Στο άρθρο μας της Παρασκευής «Πώς και γιατί η ανατροπή στη Συρία» περιγράψαμε τους βασικούς σταθμούς που οδήγησαν στην ανατροπή του Μπασάρ αλ Άσαντ, καταλήγοντας στις γεωπολιτικές επιπτώσεις της ανατροπής, τα κέρδη του Ισραήλ και των ΗΠΑ και αντιστοίχως την απώλεια επιρροής του Ιράν και της Ρωσίας.
Στο τέλος του άρθρου μας αναφέρουμε ότι «σε όλες τις φάσεις των προσπαθειών ανατροπής του Άσαντ, η Τουρκία δεν πρωταγωνίστησε, αλλά έπαιξε το ρόλο του χρήσιμου. Μένει να δούμε τις επιπτώσεις…».
Το πρώτο που θα πρέπει να εξετάσουμε είναι το κατά πόσον ο Γκολάνι, ο νέος ηγέτης της Συρίας, είναι ενεργούμενο ή όχι των ΗΠΑ και του Ισραήλ, γιατί από αυτό θα εξαρτηθεί ο βαθμός επιρροής που μπορεί να του ασκηθεί από τον Ερντογάν.
Ο Γκολάνι γεννήθηκε στη Σαουδική Αραβία το 1982 και είναι γιος Σύρου πρόσφυγα από τα κατεχόμενα από το Ισραήλ Υψώματα του Γκολάν. Το 2003, κατά τη διάρκεια της δεύτερης επιχείρησης των ΗΠΑ κατά του Σαντάμ Χουσεΐν, ο Γκολάνι μετέβη στο Ιράκ και συμμετείχε στις επιθέσεις της Αλ Κάιντα, στο πλευρό του Αμπού Μουσάμπ Αλ Ζαρκάουι. Τον συνέλαβαν οι αμερικανικές δυνάμεις και κρατήθηκε στις φυλακές Bucca και Abu Ghraib επί σχεδόν πέντε χρόνια.
Μετά την αποφυλάκισή του, που έγινε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες, ο Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκντάντι, ηγετικό στέλεχος της Αλ Κάιντα και αργότερα ηγέτης του ISIS, τον έστειλε το 2011 στο Ιντλίμπ της Συρίας, με έξι άτομα και μια μηνιαία επιταγή 50 χιλιάδων δολαρίων για να ιδρύσει το τοπικό παράρτημα της Αλ Κάιντα, το Μέτωπο Αλ Νούσρα, και να ηγηθεί εκεί της «αντίστασης» στο καθεστώς Άσαντ.
Όταν το 2014 ο Μπαγκντάντι ορίστηκε επικεφαλής του ISIS, ο Γκολάνι διαφώνησε και παρέμεινε πιστός στην Αλ Κάιντα και τον ηγέτη της Αϊμάν αλ-Ζαουάχρι. Το 2016, όταν το ISIS άρχισε να ηττάται, ο Γκολάνι αυτονομήθηκε και άλλαξε το όνομα της οργάνωσής του αρχικά σε Τζαμπχάτ Φατάχ αλ-Σαμ, και αργότερα (2017) σε Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS, Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Λεβαντίνης).
Την ίδια χρονιά οι νομικές υπηρεσίες του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ ανακήρυξαν την HTS τρομοκρατική οργάνωση και τον Γκολάνι «Ειδικά χαρακτηρισμένο παγκόσμιο τρομοκράτη», με το FBI να δίνει ανταμοιβή 10 εκατομμυρίων δολαρίων για τη συλλογή πληροφοριών που θα οδηγούσαν στη σύλληψη ή τη δολοφονία του.
Όλα αυτά τα χρόνια που Γκολάνι ήταν χαρακτηρισμένος ως τρομοκράτης, όπως και η οργάνωσή του, είχαν επικοινωνία με τις ΗΠΑ μέσω παρένθετων προσώπων, ΜΚΟ και μέσω Τουρκίας, όπως προκύπτει από συνέντευξη που έδωσε τον Μάρτιο του 2021 ο πρέσβης James Jeffrey, ειδικός απεσταλμένος του προέδρου των ΗΠΑ για τη Συρία από το 2018 μέχρι τον Νοέμβριο του 2020. Σημειωτέον, ο εν λόγω υψηλόβαθμος διπλωμάτης είχε διατελέσει πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία (2008-2010) και στο Ιράκ (2010-2012), άρα είναι γνώστης της κατάστασης αλλά και των σχεδίων των ΗΠΑ για την περιοχή.
