Το δρόμο για την αποκατάσταση του παλαιού Τεμένους Μεζά ή Ισκεντέρ Μπέη και των πέριξ αυτού νεότερων κτισμάτων στα Γιαννιτσά άνοιξε η δωρεά του κτηρίου από την Εθνική Τράπεζα στο υπουργείο Πολιτισμού.
Το τέμενος Ισκεντέρ Μπέη κτίστηκε γύρω στο 1510-11 από τον δισέγγονό του Γαζή Εβρενός, τον Ισκεντέρ Μπέη.
Πρόκειται για ένα μεγάλων διαστάσεων κτήριο με κάτοψη σχήματος «Τ». Αποτελείται από τετράγωνη ευρύχωρη αίθουσα προσευχής, στεγασμένη αρχικά με τρούλο, στην οποία εφάπτεται επιμήκης τριμερής χώρος που στεγάζεται με τρούλο και τεταρτοσφαίρια.
Σύμφωνα με την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, πρόκειται για ένα από τα επιβλητικότερα οθωμανικά κτήρια των Γιαννιτσών, ενώ συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικότερων οθωμανικών μνημείων των Βαλκανίων.
«Με την ολοκλήρωση της δωρεάς ανοίγει ο δρόμος για την αποκατάσταση, την προστασία, την ανάδειξη και την ένταξη του μνημείου στην πολιτιστική ζωή της πόλης. Μετά την αποκατάσταση και την απόδοση στο κοινό ως επισκέψιμου μνημείου του Μαυσωλείου του Γαζή Εβρενός, την ολοκλήρωση των μελετών για την συντήρηση και αποκατάσταση της παλαιάς Μητρόπολης των Γιαννιτσών –προκειμένου να ενταχθεί σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα– έρχεται η σειρά της εκπόνησης των μελετών για την αποκατάσταση του Τεμένους, προκειμένου να αποτελέσει χώρο εκθέσεων και πολιτιστικών εκδηλώσεων» υπογράμμισε η υπουργός.
Το τέμενος είχε υποστεί σοβαρές βλάβες κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ στα μέσα του προηγούμενου αιώνα είχε μετατραπεί σε εκκοκκιστήριο βάμβακος.
Σταδιακά, περιφερικά του μνημείου, προστέθηκε σειρά αυθαίρετων οικοδομημάτων, που αλλοίωσαν σε πολύ μεγάλο βαθμό την αρχική μορφή και φυσιογνωμία του.
Με αποφάσεις του υπουργείου Πολιτισμού το τέμενος έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, με περιβάλλοντα χώρο τα όρια του οικοδομικού τετραγώνου στο οποίο εντάσσεται. Σε κάθε περίπτωση προστατεύεται αυτοδικαίως από το νόμο 4858/2021 «Περί Προστασίας των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς».