Σαν σήμερα, το 1919, συγκαλείται στο Βατούμ το Β’ Εθνικό Συνέδριο των Ελλήνων του Πόντου

Στις 5 Μαρτίου 1919 συγκαλείται στο αγγλοκρατούμενο Βατούμ το Β’ Εθνικό Συνέδριο των Ελλήνων του Πόντου, το οποίο αργότερα πήρε το όνομα «Εθνοσυνέλευσις Πόντου» και είχε ως εκτελεστικό όργανο το Εθνικό Συμβούλιο Πόντου.

Η Εθνοσυνέλευσις Πόντου αποτελούνταν από αντιπροσώπους των ελληνικών κοινοτήτων της Ρωσίας και του Καυκάσου, καθώς και των επαρχιών των έξι μητροπόλεων του Πόντου, και είχε σκοπό την απελευθέρωση του Πόντου από τους Τούρκους και την ίδρυση Δημοκρατίας του Πόντου, σε συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση.

Ο Λεωνίδας Ιασονίδης (1884-1959) εξελέγη αντιπρόσωπος για το συνέδριο αυτό, και ως πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης από τον Μάιο του 1920, άφησε εποχή για τη συνετή, δραστήρια και δημιουργική διεύθυνση της συνέλευσης.

Παρουσιάζοντας πολύ συνοπτικά την ιστορία των πρώτων συνεδρίων των Ποντίων στο Α’ Παγκόσμιο Παμποντιακό Συνέδριο της Θεσσαλονίκης, το 1985, ο Αχιλλέας Ανθεμίδης ανέφερε για την Εθνοσυνέλευση:

Στις 5 Μαρτίου του ίδιου έτους [1919] συνέρχεται το δεύτερο συνέδριο του ελληνισμού της Ρωσίας στο Βατούμ και εκλέγει επταμελή επιτροπή. Το συμβούλιο αυτό αναγνωρίζει αμέσως την αντιπροσωπεία των Ποντίων στο Παρίσι και ζητά από την ελληνική κυβέρνηση να στείλει στρατό για την κατοχή του Πόντου. Την ίδια εποχή κυκλοφορούν φήμες ότι το γενικό συνέδριο σκοπεύει να κηρύξει την ανεξαρτησία του Πόντου και να ιδρύσει προσωρινή κυβέρνηση στο Βατούμ ή στο Σοχούμ.

Όμως, οι μεγάλες δυνάμεις δεν έδωσαν θάρρος στην ιδέα αυτή, και ιδιαίτερα η Αγγλία.

Η συνέλευση του Βατούμ και η προσωρινή κυβέρνηση, πράγμα που αγνοεί η ιστορία μας, αποτελούν το πολυτιμότερο και σπουδαιότερο πολιτικό γεγονός και δείχνουν την πολιτική ωριμότητα, την εμπειρία, την αποφασιστικότητα του λαού αυτού, γιατί στη συνέλευση πήραν μέρος αγωνιστές και πολεμιστές (πολέμαρχοι και απλοί αγωνιστές), τεχνίτες και έμποροι, ιερείς και καλόγεροι, επιστήμονες και αγρότες.

Σκοπός του συνεδρίου ήταν η ανακήρυξη της Ελληνικής Δημοκρατίας του Πόντου, με πληθυσμό μεγαλύτερο από εκείνον που είχε η Ελλάδα, όταν κηρύχθηκε ανεξάρτητη. Βέβαια, η Δημοκρατία του Πόντου δεν έγινε και την ευθύνη φέρουν ακέραια οι τότε μεγάλοι προστάτες της Ελλάδας, αλλά και οι Έλληνες κυβερνήτες.

Αποτελεί πραγματική συμβολή στις εθνικές μας παρακαταθήκες το πρώτο εκείνο Παμποντιακό Συνέδριο.

• Πηγή: Εγκυκλοπαίδεια του ποντιακού ελληνισμού, εκδ. Μαλλιάρης-Παιδεία, Θεσσαλονίκη.