Κορυφαίος Έλληνας επιστήμονας της Διασποράς, ο Μάρκος Πασάς (Πιτσιπιός) αν και γεννημένος στη Σύρο και με ρίζες στη Χίο, κατάφερε να αφήσει το στίγμα του στην κοινωνική ζωή, την εκπαίδευση και τον πολιτισμό της Τουρκίας.
Το όνομά του είναι ταυτισμένο με την ίδρυση και την άνθηση της Ερυθράς Ημισελήνου στην Τουρκία αλλά και με την πρόοδο των νοσοκομείων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ο ίδιος είχε αποκτήσει τεράστια φήμη όχι μόνο ως χειρουργός και πρύτανης της Αυτοκρατορικής Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής αλλά και για τις γνώσεις του σχετικά με τις θεραπευτικές ιδιότητες και τη φαρμακευτική χρήση των βοτάνων. Η ευγένεια και η καλοσύνη που έδειχνε στους ασθενείς ήταν χαρακτηριστική και παράδειγμα προς μίμηση. Πάντα τους άκουγε με υπομονή και τους εξηγούσε με απλά λόγια καθετί που τον ρωτούσαν. Τα έργα του διασφάλισαν την υστεροφημία του αν και λόγω χαρακτήρα μάλλον δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι θα γινόταν θρύλος.
Ποιος ήταν ο Μάρκος Πασάς
Οι ρίζες της οικογένειάς του πάνε έως τη Χίο όπου ζούσαν από το 1627 έως το 1822. Μετά τη Σφαγή της Χίου μετανάστευσαν στη Σύρο. Εκεί γεννήθηκε, το 1824, ο Μάρκος Πασάς. Ο πατέρας του Απόστολος ήταν έμπορος, χρηματιστής και πολιτικός. Είχε δύο αδέλφια την Ευρυδίκη Πιτσιπιού που παντρεύτηκε τον Μιλτιάδη (Σταυράκη) Αριστάρχη, πρίγκηπα της Σάμου και τον Γεώργιο Πιτσιπιό ο οποίος έζησε στη Ρουμανία όπου και πέθανε.
Η οικογένεια μεταναστεύει για ακόμα μία φορά, το 1842, στην Κωνσταντινούπολη, όταν τελειώνει ο Μάρκος το σχολείο και αποφασίζει να σπουδάσει στην Αυτοκρατορική Στρατιωτική Ιατρική Σχολή. Αποφοιτεί το 1851 και διορίζεται στη χειρουργική κλινική της Σχολής. Παράλληλα διδάσκει στο τμήμα Φαρμακευτικής. Το 1861 γίνεται αρχίατρος του σουλτάνου Abdulaziz και επικεφαλής του φαρμακείου του παλατιού.
Ο σουλτάνος τον ανταμείβει με το βαθμό του στρατηγού, δηλαδή γίνεται πασάς και τίθεται επικεφαλής των νοσοκομείων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και διοικητής των στρατιωτικών νοσοκομείων.
Ήταν ο πρώτος γιατρός στην οθωμανική επικρατεία που είχε πάρει αυτόν το βαθμό.
Στο μεταξύ παντρεύεται την Ευτέρπη Μαυροκορδάτου με την οποία αποκτά πολλά παιδιά. Κάποια από αυτά πέθαναν κατά την επιδημία διφθερίτισας όπως και η μητέρα τους. Έζησαν μόνο τρία, η Ερριέτα, ο Γιώργος και η Μαρίκα. Πληροφορίες για την Ερριέτα και την Μαρίκα δεν υπάρχουν. Ωστόσο ο Γιώργος απέκτησε δυο κόρες την Ευτέρπη και την Κυβέλη που η κάθε μία απέκτησε από δύο παιδιά. Οι απόγονοί τους ζουν στην Ελλάδα και την Αγγλία.
Τον Ιούνιο του 1868 ιδρύει την οργάνωση της Ερυθράς Ημισελήνου και έγινε ο πρώτος πρόεδρός της. Το 1871, γίνεται πρύτανης της Αυτοκρατορικής Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής. Πέντε χρόνια μετά, το 1876, στο πρώτο Σύνταγμα είχε εκλεχθεί για πρώτη φορά μέλος της Γερουσίας.
