Μεγαλειώδης, όπως αρμόζει σε δυο λαούς με σπουδαία ιστορία και πολιτισμό, τους Έλληνες Ποντίους και τους Αρμενίους, ήταν η Εκδήλωση Μνήμης για τη Γενοκτονία που έγινε το βράδυ του Σαββάτου στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, «μια λαμπρή βραδιά μνήμης σε έναν τόπο ιερό», όπως είπε ο παρουσιαστής Αλέξης Κωστάλας στέλνοντας το μήνυμα: «Θυμόμαστε, τιμούμε, και πιο δυνατοί από ποτέ συνεχίζουμε».
Στην καρδιά της Αθήνας, εκεί από όπου η Ελλάδα έδωσε τα φώτα του πολιτισμού της σε όλον τον κόσμο, ξετυλίχτηκαν η ιστορία των Ελλήνων του Πόντου και των Αρμενίων, ο πλούτος και η χαρά αλλά και οι συμφορές τους από το τουρκικό μαχαίρι.
Δώδεκα νταούλια που ανέβηκαν στη σκηνή ξεπροβάλλοντας μέσα από το κοινό σκόρπισαν ανατριχίλα κατά την έναρξη της εκδήλωσης, δίνοντας το στίγμα για το τι θα ακολουθήσει. Είχε προηγηθεί η είσοδος στη σκηνή της Ορθόδοξης Εκκλησιαστικής Βυζαντινής Χορωδίας που έφερε κεριά, και οι πρώτες δοξαριές της λύρας…
Η χορωδία έτοιμη να ανέβει στη σκηνή με τα κεριά (φωτ.: ΧΚ)
Δέος κατέβαλε όλο τον κόσμο που ενώθηκε σε μια φωνή όρθιος, όταν η χορωδία έψαλε «Τη Υπερμάχω» θυμίζοντας μια ιστορική στιγμή του ελληνισμού της Πόλης κατά τη βυζαντινή εποχή…
Η εκδήλωση είχε στιγμές που συγκλόνισαν. Όπως εκείνη που η μικρή Χρυσηβαΐα Βελισσαράκου τραγούδησε με την απλότητα της παιδικής, αθώας φωνής και την ψυχή μιας μνήμης που κληρονομείται «Της Σουμελάς τα κάσια». Στο φόντο, η Άννα Καλαϊτζόγλου και η Σουλτάνα Βαρυτιμιάδη άρθρωναν λόγο ποντιακό που μιλούσε στην ψυχή.
Ένα κοριτσάκι στέλνει το μήνυμα του Πόντου και συγκινεί (βίντεο: ΧΚ)
Παιδιά που μόλις λίγα χρόνια πριν άφησαν την αγκαλιά της μάνας τους άφησαν άφωνους τους παρευρισκομένους με το χορό των μαχαιριών, το πιτσάκ’, στέλνοντας το πιο δυνατό μήνυμα συνέχειας στον πολιτισμό που χιλιάδες χρόνο πριν δημιούργησαν, έθρεψαν και φρόντισαν με αγάπη οι γηγενείς στον Πόντο. Ο Αρτέμης Γεωργίου και ο Γιώργος Καλλιφατίδης μας συγκλόνισαν!
Όλα τα μάτια στραμμένα στους μικρούς χορευτές των μαχαιριών (φωτ.: ΒΚ)
Οι εναλλαγές ποντιακών και αρμενικών χορών, λόγου και μουσικής, δήλωναν στο θυμικό την εγγύτητα των πολιτισμών αλλά και την παρόμοια τραγική τους ιστορία… Ανάμεσα σε άλλα, το βαθύ «Χαγιέρ Μιατσέκ» με την ορχήστρα του Χάικ Γιαζιτζιάν και το «Πάρθεν η Ρωμανία» με τον Ηλία Υφαντίδη σε πρώτο πλάνο να κάνει τη λύρα του να κλαίει και τους χορευτές να δίνουν στην εικόνα μορφή χορού τραγωδίας, θα μείνουν στη μνήμη των θεατών.
