Όταν το Χόλιγουντ ανακάλυψε την Ελλάδα το ημερολόγιο έγραφε 1956. Ως γνωστόν το Παιδί και το Δελφίνι ήταν η πρώτη ξένη ταινία που γυρίστηκε στη χώρα μας. Ωστόσο η ταινία που έκανε τους ξένους παραγωγούς να ανακαλύψουν την Ελλάδα και να γυρίσουν κάποιες ταινίες στα μέρη μας, ήταν το Ποτέ την Κυριακή και η παγκόσμια επιτυχία του. Και ας μην υπήρχε ούτε ένα καρέ εκτός από τον Πειραιά και λίγο την Αθήνα.
Αντικειμενικά θα μπορούσαν να έχουν γυριστεί πολλές περισσότερες ταινίες στην Ελλάδα. Αλλά από τη μία η πολιτική αστάθεια των 60s και μετά η χούντα, από την άλλη η γραφειοκρατία και η όχι και τόσο πετυχημένη προβολή της χώρας μας στο εξωτερικό έκαναν τους ξένους παραγωγούς να δειλιάσουν ή να στραφούν προς άλλες χώρες. Ξέχωρα από τα παραπάνω, ας ρίξουμε μια κινηματογραφική βουτιά στις ξένες παραγωγές που γυρίστηκαν στα νησιά μας, προκειμένου να πάρουμε μια κινηματογραφική δροσιά.
«Το παιδί και το δελφίνι» (1957)
Ο Σπύρος Σκούρας, τότε CEO της 20th Century Fox, καταφέρνει να γυριστεί η πρώτη αμερικανική ταινία επί ελληνικού εδάφους. Επιλέγεται η Ύδρα, που μέχρι τότε ήταν ένα άγνωστο νησί στο διεθνές κοινό και σχετικά κοντά στην πρωτεύουσα. Στο νησί, η ταινία Το Παιδί και το δελφίνι γυρίστηκε από τα τέλη Σεπτεμβρίου 1956 έως τις αρχές Νοεμβρίου κι έπειτα στα Μετέωρα ως τις αρχές Δεκεμβρίου.
Η Σοφία Λόρεν λάμπει, η ιστορία μπλέκει αρχαιοκαπηλία και έρωτα, το Τι είναι αυτό που το λένε αγάπη γίνεται επιτυχία και η Ύδρα λόγω της ταινίας αποκτά νερό.
«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» (1957)
Την ίδια περίοδο στο χωριό Κριτσά στο νομό Λασιθίου ο Ζιλ Ντασέν γυρίζει το βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη που είχε προκαλέσει ουκ ολίγες αντιδράσεις. Το χωριό είναι πανέμορφο αλλά το φιλμ δεν προσφέρεται για ειδυλλιακά, τουριστικά πλάνα. Η πρώτη ταινία που γύρισε ο Ντασέν με την Μελίνα, που σχεδόν μόλις είχαν γνωριστεί. Παρασκηνιακά, ο ίδιος ο Καζαντζάκης ήταν στα γυρίσματα, Ντασέν-Μελίνα αγαπήθηκαν από τους ντόπιους σε βαθμό που να τον φωνάζουν «Ντασενάκη» ενώ ένα από τα παιδάκια που συμμετείχαν στις σκηνές πλήθους ήταν ο μετέπειτα βουλευτής και συγγραφέας Μίμης Ανδρουλάκης.
«Τα κανόνια του Ναβαρόνε» (1961)
Πολεμική περιπέτεια με Γκρέγκορι Πεκ, Άντονι Κουίν, αλλά και Ειρήνη Παπά. Η υπόθεση διαδραματίζεται στη Ρόδο, στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει ουκ ολίγες σκηνές καταστροφής, πρωτοποριακές για την εποχή που βραβεύτηκαν και με Όσκαρ καλύτερων ειδικών εφέ. Μεγάλη εμπορική επιτυχία που έβαλε το νησί των ιπποτών στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη.
«Φαίδρα» (1962)
Μετά το Ποτέ την Κυριακή, Μελίνα, Ντασέν μαζί με τον Άντονι Πέρκινς και τον Ραλφ Βαλόνε, επαναλαμβάνουν το ήλιος, θάλασσα, Ελλάδα, αλλά από την απέναντι πλευρά: Την τραγωδία. Ο μύθος της Μήδειας και του Ιππόλυτου μεταφέρεται στον εφοπλιστικό κόσμο της εποχής με συγκλονιστικό αποτέλεσμα. Το κοινό όμως που είχε λατρέψει το Ποτέ την Κυριακή εδώ μουδιάζει. Η Ντένη Βαχλιώτη κερδίζει αλλή μια οσκαρική υποψηφιότητα σε ένα φιλμ που ακόμα και σήμερα περιμένει τη δικαίωση που του αξίζει.