Πέθανε στη νήσο Αντιγόνη όπου ήταν και το σπίτι της οικογένειάς του και τάφηκε στο ελληνορθόδοξο νεκροταφείο στο Κουσκουντζούκι του Βοσπόρου.
Σήμερα το εξοχικό του σπίτι στην Αντιγόνη (Burgaz) ανήκει στην Ερυθρά Ημισέλινο). Το σπίτι του στο Κουσκουντζούκι έχει γίνει τουρκικό δημοτικό σχολείο.
Η δισέγγονή του Δέσποινα Παπαδοπούλου Ανάτς
Απόγονος του Μάρκου Πασά από τον γιο του Γιώργο Πιτσιπιό είναι η επιχειρηματίας Δέσποινα Παπαδοπούλου Ανάτς. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1947 και από το 1965 ζει στην Αθήνα. Είναι παντρεμένη με τον Ευστάθιο Ανάτς και έχουν δύο κόρες, έναν γιο και έξι εγγόνια.
Ένα από τα εγγόνια της φέρει το όνομα Μάρκος ως ένδειξη τιμής και σεβασμού στον πρόγονό του.
Έχοντας την επιθυμία να τιμήσει τον πρόγονό της, από το 2004 άρχισε σχετική έρευνα που την οδήγησε στη συγγραφή του βιβλίου Μάρκος Πασάς (Πιτσιπιός) που στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΕΠΤΑΛΟΦΟΣ ΑΒΕΕ.
Το βιβλίο περιέχει πληροφορίες για τη ζωή του από οικογενειακά αρχεία, ιστορικά έγγραφα και βιβλία, καθώς και επίσημα κρατικά οθωμανικά αρχεία.
Διεθνές βραβείο στη μνήμη του Μάρκου Πασά (Πιτσιπιού)
Διακόσια χρόνια μετά τη γέννησή του, η Οικουμενική Ομοσπονδία Κωνσταντινουπολιτών (ΟΙΟΜΚΩ) μαζί με τους φυσικούς απογόνους του Μάρκου Πασά τιμούν τη μνήμη του Ρωμιού γιατρού με την προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού.
Η χορήγηση του Βραβείου αποσκοπεί στην αναγνώριση του έργου φυσικών ή νομικών προσώπων που έχουν επιδείξει σημαντικό έργο στον τομέα κοινωνικής ιατρικής και υπηρεσιών υγείας προς το σύνολο των ανθρωπίνων κοινωνιών όπως έκανε εν ζωή ο Μάρκος Πασάς (Πιτσιπιός).
Ως κοινωνική ιατρική εννοούνται δράσεις που έχουν σκοπό να προσφέρουν υπηρεσίες υγείας προς το κοινωνικό σύνολο σε μεγάλη κλίμακα και βοηθούν μεγάλο αριθμό ανθρώπων, στην προστασία της υγείας και την θεραπεία από ασθένειες που επηρεάζουν σε ευρεία κλίμακα τους ανθρώπους.
Τις διαδικασίες εποπτεύει 5μελής επιτροπή που αποτελείται από δύο μέλη απόγονους του διακεκριμένου Ρωμιού, δύο γιατρούς που ορίζονται από το ΔΣ της ΟΙΟΜΚΩ και ένα μέλος του ΔΣ της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών.
Η προκήρυξη του διαγωνισμού –το βραβείο αντιστοιχεί σε χρηματικό ποσό 1.500 ευρώ και τη χορήγηση περγαμηνής προς τους βραβευθέντες–, γίνεται από την αρμόδια επιτροπή κάθε δύο χρόνια με απόφαση του ΔΣ της ΟΙΟΜΚΩ.
⇒ Περισσότερες πληροφορίες: [email protected].
Πόπη Παπαγεωργίου
Πηγές
![Η εκδότρια Δέσποινα Κυριακίδου στα παρχάρια του Πόντου με Παναΐας δάκρεα [μάραντα] (φωτ.: Mehmet Küçük, εικ.: Αλεξία Ιωαννίδου)](https://www.pontosnews.gr/wp-content/uploads/2024/12/despoina-kyriakidoy-cvr-360x180.jpg)
