Οργή για το σχέδιο κατάργησης 4 Κέντρων Μικρασιατικού Πολιτισμού – Επιστολή στο υπουργείο Εσωτερικών

Την έντονη διαμαρτυρία τους με επιστολή που κοινοποιείται στην υπουργό Εσωτερικών Νίκη Κεραμέως, στο Γραφείο του Πρωθυπουργού, στον πρόεδρο της Βουλής και στα κόμματα, εκφράζουν οι Μικρασιάτες αναφορικά με το σχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών που αφορά τον τρόπο λειτουργάς των κέντρων μικρασιατικού πολισμού.

Πρόκειται για αυτά που λειτουργούν σε Νέα Ιωνία, Νέα Ερυθραία, Καισαριανή και Καλαμαριά.

Στην επιστολή, που απευθύνεται στον υφυπουργό Εσωτερικών Θεόδωρο Λιβάνιο που έχει συντάξει το σχέδιο, επισημαίνεται ότι «στο εξής οι πολύτιμες υπηρεσίες των κέντρων θα “διοικούνται” από μια επιτροπή που θα ορίζει το εκάστοτε Δημοτικό Συμβούλιο».

Η επιστολή

Αξιότιμε κ. Υπουργέ,

Το 2022 η πατρίδα μας με τη συμπλήρωση 100 ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 τίμησε την ιερή μνήμη των Ελλήνων της Μικρασίας και της Ανατολικής Θράκης που κατά χιλιάδες άφησαν τα κόκκαλα τους στις αλησμόνητες πατρίδες της Ανατολής, μετά το άδοξο τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας.

Το 2023, με τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την υπογραφή της Συνθήκης της Λοζάνης, όλοι αναλογιζόμαστε την γιγαντιαία εποποιΐα της αποκατάστασης των προσφύγων στην Ελλάδα, την ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία και την τεράστια συνεισφορά τους στην οικονομία, στον πολιτισμό και εν γένει στη διαμόρφωση μιας νέας Ελλάδας.

Ως γνωστόν, το κύριο βάρος των παραπάνω εκδηλώσεων μνήμης το έφεραν οι μικρασιατικοί και θρακικοί προσφυγικοί σύλλογοι. Μεταξύ αυτών, σε κυρίαρχο ρόλο ήταν και τα εξής αξιόλογα τέσσερα Κέντρα Μικρασιατικού Πολιτισμού:

•  Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού (ΙΑΠΕ), με έδρα την Καλαμαριά Θεσσαλονίκης,
•  Κέντρο Σπουδής και Ανάδειξης Μικρασιατικού Πολιτισμού Δήμου Ν. Ιωνίας (ΚΕΜΙΠΟ), με έδρα τη Νέα Ιωνία Αττικής,
•  Κέντρο Μικρασιατικού Πολιτισμού Δήμου Καισαριανής, με έδρα την Καισαριανή,
•  Κέντρο Έρευνας και Μελέτης της Μικρασιατικής Ερυθραίας (ΚΕΜΜΕ), με έδρα τη Νέα Ερυθραία του Δήμου Κηφισιάς.

Τα εν λόγω Κέντρα, που είναι Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και έχουν ιδρυθεί από τους αντίστοιχους προσφυγικούς δήμους, ήρθαν να εκπληρώσουν το όραμα τριών γενεών προσφύγων, δημιουργώντας συγχρόνως και μουσεία, στα οποία φυλάσσονται χιλιάδες εκθέματα, αρχειακό υλικό και κάθε λογής ντοκουμέντα που δώρισαν οι πρόσφυγες και οι απόγονοί τους, αφού το κράτος –παρά τις εκκλήσεις τους– δεν ίδρυσε μέχρι στιγμής, όπως θα όφειλε, ένα Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού.

(Παραμένουν μόνο οι κατά καιρούς εξαγγελίες για τη δημιουργία μουσείου στις προσφυγικές πολυκατοικίες της Λ. Αλεξάνδρας, υπόθεση που εκκρεμεί από τη δεκαετία του 1980.)

Η δημιουργία των Κέντρων και των Μουσείων με τη πρωτοβουλία των ανωτέρω δήμων ήταν ο διακαής πόθος των απογόνων των προσφύγων, όχι μόνο για να στεγάσουν μοναδικά ενθυμήματα από τις αλησμόνητες πατρίδες, αλλά συγχρόνως για να αναδείξουν ιστορικές στιγμές, στοιχεία πολιτισμού και κάθε είδους γεγονότα του βίου τους στις παλιές και στις νέες πατρίδες.

Στο ΚΕΜΙΠΟ Ν. Ιωνίας υπάρχει, εκτός από το Λαογραφικό Μουσείο, και το μοναδικό Μουσείο Υφαντουργίας-Ταπητουργίας, όπου εκτίθενται ταπητουργικοί ιστοί, αργαλειοί υφαντουργίας και λοιπός βιομηχανικός εξοπλισμός, λόγω των οποίων ήδη από την δεκαετία του 1960 η πόλη ονομάστηκε δικαιωματικά «το ελληνικό Μάντσεστερ».

Στο ΚΕΜΙΠΟ Καισαριανής με το Προσφυγικό Μουσείο συνυπάρχει και το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης, από τα σημαντικότερα της Ελλάδας.