«Αλέξης Ζορμπάς» (1964)
Εδώ και αν μιλάμε για θρίαμβο. Το βιβλίο του Καζαντζάκη γίνεται η βάση για μια σπουδαία ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη με τον Άντονι Κουίν στον ομώνυμο ρόλο σχεδόν να πολιτοκογραφείται Έλληνας. Άλαν Μπέιτς, Λίλα Κέντροβα στο βραβευμένο όσκαρ ρόλο της «Μαντάμ Ορτάνς», το μαγικό κρητικό τοπίο, Παπά, Φούντας, Βογιατζής, Μουστάκας, Ανουσάκη στους έλληνες ηθοποιούς της ταινίας και βέβαια το μουσικό μοτίβο του Μίκη Θεοδωράκη που ακόμα και σήμερα παραπέμπει στην Ελλάδα από τις πρώτες νότες.
«Φαιδώρα» (1978)
Το αδικημένο αριστούργημα του Μπίλι Γουάιλντερ με γυρίσματα στην πανέμορφη Κέρκυρα. Εκεί είναι το καταφύγιο μιας μεγάλης ντίβας του σινεμά, όπου διαμένει με μια στρατιά ανθρώπων. Μόνο που η αλήθεια δεν είναι πάντα αυτό που βλέπουμε. Το νησί των Φαιάκων παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στο φιλμ που έμελλε να είναι η προτελευταία ταινία του σπουδαίου δημιουργού.
«Ο Έλληνας μεγιστάνας» (1978)
Επειδή είχαν δημιουργηθεί προβλήματα με τους κληρονόμους του Ωνάση, οι δημιουργοί υποστήριζαν ότι δεν πρόκειται για βιογραφία του διάσημου εφοπλιστή. Ο δικός μας, πλέον, Άντονι Κουίν υποδύεται τον μεγάλο εφοπλιστή Τομάσι (!!!). Δίπλα του η Ζακλίν Μπισέ, που σύμφωνα με μαρτυρία της Ζωζώς Σαπουντζάκη, έκανε τη ζωή της συμπατριώτισσας μας δύσκολη. Οι κριτικοί έκαναν την ταινία με τα κρεμμυδάκια, αλλά εμπορικά δεν κινήθηκε άσχημα.
«Απόδραση στην Αθήνα» (1979)
Ο ελληνικής καταγωγής σκηνοθέτης Τζορτζ Κοσμάτος προσπαθεί να ξανακάνει την επιτυχία των Κανονιών του Ναβαρόνε. Το δε «Αθήνα» του τίτλου, είναι το όνομα της επιχείρησης που έχει στηθεί από κρατούμενους σε στρατόπεδο συγκέντρωσης που ψάχνουν για να βρουν αρχαία. Στην ιστορία ανακατεύεται και ένας παπάς που τον υποδύεται ο Τέλης Σαβάλας, μια ιδιοκτήτρια οίκου ανοχής (Κλαούντια Καρντινάλε) και ο διοικητής του στρατοπέδου (Ρότζερ Μουρ). Συνδετικός κρίκος με τα «Κανόνια» εκτός από το νησί των ιπποτών, ήταν και ο Ντέιβιντ Νίβεν.
«Για τα μάτια σου μόνο» (1981)
Αν και πολυταξιδευμένος ο «Τζέιμς Μποντ», δεν έχει φανεί πολύ φιλέλληνας. Η μόνη ταινία που είχε γυρίσματα στη χώρα μας ήταν αυτή. Μάλιστα εκτός από την Κέρκυρα υπήρχε και μια κλασική σκηνή καταδίωξης στα Μετέωρα.
«Εραστές του καλοκαιριού» (1982)
Ένα ερωτικό τρίγωνο Αμερικανών (ένας άντρας, δύο γυναίκες) αφήνεται στα πάθη του και στον καυτό ήλιο του Αιγαίου. Η Ντάριλ Χάνα γίνεται γνωστή από αυτό το φιλμ που από ελληνικής συμμετοχής είχαμε και την πρώτη εμφάνιση του Βλαδίμηρου Κυριακίδη ως greek kamaki της εποχής
«Απέραντο γαλάζιο» (1988)
Η ταινία που στιγμάτισε –με την καλή έννοια– μια ολόκληρη γενιά. Δυο παιδικοί φίλοι που λατρεύουν τις καταδύσεις, χάνονται και όταν θα βρεθούν ξανά, ενήλικες πια, μπαίνει πλέον ο ανταγωνισμός. Πανέμορφα πλάνα, η Αμοργός είναι η μεγάλη πρωταγωνίστρια, ο Ζαν Ρενό γίνεται σταρ ενώ extra bonus, ο δικός μας Ανδρέας Βουτσινάς σε ρόλο ιερέα.
