Το παρασκήνιο για την ανάδειξη νέου πρωθυπουργού και αρχηγού του κυβερνώντος κόμματος AKP. Ανταλλαγή ρόλων για Ερντογάν και Γκιουλ;
Του Παντελή Σαββίδη
Σε μια εποχή που η Ευρώπη, αλλά και η Αμερική, εμφανίζουν έλλειμμα ικανής πολιτικής ηγεσίας, δύο χώρες έχουν την τύχη να ηγούνται των κυβερνήσεών τους ισχυρές προσωπικότητες οι οποίες γνωρίζουν πού θέλουν να οδηγήσουν τα πράγματα και έχουν επίγνωση της γεωπολιτικής σημασίας των κρατών που διοικούν. Η μία είναι η Ρωσία και η άλλη η γειτονική μας Τουρκία.
Ήδη η τουρκική ελίτ δεν θεωρεί σοβαρή απειλή ή με κάποιο ειδικό βάρος την Ελλάδα. Εάν δε ευοδωθούν τα σχέδια του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που την Κυριακή εκλέχτηκε 12ος πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας, το εκτόπισμα της Τουρκίας θα μεγαλώσει. Και τα σχέδια αυτά έχουν χρονικό ορίζοντα ως το 2023, έτος εορτασμού των 100 χρόνων ιδρύσεως της Τουρκικής Δημοκρατίας.
Αντιθέτως, την ίδια περίοδο η Ελλάδα μαστίζεται από οικονομική κρίση και μεγάλο έλλειμμα πολιτικής ηγεσίας και δεν εννοούμε μόνο τις κυβερνητικές μετριότητες αλλά και την απουσία εναλλακτικής λύσης. Το αδιέξοδο είναι τρομερά επικίνδυνο.
«Ποντιακό κεφάλι» με επιμονή στο στόχο
Ο Ερντογάν έχει την πολιτική του ατζέντα και ένα «κεφάλι ποντιακό» (κατάγεται από χωριό της Ριζούντας), δηλαδή μια εμμονή στο στόχο του. Και ο στόχος αυτός είναι ο νεο-οθωμανισμός.
Επέδειξε όμως και διαχειριστικές ικανότητες, αφού όχι μόνο κατάφερε να απογειώσει την τουρκική οικονομία από το σημείο που την παρέλαβε (στα νύχια του ΔΝΤ), αλλά σε διάστημα λίγων ετών περιόρισε σε πολύ μεγάλο βαθμό τη δύναμη του στρατιωτικού κεμαλικού κατεστημένου και ήρθε σε αντίθεση με την «παράλληλη δομή» όπως ονομάζει την οργάνωση του Φετουλάχ Γκιουλέν στο εσωτερικό της χώρας. Μια οργάνωση που μόνο ευκαταφρόνητη δεν είναι.
Ο Φετουλάχ Γκιουλέν
Έτσι, παραδίδοντας την ηγεσία του κόμματος δεν είναι αφελής να επιτρέψει τον έλεγχό του από εσωκομματικές δυνάμεις που θα αφίσταντο της δικής του πολιτικής. Έθεσε όρους, και μεταξύ αυτών είναι και η μάχη κατά της παράλληλης δομής.
Δύο στρατόπεδα στα… όπλα
Απάντησε θετικά όταν ρωτήθηκε για την επιστροφή του νυν Προέδρου Αμπντουλάχ Γκιουλ στο κόμμα, αλλά θεώρησε πως ο Γκιουλ δεν συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις για να ηγηθεί του κόμματος. Αποκάλυψε, έτσι, τη διάσταση απόψεων που έχει με τον μέχρι τώρα Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Όπως φαίνεται, στο ΑΚΡ, το κόμμα του κ. Ερντογάν, έχουν δημιουργηθεί δύο στρατόπεδα. Το ένα υποστηρίζει τον Γκιουλ (και σ’ αυτό συγκαταλέγεται και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Μπουλέντ Αρίντς) και στο άλλο βρίσκονται οι συνεργάτες και σύμβουλοι του Ερντογάν που επιθυμούν να μπλοκάρουν την επιστροφή του Γκιουλ.
Σύμφωνα με τον τουρκικό Τύπο οι επικρατέστεροι για τη θέση του Πρωθυπουργού είναι ο Αχμέτ Νταβούτογλου, ο Μπιναλί Γιλντιρίμ, ο Νουμάν Κουρτουλμούς αλλά και ο Μπουλέντ Αρίντς, ενώ φημολογείται ότι οι υποστηριχτές του Γκιουλ θα προτείνουν τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και υπεύθυνο για τα οικονομικά Αλί Μπαμπατζάν για την αρχηγία του ΑΚΡ.
Να σημειώσουμε ότι η επιλογή αρχηγού στο κυβερνών κόμμα σημαίνει και επιλογή νέου πρωθυπουργού, δηλαδή ένα πρόσωπο θα κατέχει τη θέση του προέδρου του κόμματος και του πρωθυπουργού.
Η παρασκηνιακή σύγκρουση είναι μεγάλη και φαίνεται πως στο επίκεντρό της βρίσκεται το πρόσωπο του Μπαμπατζάν, αφού περί αυτού ερίζουν οι εφημερίδες που υποστηρίζουν τις διαφορετικές τάσεις.
