Λίμνη Σαράχο, με το ομώνυμο χωριό. Ώρα περίπου έντεκα το πρωί. Τις μυρωδιές από το χιόνι, από το χώμα, από τη λίμνη και τα τρεχούμενα νερά την σπάει η σκουντούλα [ευωδιά] από το φρέσκο ψωμί. Σε μια μαχαλά του Σαράχο γυναίκες ζυμώνουν και άλλες ψήνουν τα ψωμιά σε έναν παραδοσιακό φούρνο.
Πρώτα το φουρνίν κι επ’ εκεί η εγκλεσίαν, λέει μια ποντιακή παροιμία.
Με αυτήν την παροιμία δείχνει ο ποντιακός λαός πόσο σημαντικός είναι ένας κοινός φούρνος για τις βιοτικές του ανάγκες. Στο φούρνο του Σαράχο ο τρόπος παρασκευής του ψωμιού είναι ιδιαίτερος.
Οι γυναίκες κάθονται πάνω στα μαξιλάρια και με περίσσια αγάπη παρασκευάζουν αρκετή ποσότητα, ώστε να φτάσει για δυο-τρεις μέρες. Μέσα σε μια γούβα, στα τοιχώματά της, κολλάνε το ζυμάρι για να ψηθεί. Είναι όλες γειτόνισσες και συγγενείς μεταξύ τους. Ένας φούρνος για ολόκληρη τη μαχαλά.
Περπατώντας στα στενά του Σαράχο συνάντησα αυτόν τον παραδοσιακό φούρνο, που είναι φτιαγμένος από τούβλα. Μπαίνοντας μέσα διέκρινα τη μαυρίλα από τον καπνό και τη ζέστη που δημιουργείται από το άναμμα της φωτιάς.
Τη μαυρίλα αυτή την σπάνε τα διάφορα αντικείμενα που χρησιμοποιούν οι μαγείρισσες για το ψήσιμο του ψωμιού. Τραπεζάκια, σάτσι, ποδιές…
Αφού τελειώσουν το ψήσιμο, αφήνουν κάμποσα κομμάτια στο φούρνο. Είναι για όσους δεν έχουν να αγοράσουν ψωμί ή για όσους δεν μπόρεσαν να ζυμώσουν.
Παραδίπλα στα σπίτια, άλλες μυρωδιές. Αυτές πιο καλά κρυμμένες, σε δροσερά μέρη, στα κελάρια. Έρχονται από το φημισμένο τυρί των παρχαριών.
Το σκύλαγμαν [δυσοσμία] του τυριού το αντικαθιστά με το παραπάνω η υπέροχη γεύση του. Ένα τυρί που παρασκευάζεται το καλοκαίρι στα παρχάρια και καταναλώνεται το χειμώνα μαζί με τα παστά και τα στύπα. Πολλοί λένε πως για να γίνει ωραίο το τυρί πρέπει να σταθεί για ένα χρόνο στο χώμα.
Τη γεύση και το άρωμα του τυριού και του ψωμιού σε συνδυασμό με τις ευωδιές από τις Ποντικές Άλπεις, αλλά και την ποντιακή φιλοξενία, δεν μπορείς να τα συγκρίνεις με καμία άλλη, ιδιαίτερα όταν βλέπεις πως αυτή η παράδοση συνεχίζεται ακόμη.
Βασίλης Καρυοφυλλίδης