Περισσότερο από το ⅓ του πληθυσμού του Ναγκόρνο Καραμπάχ έχει φύγει από το θύλακα του Καυκάσου με κατεύθυνση την Αρμενία, μετά την επίθεση των δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν την περασμένη εβδομάδα, που έδωσε αιφνίδιο τέλος στο όνειρο της ανεξαρτησίας των αυτονομιστών.
Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσαν στη δημοσιότητα οι Αρχές του Ερεβάν, 42.500 άνθρωποι έχουν φτάσει στην Αρμενία, λίγες ημέρες μετά την αστραπιαία αζερική στρατιωτική επιχείρηση που προκάλεσε το θάνατο 400 ανθρώπων στα δύο στρατόπεδα.
Περί τους 5.000 βρίσκονται καθ’ οδόν, ενώ περισσότεροι από 100 είναι οι αγνοούμενοι μετά την έκρηξη σε αποθήκη καυσίμων που δέχθηκε την επιδρομή κατοίκων του Ναγκόρνο Καραμπάχ το βράδυ της Δευτέρας, εν μέσω της εξόδου του αρμενικού πληθυσμού από το θύλακα.
Σύμφωνα με τον μέχρι στιγμής απολογισμό, 68 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 290 τραυματίστηκαν.
Το Αζερμπαϊτζάν είχε ανοίξει την προηγούμενη μέρα τη μοναδική οδική αρτηρία που συνδέει το Ναγκόρνο Καραμπάχ με την Αρμενία, τέσσερις μέρες μετά την παράδοση των αυτονομιστικών δυνάμεων και τη συμφωνία της κατάπαυσης πυρός που έθεσε υπό τον έλεγχο του Μπακού το θύλακα των 120.000 κατοίκων, στο μεγαλύτερο μέρος τους Αρμενίων.
Πρώτος σταθμός αυτού του οδικού άξονα, η συνοριακή πόλη Γκόρις. Η παρουσία εκατοντάδων αυτοκινήτων έχουν προκαλέσει χάος στους δρόμους της πόλης, υπό το βλέμμα της αστυνομίας που είναι σε αδυναμία να δώσει κατευθύνσεις παρά τις εντολές που εκφωνούνται από τα μεγάφωνα, ενώ ελικόπτερα πετούν χαμηλά.
Ανθρωπιστική κρίση
Πολλοί από τους πεινασμένους πρόσφυγες περνούν τις νύχτες στα αυτοκίνητά τους και οι περισσότεροι ομολογούν ότι δεν έχουν πού να κοιμηθούν ούτε πού να πάνε στην Αρμενία. Ο πρωθυπουργός Νικόλ Πασινιάν έχει δηλώσει ότι το Ερεβάν είναι έτοιμο να υποδεχθεί 40.000 πρόσφυγες, αλλά η κυβέρνηση της Αρμενίας των 2,9 εκατομμυρίων κατοίκων δεν έχει μπορέσει να εξασφαλίσει στέγη παρά για 2.850 πρόσφυγες από το Ναγκόρνο Καραμπάχ, πράγμα που αποτελεί τον προάγγελο της επερχόμενης ανθρωπιστικής κρίσης.
Η Αρμενία δεν έχει τα μέσα για να διαχειριστεί την κρίση των προσφύγων και δεν θα μπορέσει να τα καταφέρει χωρίς βοήθεια από το εξωτερικό, δήλωσε ο πολιτικός αναλυτής Μπόρις Ναβασαρντιάν, ο οποίος πιστεύει ότι η κρίση θα έχει σοβαρές συνέπειες στην πολιτική σκηνή της Αρμενίας με υπόβαθρο τη γενικευμένη δυσαρέσκεια.
Το Ερεβάν συγκλονίστηκε τις τελευταίες μέρες από σειρά διαδηλώσεων κατά του πρωθυπουργού, που κατηγορείται για «παθητικότητα» απέναντι στο Αζερμπαϊτζάν.
«Αποφάσισα να κάνω κάτι»
Ο Νικόλ Πασινιάν οφείλει συν τοις άλλοις να λάβει υπόψη τον παράγοντα Ρωσία, που διαθέτει στρατιωτική βάση στην Αρμενία και θεωρεί τον Καύκασο «πίσω αυλή» της, παρά τη μείωση της επιρροής της Μόσχας από την έναρξη της επίθεσης κατά της Ουκρανίας. Ο Αρμένιος πρωθυπουργός κατηγόρησε εμμέσως τη Μόσχα για έλλειψη υποστήριξης, χαρακτηρίζοντας «αναποτελεσματικές» τις σημερινές συμμαχίες της χώρας του, κυρίως με τη Ρωσία.
Η κοινωνία των πολιτών ωστόσο οργανώνεται χωρίς να περιμένει το αρμενικό κράτος.
Για τη συνοριακή πόλη Γκόρις δεν είναι η πρώτη φορά: έχει ήδη υποδεχθεί πρόσφυγες κατά τη διάρκεια των προηγούμενων πολέμων του Ναγκόρνο Καραμπάχ ανάμεσα στις δύο πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, τη χριστιανική Αρμενία και το μουσουλμανικό Αζερμπαϊτζάν.
Σε εκείνους που αποφάσισαν να παραμείνουν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, ο Αζέρος πρόεδρος Ιλχάμ Αλίεφ υποσχέθηκε ότι τα δικαιώματα των Αρμενίων στο θύλακα που δόθηκε από την Σοβιετική Ένωση στο Αζερμπαϊτζάν το 1921 «είναι εγγυημένα».
Το Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε τη σύλληψη του Ρούμπεν Βαρντανιάν
Εν τω μεταξύ, η συνοριακή υπηρεσία του Αζερμπαϊτζάν επιβεβαίωσε σήμερα ότι συνέλαβε έναν πρώην κορυφαίο αξιωματούχο της αυτονομιστικής διοίκησης του Ναγκόρνο Καραμπάχ, τον Ρούμπεν Βαρντανιάν, καθώς προσπαθούσε να διαφύγει στην Αρμενία.
Σύμφωνα με την ίδια πηγή, ο Βαρντανιάν μεταφέρθηκε στο Μπακού και παραδόθηκε σε άλλες κρατικές υπηρεσίες.
Ο Βαρντανιάν, ένας δισεκατομμυριούχος επενδυτικός τραπεζίτης, διετέλεσε επικεφαλής της αυτονομιστικής κυβέρνησης του Ναγκόρνο Καραμπάχ από τον Νοέμβριο του 2022 ως τον Φεβρουάριο του 2023.