Στη Μεγάλη Τσίτη της Χαλδίας του Πόντου, μετά το 1720, είχε ανεγερθεί ο Ιερός Ναός της Υπαπαντής του Χριστού.
Ο Γιάννης Ανεφορίτης στα Ποντιακά Φύλλα (τόμος 1936, τεύχος 4-5) αναφέρει πως στο υπέρθυρο του ναού ήταν χαραγμένο το έτος 1729, ενώ ο Τσιτενός Ιωάννης Αβραμάντης είχε γράψει, το 1946, στα Χρονικά του Πόντου, πως ανοικοδομήθηκε το 1723.
≈
Υπαπαντή τη Τσίτες, να βοηθά, εχτίεν σα 1723 τη χρονίας. Ους ατότε οι Τσιτενοί είχαν έναν μικρόν και παλαίν εγκλεσίαν, την Μεταμόρφωσην.
Όνταν ασ’ σην Πόλ’ έρθαν σο Καν’ φερμάνα εγκλεσίας, ο Μολλα-Χασάντς ασ’ σην Τσίτεν ευρέθεν καταλαχού σο Καν’ κι άμον το έκ’ σεν το χαπάρ’ και είδεν τα σουμοχώρα να τρέχ‘ νε να παίρ’ νε φερμάνα, τ’ ομμάτ’ ν ατ’ ‘κ‘ έσκωσεν ατο , ουλ να παίρ’ νε. Εκαβάλκεψεν το γαϊδουρόπον ατ’ –απάν’ σην βραδήν έτον και άνοιξη καιρός– κι αδά είσαι ατού είσαι με το μέρωμαν αγκά έρθεν σο χωρίον ασ’ σ’ απάν’ την στράταν και σολούχ’ χωρίς να παίρ’ έτρεξεν είπεν τοι Ρωμαίοις: «Σο Καν’ φερμάνα έρθαν ασ’ σην Πόλ’ για τ’ εγκλεσίας. Τρέξ’ τε επάρτε αλήγορα, κι’ αν ‘κ‘ εν’ θα παίρ’ ν ατα οι ξενοχωρέτ’ και σεις θ’ απομένετε χώρις εγκλεσίαν».
Έλεαν με το φερμάν’ τ’ επήραν οι Τσιτενοί εχτίγαν άλλα δύο εγκλεσίας, άναυα τη Τσίτες τη Παπαντήν, τη Ταμιρτζήκιοϊς η Παναΐα και τα Αφκά τ’ Αμπρικάντων.
Αούτο την ιστορίαν εχ’ ατο ακουστόν ασ’ σον κύρ’-ι-μ’. Εκείνος έλεεν και πως ο Τούρκον ποι θα έδεβνεν ασ’ σο χωρίον εκείνα τα φοβόκαιρους τ’ άλογον ατ’ αχούρ ταά εσύρ’ νεν ατο σην εγκλεσίαν απέσ’.
Μίαν πα οι Ρωμαίοι, τέεε εκείνα τα καιρούς πριχού να χτίεται Υπαπαντή, ασ’ σον φόβον ατουν εγόμωσαν απέσ’ ση Μεταμόρφωσην αχύρα και χορτάρα κ’ εποίκαν ατο ταα αχερών’. Άμαν κάποιος Τούρκος ξενοχωρέτες εγροίκ’ σεν ατο κ εδέκεν άψιμον την εγκλεσίαν, κ’ εκάγαν το τέμνον και τα στασίδα. Η χτισόνα τιδέν ‘κ‘ έπαθεν· καμάρ’ έτον. Οι Ρωμαίοι ασ’ σο πολλά το φόβον ατουν επ’ εκεί κ’ υστερία εφέκαν αέτσ’ την εγκλεσίαν, μαύρον ασ’ σον καπνόν και να εκιρατσλάεψαν ατο και να και ελούξαν’ ατο, ους να εχάλασαν ατο κ έχτισαν άλλο καινούρ’ ατώρα σα υστερνά ταχρόνα.
Άμον τ’ εμάζ’ ατο έτον αιτία το έχτισαν την Παπαντήν με πολά πολά χαμελόν πόρταν και άμον τ’ έμπαινες απέσ’ θα εκατήβαινες και τρία σκαλοπάτα χαμελά.
Ι. Αβραμάντης
•Πηγή: Χρονικά του Πόντου, Έτος Β’, τεύχος 19-20 (Μαρ.-Απριλ. 1946), σ. 486, εκδ. Σύλλογος Ποντίων «Αργοναύται-Κομνηνοί».
•Σημ.: Έχει διατηρηθεί η ορθογραφία του πρωτότυπου.
⇒ Διαβάστε επίσης:
•Πώς εχτίεν η Τσίτε – 150 ελληνικές οικογένειες κατοικούσαν στο προοδευτικό χωριό της Χαλδίας
•Πώς η Τσίτε εκέρδισεν την ταβάν με την Χαβίαναν – Μια ιστορία από την πατρίδα.
