«Οι πλούσιοι της Μπάφρας δεν βοήθησαν στο Αντάρτικο του Πόντου». Μια πληροφορία που διατυπώνεται σε διάφορες έρευνες, παλαιότερες και πιο σύγχρονες, σε συνδυασμό με την επισήμανση ότι ο κόσμος ανέβηκε στο βουνό για να σωθεί και όχι για αντίσταση. Ωστόσο εάν ισχύει κάτι τέτοιο, αφορά το πρώτο διάστημα του Αντάρτικου γιατί μετά οι Τούρκοι έσφαξαν όποιον βρέθηκε μπροστά τους.
Στο βιβλίο Ο ελληνισμός του Δυτικού Πόντου του δικηγόρου και μελετητή ιστορίας Θεόδωρου Παυλίδη (Εκδόσεις Αφοί Κυριακίδη) φιλοξενούνται μαρτυρίες που επιβεβαιώνουν την παραπάνω πληροφορία με ξεκάθαρο τρόπο. Μια από αυτές είναι του Ιώαννη Κουρουγιαννίδη που ακολουθεί.
≈
Από Καβζά, Μπάφρα, Τσορούμ, Μερζιφούντα. Όσοι ήταν φευγάτοι από τα χωριά τους ανεβήκανε πάνω στο βουνό. Πάνω στο βουνό τρώγαμε μαύρα λάχανα. Αν ανέβαιναν στο βουνό οι πλούσιοι Μπαφραίοι, θα είχαμε να τρώμε τα πάντα, αλλά οι πλούσιοι δεν κινήθηκαν.
Ο κόσμος φοβούμενος είπε. – «Αντί να πάω σεφκέτ (εξορία) θα πάω στο βουνό».
Στο βουνό δεν ήταν μόνο άνδρες, αλλά και γυναικόπαιδα. Υπήρχαν και οπλίτες αλλά λίγοι. Χίλια άτομα, 50 οπλίτες. Κατέβαιναν στα χωριά να ληστέψουν τούρκικα χωριά να πάρουνε τρόφιμα, αλλά δεν υπήρχε τάξη και αλληλοβοήθεια. Ο καθένας άρπαζε ότι μπορούσε και ίσως ο καπετάνιος να τους τάπαιρνε από τα χέρια. Στην αρχή κάψανε το χωριό μας (Karaköy) πήγανε στην Μπάφρα. Μετά μας έκαναν εξορία. Ύστερα γυρίσαμε πάλι πίσω. Βρήκαμε τα σπίτια μας καμμένα. Κάναμε μια καλύβα. Βάλαμε καλαμπόκι, καπνά.
Πήγε αυτό ένα ενάμισι χρόνο, άρχισε πάλι η εξορία. Εμείς δεν πήγαμε εξορία. Βγήκαμε στο βουνό. Το χωριό μας ήτανε κοντά στο βουνό, ψηλά στο βουνό. Κατεβήκαμε από το βουνό στην Ανταλλαγή. Στο βουνό κάναμε πρόχειρα σπίτια, καλύβες. Μείναμε ενάμισι χρόνο στο βουνό. Δεν άκουσα για οργάνωση ανταρτών και επαφές με Ελλάδα κλπ. Το μόνο που άκουσα ήτανε ότι ο Καπετάνιος Καρά Ηλίας πήγαινε τακτικά στη Ρωσία κι έπαιρνε όπλα. Αυτός ήτανε από το Κουρούκοξε. Περιοχής Σαμψούντος.
Άλλος αρχηγός μας ήταν ο Πιτς Βασίλ (Βασίλης Τσαουσίδης). Αυτός ήταν μεγάλος καπετάνιος. Είχε πάνω από 200 άνδρες στο όρος Nebyan Dag. Υπήρχε κι ένας άλλος καπετάνιος ο Τσιμενλή Τιμίτ (Δημήτριος Χαραλαμπίδης). Αυτός έγινε αρχηγός μετά τον θάνατο του Αντών Πασά (Αντωνίου Χατζηελευθερίου). Κι ο Κισά Μπατσάκ (Κυριακός Παπαδόπουλος) ήτανε μεγάλος καπετάνιος. Γνωριζότανε όλοι μεταξύ τους και είχανε συνεργασία. Στρατηγική όμως για Ελλάδα για εθνικό αγώνα δεν είχανε. Όλοι ήτανε στο βουνό για να σωθούνε.
Δεν βοήθησε την Μπάφρα ο Βενιζέλος. Ούτε οι πλούσιοι της Μπάφρας βοηθήσανε το αντάρτικο. Αν βοηθούσανε λίγο θα ήτανε αλλιώς τα πράγματα.
Η Μπάφρα είχε πολύ πλούσιους, όχι αστεία. Βέβαια στην αρχή του αντάρτικου γιατί μετά τους σφάξανε οι Τούρκοι όλους. Οι πλούσιοι δεν βγήκανε στο βουνό.
⇒ Πηγή: Ο Ελληνισμός του Δυτικού Πόντου (2009), σελ. 148, Θεόδωρος Ε. Παυλίδης, Εκδόσεις Αφοί Κυριακίδη.