Στο ΙΑΠΕ της Καλαμαριάς θησαυρίζεται ένας τεράστιος πλούτος εγγράφων και βιβλίων, καταγραφές και μαρτυρίες προσφύγων, που είναι μοναδικός στη βόρεια Ελλάδα.

Στο ΚΕΜΜΕ της Ν. Ερυθραίας υπάρχει εξίσου σπουδαίο αρχειακό υλικό για τη μελέτη και την έρευνα των 60 και πλέον ελληνικών πόλεων και χωριών της Ερυθραίας Χερσονήσου, στην Ιωνία Μ. Ασίας.

Ο ρόλος των παραπάνω Κέντρων, στα 20 και πλέον χρόνια λειτουργίας τους, με την εθελοντική προσφορά δεκάδων σπουδαίων ανθρώπων (καθηγητών πανεπιστημίων, ιστορικών, ερευνητών, συγγραφέων κλπ.), έχει αναδείξει κάθε πτυχή του σπουδαίου ελληνικού πολιτισμού που άκμασε στις αλησμόνητες πατρίδες, διοργανώνοντας συνέδρια και συμπόσια μικρασιατικού περιεχομένου, εκδίδοντας και διανέμοντας δωρεάν χιλιάδες βιβλία, πραγματοποιώντας εκδηλώσεις ποικίλου περιεχομένου, πάντοτε με βασικό στόχο τη διάδοση της Μικρασιατικής Ιδέας.

Αναγνωρίζοντας αυτή τη σημαντική εθνική προσφορά των Κέντρων, όλοι οι δημότες –και όχι μόνο– τα έχουν αγκαλιάσει από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής τους και συμμετέχουν μαζικά σε κάθε εκδήλωσή τους.

Πολύ χαρακτηριστικό για τη συνολική δράση των εν λόγω Κέντρων είναι και το γεγονός ότι ο Οικουμενικός μας Πατριάρχης, όλοι οι Πρόεδροι της Δημοκρατίας, Αρχιεπίσκοποι, πρωθυπουργοί, υπουργοί, βουλευτές, ακαδημαϊκοί και άλλα σημαίνοντα πρόσωπα έχουν τιμήσει τις εκδηλώσεις τους, επιδοκιμάζοντας ενθουσιωδώς με την παρουσία τους το έργο των Κέντρων.

Η χρηματοδότηση των εν λόγω Κέντρων είναι της τάξης των 50.000-70.000 ευρώ ετησίως, με απασχόληση ελάχιστου προσωπικού, μεγάλη όμως είναι η συμμετοχή των εθελοντών που φέρουν το κύριο βάρος λειτουργίας τους.

Κύριε Υπουργέ, με το Ν. 5056/2023 καταργήσατε πολλά Δημόσια Νομικά Πρόσωπα (Οργανισμούς Αθλητικούς, Πολιτιστικούς, Κοινωνικής Πολιτικής κ.ά.) και τα ενσωματώσατε στους δήμους. Καταργήσατε παράλληλα και τα εν λόγω Κέντρα, τα οποία είναι αδιαμφισβήτητες κυψέλες εθνικής μνήμης και πολιτισμού.

Με μεγάλη έκπληξη όμως διαπιστώσαμε στην απόφασή σας «Εξαίρεση νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου και δημοτικών κοινωφελών….», αρ. πρωτ. 103036/29.11.2023, ότι τα εν λόγω Κέντρα δεν συμπεριλαμβάνονται στις εξαιρέσεις του νόμου, καίτοι υπήρχαν αντίστοιχες αποφάσεις των Δημοτικών Συμβουλίων των δήμων, που συνηγορούσαν με ισχυρά επιχειρήματα στην εξαίρεσή τους.

Κύριε Υπουργέ,

η λειτουργία των εν λόγω Κέντρων δεν μπορεί να επιτευχθεί με το καθεστώς υπαγωγής τους στον αντίστοιχο δήμο, αφού οι δράσεις τους έχουν πολλές και ποικίλες ιδιαιτερότητες, με κύριο χαρακτηριστικό τον εθελοντισμό.

Ποιος θα ξεναγεί τους επισκέπτες στα μουσεία μας;

Ποιος θα εγγυηθεί για τη φύλαξη, την ακεραιότητα και την ασφαλή συντήρηση των μοναδικών και σπάνιων εκθεμάτων και του αρχειακού υλικού που θα περάσουν στις απρόσωπες υπηρεσίες των δήμων;

Όλα αυτά έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τη θέληση των δωρητών και διακυβεύεται πολύ σοβαρά η ίδια η σωτηρία των αντικειμένων και των αρχείων.

Γιατί έχετε εξαιρέσει άλλα μουσεία (π.χ. δύο μουσεία της Λάρισας) και όχι τα Μουσεία Μικρασιατικού Πολιτισμού; Δεν νομίζουμε ότι ο προϋπολογισμός των παραπάνω δήμων, που θα επιβαρυνθεί με ποσά της τάξεως των 50.000-70.000 ευρώ, είναι αξιόλογο επιχείρημα εξοικονόμησης χρημάτων.

Θέλουμε να πιστεύουμε ότι με μια συμπληρωματική απόφασή σας θα εξαιρέσετε και τα δικά μας Κέντρα, καταλαγιάζοντας τη διαρκώς διογκούμενη αγανάκτηση και αντίδραση των απογόνων των προσφύγων, δημοτών και άλλων, που ενδεχομένως θα οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις.