«Βουρλιώτισσα»: Μια ιστορική ηχογράφηση από το 1930 – Όταν οι μνήμες της Μικρασιατικής Καταστροφής ήταν ακόμα νωπές

Βουρλιώτισσα τα μάτια σου όταν ανοιγοκλ(ι)ούνε,
για τα καημένα τα Βουρλά θαρρώ πως μου μιλούνε.

Τέλη Αυγούστου, και ο νους μας πάει κάθε χρόνο στη Μικρασιατική Καταστροφή, καθώς τέτοιες μέρες του 1922 οι Έλληνες των ιωνικών παραλίων βίωναν με τον πιο άγριο τρόπο τον ξεριζωμό και τη σφοδρότητα του μίσους των Οθωμανών.

Από τις ηρωικές πόλεις της Μικρασίας, πιο συγκεκριμένα της χερσονήσου της Ερυθραίας, ήταν και τα Βουρλά.

Η πόλη αριθμούσε 30.000 κατοίκους, εκ των οποίων οι 25.000 ήταν Έλληνες, έποικοι κυρίως από την Πελοπόννησο και τα νησιά. Τον Αύγουστο του 1922 οι κάτοικοι των Βουρλών, του Σεβδίκιοϊ και του Μπουρνόβα, πήραν την απόφαση να αντισταθούν.

Οκτώ χρόνια αργότερα, το 1930, ο Σμυρνιός Γιώργος Βιδάλης και ο Βουρλιώτης Κώστας Θωμαΐδης, ο οποίος ήταν και ψάλτης, ηχογραφούν αυτό το τραγούδι, το οποίο αναφέρεται ακριβώς σ’ αυτήν την αντίσταση και στο όνειρο των προσφύγων να επιστρέψουν στα πάτρια εδάφη τους.

Τη σπάνια και ιστορική ηχογράφηση, σε δίσκο 78 στροφών, μοιράστηκε με το pontosnews.gr ο ερευνητής της μικρασιατικής μνήμης και παράδοσης Δημήτρης Θωμαδάκης.

Στο κείμενο που συνοδεύει την αποστολή του τραγουδιού και των φωτογραφιών, ο Δ. Θωμαδάκης γράφει, μεταξύ άλλων:

«[Αυτή η] ερμηνεία, της οποίας μοναδικός κάτοχος είναι ο αγαπητός φίλος και συνεργάτης, ερευνητής της διαχρονικής ελληνικής μουσικής δισκογραφίας και συγγραφέας Ηλίας Μπαρούνης, συμπεριελήφθη μαζί με άλλες 23 ιστορικές δισκογραφικές καταγραφές στο CD που συνοδεύει το βιβλίο Μνήμες μικρασιατικής μουσικής (έκδ. 2022) του Ναυτικού Μουσείου Οινουσσών.

»Συγγραφείς του εν λόγω βιβλίου είναι ο Ηλίας Μπαρούνης και η Δώρα Μαγγανά. Επιπλέον, όλες οι ενσωματωμένες στο CD  –σπάνιες– μουσικές καταγραφές προέρχονται από δίσκους του αρχείου του ζεύγους Σκευούλας Τσελέκου και Ηλία Μπαρούνη. Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο βιβλίο, πρόκειται για συγκλονιστικό και σπάνιο τραγούδι (ο μοναδικός δίσκος που έχει βρεθεί μέχρι τώρα) […]».

Ακολουθούν οι στίχοι του τραγουδιού.

Βουρλιώτισσα

Βουρλιώτισσα τα μάτια σου όταν ανοιγοκλ(ι)ούνε,
για τα καημένα τα Βουρλά θαρρώ πως μου μιλούνε.

Ώπα! Γεια σας αθάνατα Βουρλά!

Βουρλιώτισσα τα μάτια σου αστράφτουν σα διαμάντια,
και τις σκληρότερες καρδιές τις κάνουνε κομμάτια.

Στης Βουρλιωτίνας την ψυχή είναι ζωγραφισμένα,
η Παναγιά και τα Βουρλά στο αίμα βουτη(γ)μένα.

Γεια σας Βουρλιώτες παλικάρια!

Της Βουρλιωτίτσας η ψυχή είναι γεμάτη ελπίδα,
είτε αργά ή γρήγορα θα πάμε στην πατρίδα!

Έννοια σας παιδιά και θα πάμε!

Της Βουρλιωτίνας η καρδιά είναι λεονταρίσια,
το μπόι κι η πορπατησιά είναι παλικαρίσια!

Γεια σου Βουρλιωτίτσα λεβέντισσα!

Γεια σας Βουρλιώτες πρωτοπαλίκαρα!

Βουρλιώτισσα σε γέννησαν τίγρεις και λεοντάρια,
γι’ αυτό για πάντα θα γεννάς αντάρτες παλικάρια!

Γεια σου Γιώργη! Γεια σου Κώστα Θωμαΐδη!

• Το pontosnews.gr ευχαριστεί από καρδιάς τον Δημήτρη Θωμαδάκη για την αποστολή του τραγουδιού, των φωτογραφιών και των ιστορικών στοιχείων.