Ο «τσάρος» των ταμείων του κόμματος Αλί Μπαμπατζάν
Η φιλοκυβερνητική εφημερίδα Sabah έγραψε ότι «μια ιστορική σελίδα θα ανοίξει στην οικονομία, όταν αναλάβει πρόεδρος ο Ερντογάν», καθώς θα αλλάξουν οι ισορροπίες και θα αναβαθμιστούν οι οικονομικές προτεραιότητες της χώρας προκειμένου να φτάσει τον στόχο των 2 τρισ. λιρών μέχρι το 2023.
Η εφημερίδα αναφέρει επίσης ότι ο Μπαμπατζάν δεν θα συμμετάσχει στην επόμενη κυβέρνηση, ενώ θα αναδιοργανωθεί όλη η δομή της οικονομίας. Στόχος είναι η «αρμονική συνεργασία» της κυβέρνησης με σημαντικά ιδρύματα, ενώ η κυβέρνηση θα συνεχίσει να πιέζει για τη μείωση των επιτοκίων.
Ο Αλί Μπαμπατζάν
Η μάχη κατά της παράλληλης δομής (Φετουλάχ Γκιουλέν), σύμφωνα με την εφημερίδα, θα συνεχιστεί, ενώ ο δημόσιος τομέας θα σταματήσει τη συνεργασία με επιχειρήσεις που πρόσκεινται στην παράλληλη δομή. Από την άλλη, αξιωματούχοι που αρνούνται να στηρίξουν τον αγώνα κατά της παράλληλης δομής θα διώχνονται.
Αντιθέτως, η Zaman έγραψε ότι η παραμονή του Αλί Μπαμπατζάν στην κυβέρνηση είναι πιο σημαντική από την ανάδειξη νέου πρωθυπουργού. Αν αποχωρήσει ο Μπαμπατζάν, η Κεντρική Τράπεζα θα χάσει την ανεξαρτησία της και η τουρκική οικονομία θα ξαναγυρίσει στο λαϊκισμό της δεκαετίας του 1990.
Το στοίχημα με την ΕΕ και τη Μέση Ανατολή
Αν και εξελέγη Πρόεδρος της χώρας, ο Ερντογάν δεν αφήνει στην τύχη τους τις εξελίξεις. Ήδη συναντάται με στελέχη του κόμματος, την άποψη των οποίων ζητά για τη θέση του πρωθυπουργού, ενώ έθεσε απροκάλυπτα προϋποθέσεις που θα πρέπει να πληροί ο νέος κομματικός ηγέτης. Οι προϋποθέσεις αυτές είναι: να αγωνιστεί ενεργά εναντίον της παράλληλης δομής, να επιδεικνύει «σεβασμό στην κοινή λογική», να υπερασπίζεται τους κανόνες του κόμματος, να οδηγήσει το κόμμα στο μέλλον, να μπορεί να αναλάβει τα καθήκοντα της αρχηγίας του κόμματος (η πρωθυπουργία και η αρχηγία του κόμματος να ανατεθούν σε ένα πρόσωπο).
Είναι εντυπωσιακό πώς μια ηγετική ομάδα στην Τουρκία κατάφερε μέσα σε δώδεκα χρόνια να αλλάξει τον προσανατολισμό της χώρας αλλά και τις δομές της και να την απομακρύνει από την κατεύθυνση που επί δεκαετίες προσπαθούσε να την οδηγήσει το κεμαλικό στρατιωτικό κατεστημένο.
Η Ευρώπη, παρά τα συγχαρητήρια στον Ερντογάν, ανησυχεί για την τουρκική κινητικότητα και είναι χαρακτηριστικό ότι ο Γενικός Γραμματέας του Γερμανικού Χριστιανοσοσιαλιστικού Κόμματος (CSU), Αντρέας Σόιερ ζήτησε να διακοπούν οριστικά οι συνομιλίες της ΕΕ με την Τουρκία. «Η Τουρκία του Ερντογάν δεν έχει καμιά θέση στην Ευρώπη» δήλωσε ο Σόιερ, ο οποίος έχει κατ’ επανάληψη επισημάνει ότι η Τουρκία δεν ανήκει στην ΕΕ, όπως αναφέρει η γερμανική εφημερίδα Hannoversche Allgemeine Zeitung, και πρόσθεσε: «Ως πολιτικό κόμμα, το προσδοκούμε. Πλέον θα το διαπιστώσει ο καθένας. Όσοι παρακολουθούν τις δράσεις και τα πεπραγμένα του Ερντογάν, θα αρχίσουν σιγά σιγά να το καταλαβαίνουν».
Πράγματι, η ατζέντα του Ερντογάν είναι διαφορετική. Δεν αδιαφορεί για την Ευρώπη αλλά δεν είναι και η μοναδική κατεύθυνση προς την οποία επιθυμεί να οδηγήσει τη χώρα του. Πατάει σε δύο βάρκες, μια στη Δύση και μια στην Ανατολή. Το θέμα είναι ότι η ανατολική του πολιτική, προς την οποία έδωσε έμφαση και διότι είχε απτά οικονομικά και πολιτικά οφέλη αλλά και διότι αν επιτύχει θα συνδιαλέγεται με την Ευρώπη από θέση ισχύος, κινδυνεύει να τον βυθίσει στο τέλμα της Μέσης Ανατολής.
Η εκλογή του στην προεδρία σημαίνει για την Τουρκία μια νέα αρχή και ένα μεγάλο στοίχημα.