Στην καρδιά, τα μάτια και τη μνήμη χαράκτηκε ανεξίτηλα και η εμφάνιση του Αντώνη Καλογιάννη που τραγούδησε μαζί με όλον τον κόσμο «Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ». Εμφανίστηκε μαζί με την εγγονή του Αναστασία, έχοντας γύρω του τους δεκάδες μουσικούς, χορευτές και συντελεστές της παράστασης.
Ο Αντώνης Καλογιάννης με την εγγονή του Αναστασία επί σκηνής (φωτ.: ΒΚ)
Λίγο πριν από το τέλος, ένας δυνατός αρμενικός χορός και η σέρρα με τους 18 χορευτές, που ξεσήκωσε τον κόσμο πριν η εκδήλωση κλείσει με τους εθνικούς ύμνους Αρμενίας και Ελλάδας.
«Δεν ξεχνώ. Τιμώ τους προγόνους μου. Όχι άλλη γενοκτονία» εστάλη το μήνυμα δυνατό στο τέλος της εκδήλωσης.
Όλα είχαν ξεκινήσει δύο ώρες νωρίτερα, μετά από μια βροχή που στεναχώρησε τους πάντες… Ο Θεός όμως φαίνεται πως τελικά δεν ήθελε να χαλάσει αυτή την πολύ ξεχωριστή εκδήλωση μνήμης.
Λίγο μετά τη βροχή (φωτ.: ΧΚ)
Αφού η μπάντα της Πολεμικής Αεροπορίας υποδέχτηκε τον κόσμο, η εκδήλωση άνοιξε με ομιλία του υπουργού Εθνικής Άμυνας. Ο Πάνος Καμμένος τόνισε μεταξύ άλλων ότι «η Γενοκτονία των Ελλήνων Ποντίων και Αρμενίων παραμένει στη συλλογική μνήμη ως ένα από τα φρικτά εγκλήματα του προηγούμενου αιώνα αλλά και ως ένα έγκλημα στο οποίο τόσα χρόνια μετά δεν έχει αποδοθεί δικαιοσύνη. Στη μνήμη μας βεβαίως έχουμε και τους Ασσυρίους και άλλες εθνότητες που σφάχτηκαν από το ίδιο μαχαίρι».
Μιλώντας ειδικότερα για την Τουρκία, είπε ότι μετά από τόσα χρόνια «διαστρεβλώνει τα γεγονότα και συνεχίζει την άτεγκτη στάση τής άρνησης του εγκλήματος και της απόκρυψης της ιστορικής αλήθειας.
Ο υπουργός προειδοποίησε ότι η αναβίωση του νεοοθωμανισμού «σε βάθος χρόνου θα αποτελέσει παράγοντα αποσταθεροποίησης» και τόνισε ότι «δικαιοσύνη είναι η ανάληψη της ευθύνης και η διατύπωση γενναίας συγγνώμης για τις πράξεις που οδήγησαν στο χαμό αθώους πολίτες […]. Η συγγνώμη θα λυτρώσει τον τουρκικό λαό από το βάρος της συλλογικής ενοχής».
Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας στο βήμα (φωτ.: ΒΚ)
Και για την Ελλάδα όμως είπε ότι τους Πόντιους «η πατρίδα τούς πίκρανε», καθώς καθυστέρησε 70 χρόνια να αναγνωρίσει τη Γενοκτονία. «Να αναλογιζόμαστε το χρέος που μας βαραίνει κάθε μέρα, χρέος τιμής απέναντι σε ανθρώπους που πέθαναν για να παραμείνουν Έλληνες και χριστιανοί».
Άφησε και αιχμή για την ίδια την κυβέρνησή του όταν είπε ότι «η ιστορία του ποντιακού ελληνισμού θα πρέπει να ενταχθεί στα σχολικά βιβλία και να παραδίδεται από γενιά σε γενιά».
