Το 1976 ο κορυφαίος Πόντιος δημοσιογράφος και συγγραφέας Δημήτρης Ψαθάς αφήνει τα ΝΕΑ του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη για να ενταχθεί στη νέα εκδοτική προσπάθεια που ακούει στο όνομα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ.
Η μετά από δεκαετίες αλλαγή επαγγελματικής στέγης του είχε τότε προκαλέσει σεισμό στον δημοσιογραφικό κόσμο αφενός γιατί ο Ψαθάς ήταν 69 ετών, αφετέρου τα ΝΕΑ ήταν στην κυριολεξία το σπίτι του. Σε κάθε περίπτωση η μεταγραφή και η πορεία του στην ιστορική εφημερίδα ήταν επιτυχημένη.
Εκείνο τον πρώτο χρόνο του στην «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ» είχε γραψει ένα συγκλονιστικό άρθρο απευθυνόμενος στους Ποντίους και επικαλούμενος την ακεραιότητα, την ντομπροσύνη και τον πατριωτισμό αυτής της φυλής.
Μπορεί πολλά να έχουν αλλάξει από τότε και σε μεγάλο βαθμό να έχει επέλθει αλλοτρίωση, ωστόσο πολλά έχουν μείνει ίδια και δεν φαίνεται να αλλάζουν. Το άρθρο του Δημήτρη Ψαθά, που ακολουθεί όπως ακριβώς δημοσιεύτηκε τότε, σε πολλά σημεία του παραμένει επίκαιρο 48 χρόνια μετά…
≈
Εμείς οι Πόντιοι έχουμε ένα ωραίο κουσούρι –πέστε το και ψώνιο, αν θέλετε, δεν πειράζει. Πιστεύουμε, δηλαδή, ότι σαν χαρακτήρες είμαστε οι ακέραιοι και ντόμπροι μέσα σ’ όλο τον ελληνισμό και σαν πατριώτες οι πιο φανατικοί. Ψώνιο είπατε; Έστω!
Παρακολουθούσα κάποτε στο θέατρο Ρεξ ένα ηρωικό ποντιακό έργο –Πόντιου συγγραφέα– που είχε τον τίτλο «Τραντέλλενοι».
-Τι θα πη Τραντέλλενοι; ρώτησα τον συγγραφέα όταν είδα τον παράξενο τίτλο.
-Τριάντα φορές Έλληνες!
-Υπάρχουν τέτοιοι Έλληνες;
-Οι… Πόντιοι!..
Δεν ξέρω αν ο χαρακτηρισμός ήταν επινόηση του συγγραφέα ή αν αναφέρεται στις ηρωικές παραδόσεις των Ποντίων –πάντως χαρακτηρίζει, νομίζω, αρκετά καλά το ψώνιο μας, που, όμως μας δόθηκε πολλές φορές η ευκαιρία ν’ αποδείξουμε ότι δεν είναι μόνο ψώνιο.
Άλλη μια ευκαιρία, λοιπόν, μας παρουσιάζεται τώρα κι αυτή εντάσσεται μέσα στα γενικώτερα πλαίσια του πατριωτισμού όλων των Ελλήνων, που προσφέρουν –ο καθένας κατά δύναμη– την συνδρομή του για την ενίσχυση του Πολεμικού μας Ναυτικού. Δεν χρειάζεται, βέβαια, να δείξουμε ότι είμαστε… 30 φορές Έλληνες, αλλά χρειάζεται απαραιτήτως, αδελφοί Πόντιοι, να δώσουμε και σήμερα το πιο λεβέντικο προσκλητήριο του έθνους.
Η έκκληση έρχεται από την «Πανελλήνια Ένωση Ποντιακών Σωματείων» που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη, Μητροπόλεως 15 –πρόεδρος ο κ. Χαρ. Λυσαρίδης– και θυμίζει σ’ όλους τους Ποντίους, της Ελλάδος και του εξωτερικού, το χρέος τούτης της στιγμής, που είναι ένα χρέος τιμής για όλους τους Έλληνες.
