«Όλοι οι δικοί μου ήταν από την Καβάλα. Γίνονταν κάτι φασαρίες τότε με τους Τούρκους και με τους Βούλγαρους και η μάνα μου με μένα στην κοιλιά πήγε στην Αθήνα, με γέννησε στο Νέο Φάληρο και σ’ ένα χρόνο με ξανάφερε στην Καβάλα. Γεννήθηκα το 1917». Ήταν ανήμερα της Οκτωβριανής Επανάστασης (7/11/1917). Η μάνα του δεν του ‘λεγε την ημερομηνία. Ίσως, γιατί θεωρούσε «βρωμιάρηδες» και «άθεους» τους εργάτες και τους κομμουνιστές.
Πού να φανταζόταν η αρχοντομαθημένη μάνα του – σύζυγος μεγαλοκαπνεμπόρου, ότι ο ελβετομεγαλωμένος και γαλλομαθημένος γιος της θα γινόταν κομμουνιστής!
Ότι δεκατριάχρονος θα αποφάσιζε να γίνει μεροκαματιάρης σαν τους εργάτες. Ηθοποιός! Πού να ‘ξερε ότι τον γιο της «ξεμυάλισε» ο κομμουνιστής τσαγκάρης της γειτονιάς τους στη Θεσσαλονίκη, ο κυρ-Κώστας, που του ‘λεγε ότι από τους εργάτες, που είδε –γύρω στο 1930 ήταν– να περνούν μπροστά από το σπίτι, «τους παίρνουν το ψωμί».
Τα παραπάνω γράφτηκαν από τον Τίτο Βανδή στην αυτοβιογραφία του Κουβέντα με τους φίλους μου. Και περιγράφει πλήρως τον χαρακτήρα του. Ένας άνθρωπος που παρά την οικογενειακή ευμάρειά του, πρόβαλε την ιδεολογία του. Αλλά και ένας κοσμοπολίτης, που αξιώθηκε αυτό που λέμε «διεθνή καριέρα» με αποδείξεις και όχι κάτι δευτερόλεπτα πίσω από έναν πρωταγωνιστή. Και το ταλέντο του ήταν σαν τη ζωή του: μοναδικό!
Το πρώτον της ζωής του, ταξείδιον
Όταν ήταν 5 χρονών, η οικογένειά του πήγε στην Ελβετία. Εξαιτίας του, γιατί έπαθε ελονοσία. Θα μείνουν εκεί για 4 χρόνια όπου πήγε σχολείο και μετά επιστροφή στην πατρίδα και δη στη Θεσσαλονίκη. Εκεί φοίτησε στο Γαλλικό Λύκειο της πόλης, μυήθηκε στις κομμουνιστικές ιδέες από τον κυρ-Κώστα τον τσαγκάρη και πήρε τα πρώτα μαθήματα υποκριτικής στο Ωδείο Θεσσαλονίκης. Και στα 16 κατεβαίνει στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου.
Με τη γερμανική κατοχή, αρχίζει τον αγώνα της επιβίωσης, «το κυνήγι του συσσιτίου», όπως το περιγράφει στο βιβλίο του. Ο Δήμος Σταρένιος τον μυεί στο ΕΑΜ, όπου το 1942, μαζί με άλλους ΕΑΜίτες, εκλέγεται στο ΔΣ του ΣΕΗ. Όμως, μόνον εκείνος ήταν μέλος του ΚΚΕ. Για τα χρόνια της Αντίστασης, γράφει ότι «ίσως, τότε, ήμουν ο τέλειος κομμουνιστής. Κουβαλούσα πιστόλια. Μοίραζα προκηρύξεις. Μάζευα ρούχα παλιά γι’ αυτούς που δεν είχαν. Οδήγησα σε σπίτια δυο Ακροναυπλιώτες που το έσκασαν από τη “Σωτηρία” το 1943. Κι ακόμα, όταν έπαιζα στο θέατρο, προσπαθούσα να παίζω καλύτερα, γιατί είχα πιο πολλές ευθύνες. Γιατί ήμουνα κομμουνιστής».
Μέσα στον πόλεμο προκύπτει γάμος με τη συμμαθήτριά του στη Σχολή Καίτη Ασπρέα, που γεννά την κόρη τους, Τίτα. Ο γάμος δεν κρατά πολύ. Για τον ηθοποιό ήταν ο δεύτερος, αφού στα 18 του είχε παντρευτεί την συνάδελφό του, την αξέχαστη Μαρία Αλκαίου με κουμπάρους τον Κώστα Μουσούρη και την Αλίκη Θεοδωρίδου.
Παράλληλα συνεχίζει να παίζει συνέχεια στο θέατρο. Ένα βράδυ σε μια παράσταση του σαιξπηρικού Ιουλίου Καίσαρα, στο θέατρο εισβάλλουν 100 χίτες. Κοινό και ηθοποιοί δίνουν κανονική μάχη. Οι ηθοποιοί, με τα κοντάρια και τα σπαθιά της παράστασης. Τραυματίζονται μεταξύ άλλων ο Αιμίλιος Βεάκης και η Μιράντα Μυράτ.
https://www.youtube.com/watch?v=KD1b7Xh3Tao
Αρχές του 1945, δημιουργείται ο ΕΑΜικός θίασος «Ενωμένοι Καλλιτέχνες». Λειτουργεί μέχρι το 1946. Οι Σταρένιος – Βανδής – Παΐζη κάνουν δικό τους θίασο. Και μέσα στην αντάρα προκύπτει και νέος έρωτας. Με την σπουδαία Αλέκα Παΐζη. Χωρίζουν το 1947 καθώς εκείνος καλείται στο στρατό σαν έφεδρος και εκείνη εξορίζεται. Μετά την επιστροφή της από την εξορία παντρεύονται, αλλά το 1956 χωρίζουν.
