Νίκος Σπανίδης, ο μπροστάρης του ποντιακού θεάτρου στην Ελλάδα

Η στεντόρεια –ακόμα και όταν ήταν άρρωστος στο κρεβάτι– φωνή του «έσβησε» στις 26 Μαρτίου 1974. Μπροστάρης ο Νίκος Σπανίδης, άφησε πίσω του σπουδαία κληρονομιά· πολυσυζητημένο πρόσωπο στην ποντιακή σκηνή, οι παραστάσεις του στα μεγάλα θέατρα της Αθήνας καθιέρωσαν την χρυσή εποχή του ποντιακού θεάτρου.

Γεννήθηκε στα Σούρμενα το 1901 και μεγάλωσε μαζί με τα 10 αδέλφια του κοντά στον παππού τους, τον πλούσιο υφασματέμπορο Ιορδάνη Κεσόγλου· ο πατέρας τους, Δημήτριος, είχε πεθάνει νωρίς.

Όταν η κατάσταση άρχισε να δυσκολεύει για τους Έλληνες του Πόντου, τα αδέλφια Κεσόγλου κατέφυγαν πρώτα στο Βατούμ και αργότερα στο Σοχούμ. Ο Νίκος βρέθηκε στη συνέχεια στη Μόσχα – στη Ρωσία το τουρκικό επίθετο έγινε Σπανίδης.

Χάρη στο έμφυτο ταλέντο του, ασχολήθηκε ενεργά με τους ελληνικούς θιάσους της ρωσικής πρωτεύουσας· τον βοηθούσαν το παράστημα και το «φωτεινό» πρόσωπο. «Ζεν πρεμιέ του παραδοσιακού μας ποντιακού θεάτρου» τον αποκάλεσε αργότερα ο Οδυσσέας Λαμψίδης. Η πρώτη του εμφάνιση στη σκηνή ήταν το 1929 με το θίασο του συγγραφέα Θ. Κανονίδη.

Η άφιξή του στην Αθήνα το 1937-8 μαζί με τη σύζυγο και το γιος τους ουσιαστικά σηματοδότησε την άφιξη του ποντιακού θεάτρου.

Για να μπορεί να βιοπορίζεται άνοιξε με τον ξάδελφό του Νίκο Κεσόγλου κατάστημα δερμάτων στου Ψυρρή – δεν ήταν λίγοι οι πελάτες που τον είχαν βρει να απαγγέλει κομμάτια από το ρεπερτόριο του ή να τραγουδά ποντιακά· άλλωστε, το πρώτο ποντιακό τραγούδι που ακούστηκε στο ραδιόφωνο, το 1945, ήταν με τη φωνή του.

Αν κάτι διέκρινε τον Νίκο Σπανίδη –πέρα από το ταλέντο– ήταν ο ενθουσιασμός. Στην Ελλάδα οργάνωνε παραστάσεις μυώντας και άλλους, όπως τους Τσουλφά και Κοκοζίδη, ενώ μπορούσε να εντοπίζει χαρακτήρες ηθοποιών ακόμα και μέσα από τυχαίες γνωριμίες. Πρωταγωνίστησε σε σχεδόν όλα τα έργα του Φίλωνα Κτενίδη, ενώ συνεργασία-σταθμός θεωρείται αυτή με τον σπουδαίο θεατράνθρωπο Πόλυ Χάιτα.

Συνεργάστηκε επίσης με το Σύλλογο «Αργοναύται-Κομνηνοί»· χορευτικά και χορωδιακά τμήματα του σωματείου εμφανίστηκαν πολλές φορές σε παραστάσεις του. Μάλιστα τον τίμησαν το 1962, για την 45χρονη καλλιτεχνική του πορεία σε Ελλάδα και Ρωσία.

Για να «θεραπεύσει» τη νοσταλγία των Ποντίων για την πατρίδα, ο Νίκος Σπανίδης δέχθηκε εκτός από το ραδιόφωνο να τραγουδήσει αργότερα και στη νεοσύστατη κρατική τηλεόραση. «Ήταν το ίνδαλμα εκατοντάδων χιλιάδων Ποντίων, πάντα ωραίος, δραστήριος, αγωνιστής της Ιδέας» σύμφωνα με τον Οδυσσέα Λαμψίδη.

Ακόμα και όσοι και όσες δεν μπορούσαν να δουν τον γοητευτικό άνδρα με το ψηλό αγέρωχο ανάστημα, ήταν αδύνατο να μην προσέξουν αυτή φωνή. Ξεχώριζε ακόμα και χωρίς μικρόφωνο και έδινε έναν συνδυασμό αρχοντιάς, παραδοσιακής λιτότητας, κλασικότητας και καθαρότητας.