Αρχείο ΕΡΤ: Όταν η χρονομηχανή της ελληνικής τηλεόρασης προσγειωνόταν για τα Κούλουμα στην Τραπεζούντα και τη Σμύρνη

17 Μαρτίου 1986, ανήμερα Καθαράς Δευτέρας. Στην ΕΡΤ προβάλλεται το εορταστικό πρόγραμμα «Κύριε Καρνάβαλε μη χανόμαστε», ένα τηλεοπτικό οδοιπορικό στην ιστορία και τις ρίζες της Αποκριάς μέσα από σημαντικούς σταθμούς της εξέλιξης του εθίμου σε διάφορες περιοχές του ελληνισμού. Στο πρόγραμμα, ένα ζευγάρι ζει αναδρομικά τρία διαφορετικά καρναβάλια του Μεσοπολέμου:

Στην Τραπεζούντα πριν από την κορύφωση της Γενοκτονίας και τον ξεριζωμό, στη Σμύρνη κατά το τελευταίο καρναβάλι πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή, και στην Αθήνα των αρχών του 20ού αιώνα.

Αρχικά, στο πρώτο μέρος παρουσιάζονται παραδοσιακοί χοροί και τραγούδια του Πόντου. Πληροφορίες για την εποχή πριν από τη Γενοκτονία δίνει ο συγγραφέας Χρήστος Σαμουηλίδης, που μιλά για τις «διαφορετικές» ποντιακές Απόκριες, δηλαδή τα έθιμα του Δωδεκαημέρου, ενώ στη συνέχεια η νεαρή τότε Λιζέτα Νικολάου ερμηνεύει ποντιακά τραγούδια (ανάμεσά τους και τα «Λάχανα»).

Μετά την απαραίτητη Σέρρα (δυστυχώς δεν αναφέρονται τα ονόματα των χορευτών), ο αείμνηστος Χρήστος Σαμουηλίδης συνεχίζει λέγοντας ότι στην ουσία από το 1914 έως το 1924 δεν υπήρξε στον Πόντο ειρηνική περίοδος, για να ξέρουμε τι και πώς γιόρταζαν αυτήν την περίοδο.

Δεύτερος σταθμός, η Σμύρνη. Για τα αποκριάτικα έθιμα της μητρόπολης του μικρασιατικού ελληνισμού καθώς και για τον τρόπο που γλεντούσαν οι Σμυρνιοί μιλά ο Τζων Βεϊνόγλου, από τους πρωτεργάτες του ελληνικού ραδιοφώνου. Περιγράφει την αποκριάτικη παρέλαση στις ελληνικές συνοικίες και την προκυμαία της Σμύρνης, και μοιράζεται ιστορίες από την τελευταία Αποκριά πριν από την Καταστροφή.

Δεν θα μπορούσαν φυσικά να λείπουν τα μουσικά μέρη με τη Γλυκερία, η οποία ερμηνεύει μικρασιάτικα τραγούδια.

Για τις Απόκριες στην Αθήνα μιλούν στο τρίτο μέρος οι δημοσιογράφοι Γιάννης Καιροφυλάς και Γιώργος Καραντζάς, και οι θεατρικοί συγγραφείς Αλέκος Λιδωρίκης και Αλέκος Σακελλάριος. Γίνεται λόγος για τη συμπλήρωση 100 ετών της Αθηναϊκής Αποκριάς, η οποία οργανώθηκε επίσημα το 1896, ενώ αναφέρεται πως το 1899 εμφανίστηκε για πρώτη φορά ο καρνάβαλος. Στα μουσικά μέρη, ο Τάκης Μπινιάρης και η Μαργαρίτα Ζορμπαλά.

Ειδική αναφορά γίνεται στα σατιρικά τραγούδια καθώς και στο περιοδικό Φανός, το οποίο εκδιδόταν κάθε Αποκριά με κείμενα γνωστών ευθυμογράφων και σκίτσα κορυφαίων σκιτσογράφων της εποχής.

Όσο για το τελευταίο μέρος, αν σας έχει λείψει η ελληνική μουσική σκηνή της δεκαετίας του 1980, θα έχετε τη χαρά να δείτε πλάνα από νυχτερινά μουσικά κέντρα της Αθήνας με τον Σάκη Μπουλά, τον Γιάννη Γιοκαρίνη, την Άντζελα Δημητρίου, την Άννα Βίσση, τον Γιάννη Δημητρά, την Πένυ Ξενάκη, την Κλεοπάτρα και τον Αντώνη Ζαφειρόπουλο.

Το ταξίδι στην Τραπεζούντα ξεκινά από το 09:45, στη Σμύρνη από το 22:10.

• Έτος παραγωγής: 1986.
• Ημερομηνία πρώτης προβολής: 17/3/1986.
• Σενάριο-σκηνοθεσία: Γιώργος Λαζαρίδης.

• Πηγή: Αρχείο ΕΡΤ.