«Σίρλεϊ Βαλεντάιν» (1989)
Στην ταραγμένη για τη Μεγάλη Βρετανία, δεκαετία του ’80, μεσήλιξ νοικοκυρά βαριέται τη ζωή της, μιλάει με τα έπιπλα και ονειρεύεται ιδιοκτήτη ταβέρνας στη Μύκονο, ονόματι Κώστας. Τελικά παίρνει τη μεγάλη απόφαση και εγκαταλείπει το Λονδίνο και την ομίχλη του και φτάνει στη Μύκονο όπου ζει τον έρωτα φυσικά με τον «Costas». Ίσως η πιο πετυχημένη παράσταση του αγγλικού θεάτρου, τη δεκαετία του ’80, πέρασε στον κινηματογράφο στέλνοντας την πρωταγωνίστρια Πολίν Κόλλινς στην οσκαρική πεντάδα. Στην Ελλάδα το ανέβασε πρώτη στο θέατρο –την ίδια περίοδο που βγήκε και το φιλμ στις αίθουσες– η Αλίκη Βουγιουκλάκη.
«Μεντιτερανέο» (1991)
Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και μια διμοιρία Ιταλών καταλαμβάνει ένα ξεχασμένο μικρό νησί το Καστελόριζο. Μόνο που αντί για κατακτητές γίνονται ένα με τους ντόπιους, ενώ προκύπτουν και διάφοροι έρωτες. Ένας εκ των οποίων με τη Βάνα Μπάρμπα που είδε το όνομά της να εκτοξεύεται και να φτάνει μέχρι CNN. H ταινία κέρδισε το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας και γέμισε τις οθόνες με φως, θετική διάθεση και συγκίνηση. Ιταλική παραγωγή που θα μπορούσε να ήταν και ελληνική αλλά είχαμε άλλες προτεραιότητες τότε.
«Το μαντολίνο του λοχαγού Κορέλι» (2001)
Ιταλός κατακτητής στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ερωτεύεται Ελληνίδα. Δηλαδή ο Νίκολας Κέιτζ και η Πενέλοπε Κρουζ είναι το ζευγάρι που δεν συγκίνησε κοινό και κριτικούς. Το αντίθετο απ’ ότι συμβαίνει με το πανέμορφο νησί του Ιονίου, την Κεφαλονιά που είδε τις μετοχές του να ανεβαίνουν και μόνο με το θόρυβο που έγινε.
«Λάρα Κροφτ 2 , το λίκνο της ζωής» (2005)
Η ηρωίδα των video game εξακολουθεί να έχει τη μορφή της Αντζελίνα Τζολί και εξαιτίας ενός ηφαιστείου στη Σαντορίνη ανακαλύπτει χάρτη με αρχαίο ναό. Αρχίζει να το ψάχνει μεν, αλλά έχει να αντιμετωπίσει παράφρονα επιστήμονα. Αν και η πρώτη ταινία είχε εμπορική επιτυχία, εδώ δεν συνέβη το ίδιο και το franchise μπήκε στον πάγο για μια δεκαετία.
«Χωρίς ταυτότητα» (2002)
Ο Ματ Ντέιμον ξυπνάει στη Μύκονο, αλλά έχει πάθει αμνησία και δεν θυμάται ποιος είναι. Κανένα πρόβλημα αφού η ταινία αποδεικνύεται χρυσωρυχείο και θα γεννήσει άλλες τρεις συνέχειες, αν και η τελευταία χωρίς τον Ντέιμον.
«Mamma Mia!» (2008)
Η κινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού μιούζικαλ με τα τραγούδια των ΑΒΒΑ. Μέριλ Στριπ, Πιρς Μπρόσναν, Κόλιν Φάρελ και η υπόλοιπη παρέα κάνει απόβαση στη Σκόπελο και γεμίζει την οθόνη του σινεμά, χρώμα και χορό. Οι ηθοποιοί λάτρεψαν το νησί των Σποράδων, οι κάτοικοι θα θυμούνται για πάντα την περίοδο των γυρισμάτων και η ταινία γίνεται τεράστια επιτυχία, κυρίως στην Ευρώπη. Μάλιστα γυρίστηκε και το δεύτερο μέρος αλλά αυτή την φορά στην Κροατία.
«Η χαμένη κόρη» (2021)
Μια γυναίκα απολαμβάνει τις μοναχικές της διακοπές στις Σπέτσες όταν το ενδιαφέρον της στρέφεται σε μια νέα μητέρα και την κόρη της, που στην ουσία είναι οι δικές της αναμνήσεις και τα δικά της κενά. Αν και το βιβλίο διαδραματιζόταν στην Ιταλία, παραγωγοί και σκηνοθέτης επέλεξαν την χώρα μας και δη τις Σπέτσες. Αν και σχετικά σκοτεινή ταινία για το κοινό, η Ολίβια Κόρμαν κέρδισε την τρίτη της οσκαρική υποψηφιότητα ενώ τη μουσική υπογράφει η δική μας Μόνικα.
Σπύρος Δευτεραίος