Στο χαιρετισμό του ο Γιώργος Βαρυθυμιάδης, πρόεδρος του ΣΠΟΣ Ν. Ελλάδας και Νήσων, εκ μέρους της ΠΟΕ τόνισε την αξίωση των Ποντίων να συνδράμει η ελληνική πολιτεία ουσιαστικά στον αγώνα για τη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας, που γίνεται «με μοναδικό οδηγό τις αθώες ψυχές των θυμάτων». Για τον Γ. Βαρυθυμιάδη, «η υπόθεση της αναγνώρισης της Γενοκτονίας –ενός διαρκούς, απαράγραπτου εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας– δεν είναι υπόθεση ποντιακή, ούτε καν ελληνική. Είναι πανανθρώπινη».
(Φωτ.: ΧΚ)
«Έλληνες της Ιωνίας, Πόντιοι, Ασσύριοι, Αρμένιοι, όλοι μας είδαμε το γιαταγάνι του Τούρκου σφαγέα να κόβει τις ρίζες μας από τις πατρίδες εκεί όπου χιλιάδες χρόνια ζήσαμε και μεγαλουργήσαμε», είπε συγκινημένος ο πρόεδρος της Εθνικής Αρμενικής Επιτροπής Ελλάδος, Κερόπ Εκιγιάν τονίζοντας, χειροκροτούμενος, ότι «η Τουρκία δεν έχει ιστορία – μόνο ποινικό μητρώο». Σε αυτό το πλαίσιο ενέταξε και την επίθεση των Αζέρων «δορυφόρων της Τουρκίας», όπως είπε, κατά των του Ναγκόρνο Καραμπάχ, την οποία περιέγραψε επίθεση κατά αμάχων.
Το μήνυμά του ήταν μήνυμα διεκδίκησης της αναγνώρισης αλλά και αγώνα μέσω της σύμπραξης Αρμενίων και Ποντίων παγκοσμίως. «Ώστε οι Τούρκοι να μην περάσουν ξανά ποτέ από εδώ», όπως είπε.
Γλύκανε την ατμόσφαιρα με την παρουσία του κατά την απονομή των τιμητικών διακρίσεων ο πρώτος τιμώμενος, ο Πόντιος κοσμοναύτης Θεόδωρος Γιουρτσίχιν-Γραμματικόπουλος που έφτασε την ποντιακή ράτσα στο πιο ψηλό σημείο του σύμπαντος!
Ο Θεόδωρος Γιουρτσίχιν-Γραμματικόπουλος που μίλησε ελληνικά με ποντιακές… αναφορές (φωτ.: ΒΚ)
Ο Γιουρτσίχιν, που σε όλη την εκδήλωση συγκινημένος τραβούσε βίντεο και φωτογραφίες από την εκδήλωση, αφού πήρε τη διάκριση από τα χέρια του Πάνου Καμμένου μίλησε στα ποντιακά και δήλωσε «πολύ περήφανος που μπορώ να στέκομαι σήμερα αδακές. Πάντα όταν έρχομαι στην Ελλάδα έρχομαι με ανοιχτόν την καρδίαν».
Ευχήθηκε «να είμες πάντα με τον Θεόν ’ς σην καρδίαν και με το μυαλό ’ς σο κεφάλι. Ελλάδα και Ρωσία πάντα να είμες μαζί».
Ως απόγονος ανθρώπων που υπέστησαν δύο γενοκτονίες, Ελλήνων του Πόντου και Αρμενίων, μίλησε ο Έντουαρντ Σαρμαζάνοφ, αντιπρόεδρος της Αρμενικής Εθνοσυνέλευσης, ο οποίος ήταν μεταξύ των τιμωμένων από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Έλαβε την τιμητική πλακέτα από τον υπουργό Εθνικής Άμυνας. Μίλησε στα αγγλικά υπενθυμίζοντας ότι η αρμενική Βουλή αναγνώρισε πέρυσι τη Γενοκτονία των χριστιανικών πληθυσμών της Ανατολής, αλλά και πολύ πρόσφατα η Βουλή του Ναγκόρνο Καραμπάχ.
(Φωτ.: ΒΚ)
Την Ελισάβετ Αλεξανδρίδη από το Σοχούμ, και στο πρόσωπό της την Πόντια γυναίκα, μάνα και αδελφή, αλλά και τον ποντιακό λαό που ξεριζώθηκε, τίμησε επίσης το υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Η γιαγιά Ελισάβετ έστειλε σε όλους την ευχή της να έχουμε καλό δρόμο και καταχειροκροτήθηκε.