Έχουν κι’ όλα ξεσηκωθή όλες οι τάξεις σ’ αυτόν τον πανελλήνιο συναγερμό κι’ είδαμε επίσης μερικές απλόχερες χειρονομίες πλουσίων, που δείχνουν ότι περισώζονται ακόμα –αλλά σε πολύ περιορισμένο κύκλο, φευ! –οι παραδόσεις των μεγάλων εθνικών ευεργετών. (Είχαμε κάποτε ένα θωρηκτό που λεγότανε «Αβέρωφ», αλλά δεν είδαμε κανένα, από τότε, να λέγεται… «Ωνάσης» ή «Νιάρχος». Δράματα και σκάνδαλα μονάχα μας εξαπέλυσαν αυτά τα δύο μεγάλα ονόματα. Το δεύτερο, μάλιστα, δράματα σκοτεινά).
Αν, όμως, έλειψαν οι μεγάλοι ευεργέτες, υπάρχει πάντα ο λαός με την μεγάλη καρδιά –ευαίσθητος σ’ ότι αφορά την μάνα πατρίδα, ολοπρόθυμος στο κάλεσμα της κι έτοιμος για τις θυσίες. Έτσι βλέπουμε, επί μήνες τώρα, τις προσφορές σημαντικών ποσών για την εθνική μας άμυνα, που προέρχονται συχνά απ’ τα ισχνά βαλάντια φτωχών βιοπαλαιστών, εργατών και υπαλλήλων.
Θα ήταν αδιανόητο, φυσικά, να λείψουμε, οι Πόντιοι, απ’ τον πανελλήνιο τούτο ξεσηκωμό γιατί, ιδιαίτερα εμείς –μαζί με όλους τους Μικρασιάτες– έχουμε το θλιβερό προνόμιο να ξέρουμε, από προσωπική μας εμπειρία, για ποιον επίβουλο εχθρό θα πρέπει να είναι πάντα έτοιμη η πατρίδα.
Έχουμε την ιδιαίτερη υπερηφάνεια της ράτσας μας εμείς οι Πόντιοι, γιατί η ράτσα η δική μας, η ποντιακή, ήταν εκείνη που σήκωσε τα όπλα ενάντια στον Τούρκο και κράτησε επί χρόνια το αντάρτικο στα τιμημένα βουνά του Πόντου, ανατολικού και δυτικού, η ράτσα η ποντιακή, που έφτιαξε τ’ αντάρτικα καπετανάτα και δεν νικήθηκε ούτε απ’ τις στρατιες του Κεμάλ! Η ράτσα εκείνη που έδωσε στο έθνος αλύγιστους αγωνιστές της εθνικής τιμής, πλήθος αμέτρητο από ήρωες και μάρτυρες.
Ένας τρόπος, λέω, να δείξουμε για μία φορά ακόμα την λεβεντιά μας –όχι δα και τόσο οδυνηρός– είναι η συμμετοχή μας στην προσπάθεια που ανάλαβε η Πανελλήνια Ένωση Ποντίων. Αντικειμενικός σκοπός είναι να φτιάξουμε ένα πολεμικό καράβι που θα ονομασθή «Πόντος» και θα ενταχθή στις δυνάμεις του Πολεμικού μας Ναυτικού.
Αυτή είναι η πατριωτική φιλοδοξία εκείνων που ξεκίνησαν την προσπάθεια και δεν έχω καμία αμφιβολία ότι βρήκε κι όλα άμεση απήχηση στα αισθήματα όλων των Ποντίων. Οι καταθέσεις γίνονται στην Εθνική Τράπεζα και φυσικά σ΄ όλα τα υποκαταστήματα, επ’ ονόματι Π.Ε.Π.Σ. (Πανελλήνιος Ένωσης Ποντιακών Σωματείων) και στον αριθμό λογαριασμού 210/480806 υπέρ ενισχύσεως του Πολεμικού Ναυτικού.
Κι όταν, με το καλό, θα γίνη το καράβι με τ’ όνομα «Πόντος»*, θα μπορούσε να επανδρωθή με παιδιά Ποντίων –εκείνα τα παιδιά, των οποίων οι πατεράδες πολέμησαν ή έπεσαν στους τιμημένους προμαχώνες των βουνών του Πόντου και τώρα θα μπορούν να συνεχίζουν, απ’ άλλες επάλξεις, την παράδοση. Την παράδοση της τιμής και της αξιοπρέπειας, που την ευλαβούμεθα περισσότερο από κάθε τι άλλο, εμείς οι Πόντιοι…
Δημ. Ψαθάς
⇒ Πηγή: Ποντιακή Εστία 1976, τεύχος 9. Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία.
