Αντιγράφω από την Magna Charta Universitatum, που υιοθετήθηκε το 1988 στην Μπολόνια από τις αντιπροσωπείες 80 πανεπιστημίων κατά τον εορτασμό των 900 χρόνων του εκεί πανεπιστημίου.1«Η ελευθερία στην έρευνα και τη διδασκαλία είναι θεμελιώδης αρχή της πανεπιστημιακής ζωής και οι κυβερνήσεις και τα Πανεπιστήμια, στο μέτρο που εξαρτάται από αυτά, πρέπει να εξασφαλίζουν το σεβασμό αυτής της θεμελιώδους αξίωσης».
Σύμφωνα με την MCU, η πολιτεία πρέπει να εξασφαλίζει ότι οι καθηγητές και οι φοιτητές του πανεπιστημίου θα μπορούν να διεξάγουν την έρευνα και να συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία χωρίς καμία παρεμπόδιση ή παρενόχληση. Σύμφωνα με την MCU, μόνον κατ’ αυτόν τον τρόπο τα πανεπιστήμια θα εκπληρώσουν τον ρόλο τους στην βελτίωση του πολιτιστικού, οικονομικού και κοινωνικού επιπέδου των πολιτών.
Η ελληνική πολιτεία με όλους τους θεσμούς της (κυβέρνηση, δικαιοσύνη, κ.ά.) δεν διασφάλισε μέχρι σήμερα αυτήν την ελευθερία.
Παρακρατικές2 ομάδες της ακροαριστεράς εδώ και χρόνια έχουν περιορίσει την ελευθερία στο Ελληνικό πανεπιστήμιο. Μόνιμες καταλήψεις χώρων μέσα στα ιδρύματα, που αντί να χρησιμοποιούνται για εκπαίδευση και έρευνα, χρησιμοποιούνται για αλλότριους σκοπούς και σε αρκετές περιπτώσεις ως εργαστήρια κατασκευής μολότωφ. Περιοδικές καταλήψεις ολόκληρων σχολών. Προπηλακισμοί καθηγητών και προσκεκλημενων ομιλητών από τραμπούκους και απειλές κατά της ζωής πρυτάνεων. «Κτισίματα» γραφείων, κάψιμο αυτοκινήτων κ.ά.
Ποια είναι η στάση της πολιτείας όλα αυτά τα χρόνια για την αντιμετώπιση του παρακράτους ώστε να διασφαλίσει την ελευθερία των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας; Ανεύθυνα άφησε το πρόβλημα να γιγαντωθεί. Με αποτέλεσμα αυτό που συμβαίνει στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης από τις 14 Ιουλίου.
Ομάδες από όλη την Ευρώπη έδωσαν ραντεβού για το No Border Camp στους χώρους του ΑΠΘ. Ποιος το οργάνωσε, πώς έγιναν οι επικοινωνίες με τους χιλιάδες αυτούς; Προφανώς, το εγχώριο ακροαριστερό παρακράτος.
Κατά την άποψή μου, αυτή η δράση αποτελεί ποιοτική κλιμάκωση. Και πώς αντιμετωπίσθηκε από την πολιτεία, παρά τις δραματικές εκκλήσεις της πρυτανείας του ΑΠΘ, του δημάρχου της πόλης (ο μόνος που συμπαραστάθηκε στο ΑΠΘ). Εκτός απο την εντολή της εισαγγελίας, άκρα του τάφου σιωπή. Απαξιώ να σχολιάσω τη δήλωση ενός βουλευτή. Για παράδειγμα από πού περνούν τα φορτηγά με τα ποτά για τα παράνομα μπαρ που έχουν στηθεί; Όπως και με το πρόβλημα της διακίνησης των ναρκωτικών από τους εμπόρους στους χώρους του ΑΠΘ. Δεκάδες, ίσως πλέον και εκατοντάδες, επικοινωνίες του πρύτανη και του αρμόδιου αντιπρύτανη με την αστυνομία και την δικαιοσύνη· η πολιτεία δείχνει μια αδράνεια που προβληματίζει.
Συμπέρασμα: Το ΑΠΘ, όπως και τα άλλα πανεπιστήμια, λειτουργεί με περιορισμένη ελευθερία. Οι θεσμοί του ελληνικού κράτους είτε αδυνατούν είτε αδιαφορούν στο να διασφαλίσουν αυτήν την ελευθερία. Ο μεγάλος χαμένος; Οι νέοι της χώρας και ευρύτερα η ελληνική κοινωνία. Υπάρχει ελπίδα;
Νίκος Χ. Βαρσακέλης
Αναπληρωτής Καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών
1Μέχρι σήμερα την MCU έχουν υπογράψει 802 πανεπιστήμια από 85 χώρες.
2Παρακρατική ομάδα, σύμφωνα με το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών, ορίζεται ως «σύνολο παράνομων ατόμων, ομάδων και δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται εκτός των θεσμών, παράλληλα προς το κράτος (συνήθως με την ανοχή ή και την στήριξή του) και δρουν ενάντια στην κοινωνία ή σε τμήματά της».
