Η ιστορία του λιγνίτη στην Ελλάδα έχει το όνομα ενός Μικρασιάτη, του Γεώργιου Ν. Παυλίδη

Το όνομα ενός Μικρασιάτη πρόσφυγα, του Γεώργιου Ν. Παυλίδη, περιλαμβάνεται στην άγνωστη (και μέχρι πρότινος άγραφη) σελίδα της ενεργειακής ιστορίας της Ελλάδας. Η περιπέτεια της αξιοποίησης του λιγνίτη που βρισκόταν στο υπέδαφος της εορδαϊκής γης, εκεί όπου έφτιαξαν οι πρόσφυγες τα νέα τους σπίτια, έχει συνδεθεί με αυτό το πρόσωπο από την ιωνική Φώκαια που έζησε έντονα όλες τις στιγμές της ιστορίας του πρώτου μισού του 20ού αιώνα.

Σχεδόν εκατό χρόνια μετά την ανακάλυψη του λιγνίτη, η Μιράντα Παυλίδου ακολουθώντας το νήμα της ζωής του παππού της, προσφέρει πρωτογενείς πληροφορίες στο βιβλίο-λεύκωμα Η ιστορία των λιγνιτών της Δυτικής Μακεδονίας (1925-1957) και ο Μικρασιάτης Γεώργιος Ν. Παυλίδης, φωτίζοντας –πέρα από την ιστορία της περιοχής– τη σημαντικότητά της για ολόκληρη την Ελλάδα, αλλά και τον αγώνα των προσφύγων κατοίκων της Εορδαίας για επιβίωση, ανάπτυξη, πρόοδο και προσφορά.

Η παρουσίαση έγινε το απόγευμα της Κυριακής από τον Μικρασιατικό Σύλλογο Πτολεμαΐδας και τον Ποντιακό Σύλλογο Πτολεμαΐδας.

Τα κεφάλαια σχετίζονται με τη ζωή και τη δράση του Γεώργιου Ν. Παυλίδη, ωστόσο μέσα από το οικογενειακό αρχείο, την επιτόπια έρευνα και τη μελέτη της βιβλιογραφίας γίνεται μια ανασύσταση της εποχής και παραδίδεται στο αναγνωστικό κοινό ένα ντοκουμέντο με τη μορφή της βιογραφίας.

Η πορεία του παππού της ξεκίνησε από τη φλεγόμενη Φώκαια –μία από τις πρώτες πόλεις στις οποίες ξετυλίχθηκε το οργανωμένο σχέδιο της Γενοκτονίας των Ελλήνων– και συνεχίστηκε στη Θεσσαλονίκη του Α’ Παγκοσμίου και από εκεί στη δυτική Μακεδονία όπου είχε ιστορικό ρόλο στην ανακάλυψη και την αξιοποίηση των λιγνιτών που αργότερα θα συνδεόταν με τη μεγαλύτερη παραγωγική λειτουργία στην οικονομία της σύγχρονης Ελλάδας.

Με τον μετέπειτα συνέταιρο και γαμπρό του Κωνσταντίνο Αδαμόπουλο γνωρίστηκαν όταν ήταν εθελοντές στον ελληνικό στρατό κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Μετά την Καταστροφή εργάστηκαν σε μια γαλλική εταιρεία που είχε αναλάβει την ανταλλαγή των πληθυσμών, και με φορτηγά μετέφεραν τους ανταλλάξιμους από και προς το λιμάνι του Βόλου.

Η ιστορία των λιγνιτών της Πτολεμαΐδας ξεκίνησε όταν μεταξύ Προαστείου και Μαυροπηγής έπαθε βλάβη το φορτηγό του Γεώργιου Παυλίδη και ο ίδιος αναγκάστηκε να διανυκτερεύσει στην ύπαιθρο. Μέσα από τις ανταύγειες της φωτιάς που άναψε για να ζεσταθεί παρατηρούσε το έδαφος να καίγεται – διέκρινε τις καφετιές και μαύρες ζώνες του. Έβγαλε κομμάτια και τα έριξε στη φωτιά.

«Και τότε, σε ηλικία 25 χρονών, μέσα στο κρύο, το σκοτάδι και την ερημιά του ήρθε σαν “αποκάλυψη” η σκέψη ότι κρύβεται κάτι πολύ σημαντικό μέσα στο σπλάχνα αυτής της γης. Προικισμένος με ευφυΐα, παρατηρητικότητα, έντονη δραστηριότητα και εμπειρικές γνώσεις που λίγοι διέθεταν εκείνη την εποχή, ξεκίνησε τις έρευνες» γράφει η εγγονή του.

Στην εταιρεία «Λιγνιτωρυχεία Πτολεμαΐδος Παυλίδου-Αδαμοπούλου» το 1925 δόθηκε άδεια μεταλλευτικών ερευνών και στις 24/07/1930 η οριστική παραχώρηση «ενός μεταλλείου λιγνίτου εκτάσεως επτά χιλιάδων τετρακοσίων σαράντα ενός (7.441) στρεμμάτων και πεντακοσίων εξήκοντα (560) τ.μ. στην θέση Δουρουτλάρ», σημερινό Προάστειο. Άρχισε έτσι η συστηματική εκμετάλλευση του πρώτου λιγνιτωρυχείου στην Πτολεμαΐδα αλλά και σε ολόκληρη τη δυτική Μακεδονία.

Γράφει η Μιράντα Παυλίδου: «Ο οραματιστής Γεώργιος Παυλίδης είναι ο πρώτος σκαπανέας της περιοχής. Με την αξίνα στο χέρι, πρωτεργάτης ανάμεσα στους εργάτες του, χωμένος στα βάθη της γης, έχει άλλο ένα σημαντικό πρόβλημα να αντιμετωπίσει,. Κανένας στην περιοχή δεν γνωρίζει τη χρήση του λιγνίτη και τα ενεργειακά οφέλη που προκύπτουν από την καύση του. Παρόλο που άλλη καύσιμος ύλη δεν υπάρχει, παρόλο που οι κάτοικοι πεθαίνουν στην κυριολεξία από το κρύο, τον αγνοούν. Πεισματάρης καθώς είναι με αυτοσχέδιες θερμάστρες γυρίζει στις λαϊκές αγορές, στα καφενεία, στις συνοικίες, στα χωριά και διδάσκει τον κόσμο πώς να κάψει το λιγνίτη  για να μαγειρέψει και να ζεσταθεί. Τον χλευάζουν, τον θεωρούν τρελό  και τον αγνοούν! Ο λιγνίτης κατηγορείται ως δύσοσμος και ανθυγιεινός. Η εταιρεία “Παυλίδου-Αδαμοπούλου” αναγκάζεται να χαρίζει τόνους ολόκληρους σε φίλους και γνωστούς».