The Greek man
Στην Ελλάδα είναι ηθοποιός πρώτης γραμμής. Και έχοντας κληρονομήσει το επιχειρηματικό πνεύμα του πατέρα του στήνει παραστάσεις και ως παραγωγός. Βέβαια όποτε οι ηθοποιοί ασχολούνται με θεατρικές επιχειρήσεις, ακολουθούν αν όχι οικονομικά ναυάγια, τουλάχιστον ζόρια. Ο Βανδής δεν ξέφυγε από αυτόν τον κανόνα.
«Όταν αποφάσισα μικρός να παω στο εξωτερικό ο μόνος τρόπος ήταν να γίνω μποξέρ. Ξεκίνησα αλλά κόντεψαν να μου στραπατσάρουν το πρόσωπο», είχε πει σε μια συνέντευξή του αστειευόμενος. Γενικώς ο Βανδής έπαιζε λίγο με το εξωτερικό. Κυρίως από την επιτυχία τού Ποτέ την Κυριακή, του πιστώθηκε προσωπική επιτυχία υποδυόμενος τον Γιώργο. Με την Μελίνα και τον Ντασέν συνεργάζονται και στο Τοπ καπί ενώ ο πρωταγωνιστικός του ρόλος στην ελληνογαλλική Πολιορκία του χάρισε βραβείο ερμηνείας στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Τον Ιούνιο του 1965 αναζήτησε μία καλύτερη τύχη στις ΗΠΑ για να ξελασπώσει από τα θιασαρχικά του χρέη και εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη. Τα επόμενα χρόνια έκανε μία αξιοπρόσεκτη καριέρα στο θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Μεγάλες επιτυχίες του υπήρξαν οι συμμετοχές του στο θεατρικό του Μπρόντγουεϊ Ίλια Ντάρλινγκ (διασκευή του κινηματογραφικού Ποτέ την Κυριακή), σε κινηματογραφικές ταινίες όπως το Τα πάντα γύρω από το σεξ του Γούντι Άλεν. Όσοι έχουν δει το φιλμ θα θυμούνται το επεισόδιο με το πρόβατο και σε σήριαλ. Ασχολήθηκε, επίσης, με τις μεταφράσεις θεατρικών έργων και δίδασκε ως καθηγητής στο κολέγιο της Σάντα Μόνικα στα τέλη της δεκαετίας του ‘70. Και επειδή μιλάμε για τον Τίτο Βανδή, έκανε και άλλους δύο γάμους στην Αμερική. Αρχικά με την Eleanore Mahlein το 1966 και το 1969 με τη Nancy Hall. Σύνολο πέντε γάμοι μέχρι στιγμής.
Η νέα ζωή
Αρχές ’80 επιστρέφει στην Ελλάδα. Έχουν φυσικά αλλάξει τα πάντα, αλλά ο ίδιος δεν έχει ξεχαστεί. Και κάπου εκεί τον περιμένει ο παλιός του φίλος, ο κινηματογράφος. Και στο Προσοχή κίνδυνος του Γιώργου Σταμπουλόπουλου υποδύεται έναν απεχθέστατο μισάνθρωπο που κερδίζει το δεύτερο βραβείο του στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Το ελληνικό θέατρο τον καλοδέχεται αλλά εκείνη την περίοδο προκύπτει ένας νέος έρωτας .
Η Μπέτυ Βαλάση γίνεται η 6η του σύζυγος και μαζί πάνε ως το φινάλε του, το 2003. Δυο ξεχωριστοί άνθρωποι με μια διψήφια ηλικιακή διαφορά που όμως με τις πρώτες ματιές ξεχνιέται. Εκλέγεται βουλευτής με το ΚΚΕ, αρθρογραφεί σχεδόν μέχρι το τέλος στο Ριζοσπάστη. Αλλά εκτός από πρωταγωνιστής της ζωής του είναι και σπουδαίος ηθοποιός. Και η δύση της καριέρας του, του χαρίζει δύο τηλεοπτικές επιτυχίες.
Αρχικά ο «Βίος ανθόσπαρτος». Η σειρά της Κάκιας Ιγερινού που λες και γράφτηκε και γυρίστηκε για να γνωρίσει η νέα γενιά δύο ανθρώπους με μεγάλη και σπουδαία πορεία: Την Δέσποινα Μπεμπεδέλη και τον Τίτο Βανδή. Το ζευγάρι που επί οθόνης θα διεκδικήσει και θα ζήσει τον έρωτά του, κόντρα στα μικροαστικά κολλήματα. Και λίγο μετά με τους Παππούδες εν δράσει, λέει το τελευταίο αντίο. Σε μια καριέρα αλλά και γενικότερα σε μια ζωή που την ρούφηξε, την έζησε και τη γλέντησε ως το τέλος της.
Σπύρος Δευτεραίος