Δεν είναι γνωστό αν και κατά πόσο είχε σχέσεις με το Ισραήλ, πάντως σημειώνεται ότι με βάση τα όσα γνωρίζουμε κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Γάζα –που έχασαν τη ζωή τους περίπου 44 χιλιάδες Παλαιστίνιοι, σουνίτες το θρήσκευμα, όπως ο ίδιος–, δεν εξέδωσε κάποια ανακοίνωση αλληλεγγύης προς τη Χαμάς και κατά του Ισραήλ, όπως έκανε ο Ερντογάν.
Η Αλ Νούσρα και στη συνέχεια η HTS είχαν υπό τον έλεγχό τους την περιφέρεια Ιντλίμπ, με 3,5 εκατομμύρια κατοίκους και είχαν σχηματίσει μια «κυβέρνηση σωτηρίας», με τελευταίο πρωθυπουργό τον Μοχάμεντ αλ Μπασίρ, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα μεταβατικού πρωθυπουργού στη νέα κυβέρνηση της Συρίας. Όλα αυτά τα χρόνια, το Ιντλίμπ είχε επικοινωνία με τον έξω κόσμο μόνο μέσω Τουρκίας, με ό,τι σημαίνει αυτό για τις σχέσεις που ανέπτυξε ο Γκολάνι και τα στελέχη του με τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες. Όπλα, πυρομαχικά, εμπόριο, ανάγκες ειδικής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, όλα καλύπτονταν μέσω Τουρκίας.
Όσον αφορά τη χρηματοδότηση, το Κατάρ ήταν ο μόνιμος χρηματοδότης όλων των οργανώσεων που έλαβαν μέρος στην επιχείρηση ανατροπής του Άσαντ από το 2011 μέχρι το 2024.
Με βάση τα παραπάνω, αλλά και με βάση το χρόνο και τον τρόπο που άρχισε την επίθεση η HTS κατά του Χαλεπίου, συνάγεται ότι ο Γκολάνι με κάποιον καθοδηγήθηκε από τις χώρες που επωφελήθηκαν από την ανατροπή του Άσαντ, δηλαδή το Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Η Τουρκία κινήθηκε για δικούς τους σκοπούς καθοδηγώντας τον λεγόμενο Συριακό Εθνικό Στρατό σε περιοχές βορείως και ανατολικώς του Χαλεπίου.
Το μέλλον της Συρίας είναι άδηλο, αφού κανείς δεν γνωρίζει τα σχέδια των ΗΠΑ και του Ισραήλ, το κατά πόσο είναι σε θέση να συνεχίσουν να επηρεάζουν τον Γκολάνι, και κυρίως το κατά πόσο είναι σε θέση να πιέσουν την Τουρκία να τα αποδεχθεί.
Οι ΗΠΑ δηλώνουν ότι είναι αποφασισμένες να συνεχίσουν τον αγώνα κατά του ISIS, το οποίο θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι θα ανακτήσει σε μεγάλο βαθμό τη δύναμή του, αφού δεν υπάρχει το κράτος του Άσαντ που περιόριζε τη δράση του. Πάντως είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τον Γκολάνι να τα βάζει με το ISIS, αφού ο ίδιος βγήκε από την ίδια μήτρα με τα στελέχη αυτής της τρομοκρατικής οργάνωσης.
Όμως, για να συνεχίσουν τον αγώνα οι ΗΠΑ, πρέπει να συνεχίσουν να συνεργάζονται με τις Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας, τις οποίες ο Ερντογάν και οι συν αυτώ θεωρούν προέκταση του ΡΚΚ και φέρονται αποφασισμένοι να εισβάλουν στη Συρία για να διαλύσουν τις κρατικές δομές που λειτουργούν στη ΒΑ Συρία από το 2016.
Το θέμα είναι τεράστιο και θα το αναλύσουμε σε επόμενο άρθρο μας. Πάντως υπάρχουν δύο σενάρια για τη Συρία. Το ένα να εγκριθεί σύνταγμα που θα προβλέπει αυτονομία σε Αλαουίτες, Κούρδους και Δρούζους και το άλλο σύνταγμα που θα προβλέπει την εσαεί διοίκηση της Συρίας από τους σουνίτες, δηλαδή ένα νέο χαλιφάτο.
Αν συμβεί το πρώτο σενάριο, τότε θα υπάρχει ανακατανομή ισχύος στην περιοχή, κάτι που εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα της Κύπρου και της Ελλάδας. Αν συμβεί το δεύτερο, η Συρία θα μετατραπεί σε ένα νέο χαλιφάτο, με σοβαρή επιρροή της Άγκυρας σ’ αυτό, κάτι που επιδεινώνει την κατάσταση για τον ελληνισμό.
