Κρικόρ Απαρτιάν: Μια ιστορία προσφυγιάς που τραγουδιέται ακόμη μέσα από τις κιθάρες και τα μαντολίνα του

Η μουσική ανέκαθεν συνέδεε διαφορετικές ιστορικές περιόδους, δίνοντας στους νεότερους την ευκαιρία να κρυφοκοιτάζουν πίσω στο χρόνο.

Όπως επίσης έδινε, και δίνει ακόμη, την ευκαιρία στους ανθρώπους, που, είτε έχουν ξεριζωθεί από την πατρίδα τους, είτε αναζητούν αλλού μια καλύτερη ζωή για τους ίδιους και την οικογένειά τους, να κρατήσουν στη μνήμη και την καρδιά τους ένα κομμάτι από τον τόπο που άφησαν πίσω. Κι επειδή είναι στη φύση του ανθρώπου να μοιράζεται, όλοι όσοι άλλαξαν πατρίδες, θέλησαν να κάνουν γνωστές τις πατρογονικές μελωδίες στους νέους προορισμούς.

Για να υπάρξει η μουσική όμως, πέρα από την ανθρώπινη φωνή, είναι αναγκαία και τα μουσικά όργανα που θα την συνοδεύσουν.

Έτσι, όταν στις αρχές του 20ου αιώνα η οικογένεια Απαρτιάν άφησε πίσω της την πόλη Σις της Κιλικίας και ήρθε στην Ελλάδα, ο μεγαλύτερος γιος Κρικόρ (Γρηγόριος), εκτός από τις μελωδίες του τόπου του, έφερε μαζί με τα υπάρχοντά του και το ξύλινο καλούπι των έγχορδων μουσικών οργάνων που κατασκεύαζε, των ούτι.

Μια μεγάλη ξύλινη κατασκευή, σαν γιγάντια χελώνα, με την οποία η ανιψιά του, Σουζάνα Απαρτιάν, κρατάει ακόμη και σήμερα ζωντανή την παράδοση, όχι μόνο της οικογένειάς της, αλλά και ενός ολόκληρου λαού.

Από τα ούτι και τις γέφυρες, στις κιθάρες και τα μαντολίνα

Αφού εγκατέλειψαν την Κιλικία, τα μέλη της οικογένειας των Απαρτιάν, ο πατέρας Αρτίν, η μητέρα Σουλτάν και τα παιδιά τους Κρικόρ, Άρης (ο πατέρας της Σουζάνας), η Λουσατζίν, η Μαριάμ και η Χαϊγκουή εγκαταστάθηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1922. Πρώτα έζησαν στη Μυτιλήνη και λίγο αργότερα πήγαν στην Κοκκινιά του Πειραιά.

Ο Κρικόρ, 24 χρόνων τότε, ήταν ξυλουργός, έφτιαχνε ούτι, αλλά βοηθούσε και στο χτίσιμο γεφυρών όσο έμεναν στη Σις (σημερινή Κοζάν).

Ερχόμενος στην Ελλάδα, πήρε μαζί του το καλούπι του ούτι και αναζήτησε δουλειά στον Μούρτζινο, τον πιο διάσημο κατασκευαστή κιθάρας στην Αθήνα εκείνη την εποχή. Μάλιστα, όπως αναφερόταν σε διαφημίσεις του εργαστηρίου στην εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» εκείνης της εποχής, επρόκειτο για «το πρώτον εν τη Ανατολή εργοστάσιον μουσικών οργάνων».

Έτσι, κατέκτησε τα μυστικά της οργανοποιίας και σε σύντομο χρονικό διάστημα έγινε μόνος του διάσημος κατασκευαστής κιθάρας και μαντολίνου. Άνοιξε το πρώτο του κατάστημα στον Πειραιά, αρχικά στην οδό Αλιπέδου και στη συνέχεια στην οδό Ρετσίνα 13.

Ο Κρικόρ έβαζε την ετικέτα του μέσα στο ηχείο των κιθαρών και των μαντολίνων που έφτιαχνε. Από νωρίς, εκτός από τα γαλλικά και τα ελληνικά που αναγράφονταν στην ετικέτα, υπέγραφε και στα αρμενικά, γράφοντας «Κρικόρ Απαρτιάν, Πειραιάς, Κιλικία, Σις».

Είναι επίσης γνωστό ότι ο Κρικόρ Απαρτιάν ήταν μέλος του ΔΣ της Συμπατριωτικής Ένωσης Σις Κοκκινιάς τη δεκαετία του 1930.

Στο εργαστήριό του απασχολούνταν οι αδελφές του Λουσατζίν, Μαριάμ και Χαϊγκουή, οι οποίες έφτιαχναν μαντολίνα, καθώς και ο αδελφός τους, Άρης.

Αμέσως μετά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Λουσατζίν και Χαϊγκουή μετανάστευσαν στην Αργεντινή και η Μαριάμ μετανάστευσε στη Σοβιετική Αρμενία. Ο Κρικόρ πέθανε το 1964, οπότε το εργαστήριο ανέλαβε ο πατέρας της Σούζανα, Άρης, ο οποίος πέθανε το 2003.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι και σήμερα, οι κιθάρες που φέρουν το όνομα «Γρηγόριος Απαρτιάν» χαίρουν μεγάλης εκτίμησης στην Ελλάδα.

Η τέχνη πέρασε στο DNA

Θέλοντας να εμβαθύνει στην τέχνη της οργανοποιίας που χαρακτήρισε την οικογένειά της, η Σουζάνα, χωρίς να έχει διδαχτεί κάτι σχετικό από τον πατέρα της, αποφάσισε να φτιάξει εντελώς μόνη της μια κιθάρα. Αφού αρχικά εξοικειώθηκε με την επισκευή παλιών οργάνων της οικογένειάς της και απέκτησε τις απαραίτητες γνώσεις, άρχισε να εργάζεται πάνω στην πρώτη της κιθάρα το 2014.

Χρειάστηκε ένας ολόκληρος χρόνος, αλλά τελικά τα κατάφερε. Βέβαια, όπως επισήμανε χαριτολογώντας, ο πατέρας της χρειαζόταν μόλις έναν μήνα για να φτιάξει μια παρόμοια κιθάρα.

Ωστόσο και το δικό της όργανο βαθμολογήθηκε ως ικανοποιητικό από τους ειδικούς για μια πρώτη προσπάθεια. Αυτό που της έμεινε μετά από τη δουλειά ενός έτους ήταν ότι η κατασκευή κιθάρας είναι μια εργασία που απαιτεί απομόνωση. «Για έναν χρόνο ήμασταν εγώ και το ξύλο, μόνοι…» συμπλήρωσε.

Για περισσότερες λεπτομέρειες, μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

• Πηγή: houshamadyan.org.