Από τις 08:00 έως τις 17:00 θα ψηφίζουν σήμερα οι 6,4 εκατομμύρια Τούρκοι ψηφοφόροι προκειμένου να αναδείξουν νέο πρόεδρο και τα μέλη του νέου κοινοβουλίου της χώρας.
Από αυτούς, τα 5,2 εκατομμύρια θα ψηφίσουν για πρώτη φορά και δεν έχουν γνωρίσει κανέναν άλλο ηγέτη εκτός από τον 69χρονο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος κατηγορείται για αυταρχική παρέκκλιση μετά τις μαζικές κινητοποιήσεις του 2013 και το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα του 2016.
Οι σημερινές βουλευτικές και προεδρικές εκλογές κρίνουν όχι μόνο ποιος θα κυβερνήσει την Τουρκία, κράτος μέλος του NATO και, θεωρητικά, κράτος υποψήφιο προς ένταξη στην ΕΕ, αλλά και το πώς θα την κυβερνήσει, την εξέλιξη της οικονομίας, εν μέσω κρίσης που αύξησε κατακόρυφα το κόστος ζωής, καθώς και την εξωτερική πολιτική της, που σημαδεύτηκε από αρκετές μάλλον απρόβλεπτες στροφές.
Η αναμέτρηση διεξάγεται μόλις τρεις μήνες μετά από τον σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου, που προκάλεσε φοβερή καταστροφή στη νοτιοανατολική Τουρκία και στοίχισε τη ζωή σε κάπου 50.000 ανθρώπους.
Παρότι πολλοί σεισμοπαθείς εξοργίστηκαν για τον τρόπο που χειρίστηκαν οι αρχές την καταστροφή, τουλάχιστον αρχικά, δεν είναι μετρήσιμο προς το παρόν το αν ή πόσο η τραγωδία θα επηρεάσει το αποτέλεσμα.
Οι διεκδικητές
Έχοντας συμπληρώσει 20 χρόνια στην εξουσία, ο Ερντογάν είναι υποψήφιος για την επανεκλογή του με το ισλαμοσυντηρητικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP).
Ο βασικός αντίπαλός του είναι ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ηγέτης του σοσιαλδημοκρατικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP, το οποίο ίδρυσε ο Μουσταφά Κεμάλ στα συντρίμμια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας), που εμφανίζει οριακό προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις. Ο 74χρονος άλλοτε δημόσιος λειτουργός είναι υποψήφιος της Εθνικής Συμμαχίας, ετερόκλιτου συνασπισμού έξι παρατάξεων, που κινούνται στο φάσμα από την εθνικιστική δεξιά ως τη φιλελεύθερη κεντροαριστερά περνώντας από το πολιτικό ισλάμ.
Ο Σινάν Ογάν, πρώην βουλευτής της άκρας δεξιάς, είναι επίσης υποψήφιος, όμως οι πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις δεν του πιστώνουν παρά το 5% των προθέσεων ψήφου.
Ο τέταρτος είναι ο Μουχαρέμ Ιντζέ, που απέσυρε την υποψηφιότητά του την Πέμπτη, αλλά ήταν πια πολύ αργά για να αποσυρθεί το όνομά του από τα ψηφοδέλτια.
Αν δεν εξασφαλίσει την πλειοψηφία κανένας από τους υποψήφιος σήμερα, θα διεξαχθεί δεύτερος γύρος την 28η Μαΐου.
Στις εκλογές θα αναδειχθούν με αναλογικό σύστημα τα 600 μέλη του τουρκικού κοινοβουλίου, ο ρόλος του οποίου υποβαθμίστηκε μετά από την αναθεώρηση του Συντάγματος το 2017 και τη θέσπιση προεδρικού συστήματος.
Η αντιπολίτευση φιλοδοξεί όχι μόνο να ανατρέψει την ισορροπία ισχύος αλλά να εξασφαλίσει πλειοψηφία δύο τρίτων, ώστε να μπορεί να προχωρήσει σε νέα αναθεώρηση του Συντάγματος. Η συγκατοίκηση είναι πιθανή, αλλά δυσκολέψει τη διακυβέρνηση.
Παρατηρητές και φόβος επεισοδίων
Εκατοντάδες παρατηρητές βρίσκονται ήδη στα 50.000 εκλογικά κέντρα, ενώ το Συμβούλιο της Ευρώπης αναμενόταν να αναπτύξει 350 παρατηρητές, πέραν των εκλογικών αντιπροσώπων που έχουν οριστεί από τα κόμματα, συμπεριλαμβανομένων 300.000 από την αντιπολίτευση.
Παράλληλα, δεν είναι λίγοι αυτοί που ανησυχίες ότι μπορεί να ξεσπάσουν βίαια επεισόδια σε τουρκικές πόλεις, έπειτα από σειρά συμβάντων στην τελική ευθεία της πολύ πολωμένης προεκλογικής εκστρατείας.
Πρόεδρος ως το 2028;
Ο πρόεδρος θεωρητικά δεν μπορεί να αναδειχθεί παρά για δυο πενταετείς θητείες.
Όμως ο Ερντογάν διεκδικεί τρίτη διότι δεν λαμβάνεται υπόψη η νίκη του στις προεδρικές εκλογές του 2014, που έγινε όταν ακόμα το σύστημα ήταν κοινοβουλευτικό, έπειτα από τα 12 χρόνια που παρέμεινε στο αξίωμα του πρωθυπουργού της Τουρκίας. Αν εκλεγεί, θα παραμείνει πρόεδρος ως το 2028.
Ο Κιλιτσντάρογλου, που θέλει να αλλάξει ξανά το σύστημα από προεδρικό σε κοινοβουλευτικό και να θεσπιστεί μια μόνο επταετής θητεία στην προεδρία, έχει υπονοήσει πως θα παραμείνει αρχηγός του κράτους μόνο για μια θητεία.
Ρυθμιστές οι Κούρδοι
Η ψήφος των Κούρδων, που αντιπροσωπεύουν το 15-20% του εκλογικού σώματος, θα κρίνει πολλά. Η Εθνική Συμμαχία δεν αναμένεται να εξασφαλίσει την πλειοψηφία των εδρών στην τουρκική εθνική αντιπροσωπεία.
Το Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (HDP) δεν εντάχθηκε στον ετερόκλιτο συνασπισμό του κ. Κιλιτσντάρογλου, μολονότι εναντιώνεται σθεναρά στον απερχόμενο πρόεδρο Ερντογάν, ειδικά μετά τη φυλάκιση ηγετών του και τον διωγμό του τα τελευταία χρόνια. Τάχθηκε αποφασιστικά υπέρ του κ. Κιλιτσντάρογλου στις προεδρικές εκλογές.
Συμμετέχει στις βουλευτικές εκλογές υπό τα λάβαρα του μικρού Κόμματος Πράσινης Αριστεράς, καθώς εκκρεμεί στη δικαιοσύνη δίωξη που ίσως οδηγήσει στην απαγόρευσή του, για δεσμούς με την «τρομοκρατία» –με το ένοπλο κουρδικό αυτονομιστικό κίνημα PKK–, που διαψεύδει κατηγορηματικά.