Από τα Ανθεστήρια και την ημέρα των Χυτρών στα Υδροφόρια στην αρχαία Ελλάδα στον Πόντο και έπειτα στη σύγχρονη Ελλάδα. Το ταφικό έθιμο επιβιώνει χιλιάδες χρόνια τώρα παρόλο που πλέον δεν αναβιώνει σε όλη τη χώρα. Οι Πόντιοι το έφεραν μαζί τους από την αλησμόνητη πατρίδα και σήμερα τιμούν τους νεκρούς τους σε τρεις διαφορετικές χρονικές περιόδους, ανάλογα με την περιοχή καταγωγής των προγόνων τους και τις τότε συνήθειές τους.
Στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορικής πατρίδας οι ζώντες τιμούσαν τους νεκρούς τη Λαμπροδευτέρα, δηλαδή τη δεύτερη μέρα του Πάσχα.
Μετά τη Θεία Λειτουργία, μικροί και μεγάλοι πήγαιναν στα κοιμητήρια πάνω από τα μνήματα για να μεταφέρουν το αναστάσιμο μήνυμα στους δικούς τους ανθρώπους που είχαν φύγει από τη ζωή. Οι νοικοκυρές έπαιρναν μαζί τους τσουρέκια, κόκκινα αυγά και ποντιακά εδέσματα, κι αφού τελούσαν τρισάγιο, τα πρόσφεραν σε όσους βρίσκονταν εκεί για να συγχωρεθούν οι ψυχές των απόντων.
Η μέρα ήταν ξεχωριστή, μια και όλοι θυμούνταν τους νεκρούς τους και μιλούσαν γι’ αυτούς. Αν ο νεκρός αγαπούσε το τραγούδι, οι φίλοι τού τραγουδούσαν πάνω από τον τάφο με τη συνοδεία της ποντιακής λύρας.
Στην Ελλάδα αλλά και όπου βρίσκονται ομογενείς που τηρούν το ταφικό έθιμο παρατηρούμε ότι το αναβιώνουν είτε τη Λαμπροδευτέρα, είτε την Κυριακή του Θωμά ή του Αγίου Πνεύματος.
Ανεξάρτητα από το πότε γίνεται, το τελετουργικό είναι περίπου το ίδιο. Μετά τη Θεία Λειτουργία, οι οικογένειες παίρνουν τα φαγητά και τα γλυκά που έχουν ετοιμάσει από την προηγούμενη ή το ίδιο πρωί, μαζί με πασχαλινά αυγά, κρασί ή τσίπουρο και πηγαίνουν στα νεκροταφεία. Ανάβουν τα καντήλια και κεριά στα μνήματα που έχουν καθαριστεί από τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί και αφού οι ιερείς κάνουν επιμνημόσυνη δέηση, οι συγγενείς των νεκρών αρχίζουν το φαγητό. Κερνούν απ’ ότι έχουν και πίνουν συνοδεία της ποντιακής λύρας.
Αν και το έθιμο αναβιώνει σε νεκροταφεία και γίνεται προς τιμήν των νεκρών συγγενών, είναι φανερή η καλή διάθεση όλων. Είναι μέρα χαράς και όχι πόνου.