Από την Τοκάτη στη Γουμένισσα: Χειρόγραφο προσκλητήριο γραμμένο στα καραμανλίδικα αφηγείται την αρχή μιας ιστορίας

Ένα χειρόγραφο προσκλητήριο γάμου γραμμένο στα τουρκικά με ελληνικούς χαρακτήρες που μπορούν μόνο λίγοι άνθρωποι να διαβάσουν: Οι Καραμανλήδες. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικά εκθέματα που παρουσιάζονται στην έκθεση 1923-2023: Ιστορίες αναγκαστικού εκτοπισμού, η οποία φιλοξενείται μέχρι το τέλος του Ιουνίου στη the Basket Gallery στη Θεσσαλονίκη.

Είναι το προσκλητήριο γάμου του Ιάκωβου Λαζάρου και της Χαρικλείας Λαζάρου, το γένος Μουχτζόγλου, από την Τοκάτη.

Το προσκλητήριο έλεγε δηλαδή:

«Και στα δικά σας

»Την Κυριακή 22 του τρέχοντος μηνός θα τελεστεί ο γάμος της κόρης μου Χαρίκλειας με τον γιο σας Ιάκωβο και θα ήταν τιμή μας να παρευρεθείτε με τους προσκεκλημένους σας στο σπίτι μας στις 7 το απόγευμα.

Νανάς Μουχτζόγλου

Τοκάτ, 20 Ιανουαρίου 1912».

Η Δέσποινα Λαζάρου, από τη Γουμένισσα, αναφερόμενη στο προσκλητήριο και σε όσα συνέβησαν 11 χρόνια μετά από εκείνο το γάμο, το 1924, αφηγείται:

«Αυτό είναι το προσκλητήριο γάμου του προπάππου μου, Ιάκωβου Λαζάρου, και της προγιαγιάς μου, Χαρικλείας Λαζάρου, το γένος Μουχτζόγλου, από την Τοκάτη Τουρκίας (σημερινό Τοκάτ). Παντρεύτηκαν στις 20 Ιανουαρίου 1912. Το προσκλητήριο είναι ιδιόχειρα γραμμένο στα καραμανλίδικα, δηλαδή, γραμμένο στα τουρκικά με ελληνικούς χαρακτήρες. Το σπίτι τους στην Τοκάτη ήταν στη συνοικία Σουατζεδίν ή Ρουμ μαχαλεσί (συνοικία των Ρωμιών).

»Το Νοέμβριο του 1923 έφυγαν από την Τοκάτη για την Αμισό/Σαμσούντα (Samsun). Στον δρόμο καταληστεύτηκαν και κινδύνευσε η ζωή τους. Στην Αμισό έμειναν αρκετούς μήνες στην αρμένικη συνοικία. Στις 9 Μαρτίου 1924, υπογράφτηκε η δήλωση εκκαθάρισης στην Αμισό. Το καλοκαίρι του 1924, δεκαπέντε οικογένειες από την Τοκάτη ήρθαν στη Γουμένισσα, Κιλκίς, και αργότερα εγκαταστάθηκαν στον οικισμό παράγκες. Μεταξύ αυτών και η δικιά μας οικογένεια. Άλλες οικογένειες από την Τοκάτη εγκαταστάθηκαν στην Νεάπολη Θεσσαλονίκης και στην Ανατολή Ιωαννίνων».

Η έκθεση, στην οποία εκτίθεται το προσκλητήριο περιλαμβάνει φωτογραφίες με αντικείμενα ανθρώπων που αναγκάστηκαν να εκτοπιστούν με την Ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, θα λειτουργήσει έως τις 30 Ιουνίου 2024.

⇒ Ώρες λειτουργίας: Τρίτη & Πέμπτη 17:00-20:30, Σάββατο & Κυριακή 11:00-15:00.

⇒ Με πληροφορίες από το ΑΠΕ-ΜΠΕ/ Αγγέλα Φωτοπούλου.