Η γιαγιά Ελισάβετ Αλεξανδρίδη τιμάται
Την αξίωση για διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας ανέδειξε στον ευχαριστήριο λόγο του ο πρόεδρος της ΔΙΣΥΠΕ Γιώργος Παρχαρίδης, εκ των τιμωμένων, που πήρε τη διάκριση από τα χέρια του υπουργού αναπληρωτή υπουργού Εθνικής Άμυνας Δημήτρη Βίτσα. Ο Ιβάν Σαββίδης απένειμε τη διάκριση στον καθηγητή Κωνσταντίνο Φωτιάδη, ο οποίος την αφιέρωσε στα θύματα της Γενοκτονίας, ενώ ο Πόντιος επιχειρηματίας Δημήτρης Μελισσανίδης έδωσε την τιμητική διάκριση στον πτέραρχο ε.α. και πρόεδρο της Πανελλήνιας Ένωσης Ποντίων Αξιωματικών, Γιώργο Τσαλουχίδη.
(Φωτ.: ΒΚ)
Η παγκόσμια αλλά και Πόντια σοπράνο Σόνια Θεοδωρίδου, η οποία αργότερα τραγούδησε «Την πατρίδα μ’ έχασα», πήρε την τιμητική διάκριση από τον υπουργό Εσωτερικών Παναγιώτη Κουρουμπλή και την αφιέρωσε «στα πονεμένα μάτια των γιαγιάδων και των παππούδων μου· αυτοί έσπειραν την αγάπη για την πατρίδα που δεν γνώρισα ποτέ».
Η Σόνια Θεοδωρίδου ανάμεσα σε παιδιά (φωτ.: ΒΚ)
Ο αρχηγός ΓΕΑ Χρήστος Βαΐτσης τίμησε την Αρμενική Εθνική Επιτροπή Ελλάδος, και ο αρχηγός ΓΕΣ Βασίλης Τελλίδης, «ο πρώτος Πόντιος σε αυτή τη θέση», όπως είπε και ο Π. Καμμένος, την Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδος.
Ο παραολυμπιονίκης που ανέβασε την Ελλάδα στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου, ο Γρηγόρης Πολυχρονίδης, πολυπρωταθλητής στο μπότσια, πήρε την τιμητική διάκριση από τον πρόεδρο του Κόμματος Κεντρώων Βασίλη Λεβέντη. Στον σύντομο χαιρετισμό του ευχαρίστησε τους γονείς του. «Με έμαθαν να είμαι και στην ψυχή Έλληνας».
Ο παραολυμπιονίκης Γρηγόρης Πολυχρονίδης (φωτ.: ΒΚ)
Στο πλήθος κόσμου που βρέθηκαν στον ιερό χώρο των Στυλών του Ολυμπίου Διός παρά τις αντίξοες συνθήκες, είδαμε ζιπκαλήδες… από κούνια, μικρούληδες δηλαδή που φορούσαν την ποντιακή φορεσιά, φρέσκα κοριτσίστικα πρόσωπα περήφανα μέσα στις δικές τους φορεσιές, ποντιακές ή αρμένικες, οικογένειες και δεκάδες πολιτικούς, παράγοντες και επιχειρηματίες.
(Φωτ.: ΒΚ)
Τα λόγια της εκδήλωσης που ξεδίπλωσαν την ιστορία Ποντίων και Αρμενίων, τη σφαγή και τον πόνο του ξεριζωμού αλλά και το ρίζωμα και την προκοπή, άρθρωναν με τρόπο μοναδικό καθ’ όλη τη διάρκεια της εκδήλωσης ο Γιάννης Στάνκογλου και η Βίκυ Παπαδοπούλου. Στο ποντιακό τραγούδι ήταν ο Κώστας Θεοδοσιάδης και ο Γιώργος Ιωαννίδης. Τη σκηνοθεσία της παράστασης είχε η Σοφία Σπυράτου, τα κείμενα και την καλλιτεχνική επιμέλεια ο Ηλίας Υφαντίδης.
