσιο αυτό, νομίζω πως η ομιλία που έδωσε ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ στην Αθήνα είναι πραγματικά βαρυσήμαντη.
Σε πολλά από αυτά που είπε συμφωνώ. Κάποια άλλα τα αντιμετωπίζω με σκεπτικισμό. Ανεξάρτητα από αυτό, όμως, δεν μπορεί να παραγνωρίσει κανείς την προσπάθεια που κάνει ένας κορυφαίος και πανίσχυρος πολιτικός να ανοίξει έναν ουσιαστικό διάλογο για τη δημοκρατία και την ποιότητά της στην εποχή μας.
Σπανίζουν οι πολιτικοί αυτού του επιπέδου στις μέρες μας, που από τη θέση τους ανοίγουν μια κουβέντα που φέρνει τη φιλοσοφική αναζήτηση στο επίκεντρο της πολιτικής πράξης. Όπως ακριβώς έγινε με τους σπουδαίους φιλοσόφους μας στην Αρχαιότητα. Εμβληματική και πάντα επίκαιρη παραμένει, άλλωστε, η πρόταση του Πλάτωνα:
«Όταν οι φιλόσοφοι βασιλέψουν και οι βασιλιάδες φιλοσοφήσουν, μόνο τότε θα ευτυχήσουν οι λαοί».
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, ένας από τους καλύτερα πληροφορημένους ανθρώπους στον πλανήτη, έκρινε πως είναι ανάγκη να ανοίξει τώρα ένας διεθνής διάλογος για τη δημοκρατία και την ποιότητά της. Η κίνηση αυτή ούτε τυχαία είναι, ούτε πρέπει να υποτιμηθεί.
Ο λεγόμενος και «πλανητάρχης» έκρινε πως ο αυτονόητος τρόπος για να ξεκινήσει η ανταλλαγή αυτή των ιδεών, των απόψεων και της γόνιμης κριτικής, είναι πρώτα-πρώτα η επιστροφή στις ρίζες μας. Στην αρχαία Ελλάδα – εκεί απ’ όπου ξεκίνησαν όλα. Αυτή είναι η μόνη ορθολογική βάση και αφετηρία της συζήτησης. Ο κοινός τόπος που είναι απαραίτητος για να μπορέσουμε να συνεννοηθούμε.
Έτσι ξεκίνησα κι εγώ την αρθρογραφία μου εδώ κι έναν περίπου χρόνο στις στήλες του δυναμικού pontos-news.gr. Από την πολλή την αγωνία μου ως «πολίτης», που σύμφωνα με αυτό που είπε ο πρόεδρος Ομπάμα, είναι το πιο υψηλό αξίωμα μέσα σε μια δημοκρατία.
Μπορεί να μην έχουμε την πρόσβαση που έχει ο «πλανητάρχης» στην πληροφορία, αλλά κάτι καταλαβαίνουμε κι εμείς ως Έλληνες, Ίωνες-Πόντιοι, με τη βοήθεια του Θεού.
Στο πρώτο άρθρο μου με τίτλο «Σαν “παλιόψαθα των εθνών”» έγραψα: «η δημοκρατία με τις όποιες ατέλειές της είναι ο καλύτερος δυνατός τρόπος για να κυβερνιούνται τα έθνη σήμερα, ώστε να απολαμβάνει η υφήλιος την ελευθερία και την ειρήνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αν δεν ενηλικιωθεί, δεν ωριμάσει, δεν προοδεύσει, δεν τελειοποιηθεί η δημοκρατία στις μέρες μας, πολύ φοβάμαι πως η κριτική για τις ατέλειές της θα κάνει τον κόσμο μας να διολισθήσει σε ολοκληρωτικές λογικές και πρακτικές. Η αδυναμία του ελληνισμού να βγει για ακόμα μια φορά μπροστά στην ανθρώπινη διανόηση και να οδηγήσει τη δημοκρατία στη θεωρία και στην πράξη της, στο επόμενό της βήμα έχει και θα έχει ακόμα πιο δραματικές συνέπειες σε βάθος χρόνου».
Στα πέντε πρώτα άρθρα μου λοιπόν, εδώ κι έναν χρόνο, κατέθεσα την προσωπική μου άποψή για το μείζον ζήτημα που ανοίγει ο πρόεδρος Ομπάμα. Εύχομαι και η πατρίδα μου και οι ΗΠΑ να ανακαλύψουν ξανά τη γνήσια ταυτότητά τους και τον καλό τους τον εαυτό, για να συμβάλλουν ουσιαστικά και με φιλότιμο στο διάλογο για τη δημοκρατία.