Πολύ μεγάλο κίνδυνο για τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, όσον αφορά τις αλησμόνητες πατρίδες, τον ξεριζωμό και την προσφυγιά, αποτελούν οι δύο αναθεωρητικές τάσεις που επιχειρούν, με καλά οργανωμένες καμπάνιες, να κερδίσουν ολοένα και περισσότερο έδαφος στην ελληνική κοινωνία σήμερα.
Πρόκειται για την Επιτροπή Ιστορίας του ΚΚΕ, η οποία χαρακτηρίζει τη μικρασιατική εκστρατεία ιμπεριαλιστική, και για τους απογόνους των παλαιών βασιλοφρόνων, που με μεθόδευση πέτυχαν ήδη να ακυρώσουν τη Δίκη των Έξι, οι οποίοι εκτελέστηκαν ως υπαίτιοι για τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Η δεύτερη αναθεωρητική τάση θεωρεί ότι ήταν λάθος η ενέργεια της Ελλάδας τον Μάιο του 1919 να πάρει την περιοχή της Σμύρνης, με αποτέλεσμα να οδηγηθούμε στην Καταστροφή και τον ξεριζωμό του ελληνισμού της Ανατολής.
Αυτά θα αναφέρει ο διδάκτωρ Ιστορίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Βλάσης Αγτζίδης κατά τη διάρκεια των εργασιών του διεθνούς συνεδρίου που διοργανώνει το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού του Δήμου Καλαμαριάς από τις 6 έως τις 9 Οκτωβρίου, με τίτλο «Η επόμενη μέρα μετά την Καταστροφή».
Το Σύμφωνο Φιλίας της Άγκυρας και η υποβάθμιση των προσφυγικών αιτημάτων
Ο Βλάσης Αγτζίδης θα πραγματοποιήσει μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορική αναδρομή από τη Μικρασιατική Καταστροφή μέχρι σήμερα, για το πώς αντιμετώπισε η ελληνική πολιτεία το ζήτημα και τα αιτήματα των προσφύγων της καθ’ ημάς Ανατολής, με μια πολύ μεγάλη περίοδο –αρκετών δεκαετιών– υποβάθμισής τους.
Όπως αναφέρει στο pontosnews.gr, μέχρι το 1930 η Μικρασιατική Καταστροφή και οι αλησμόνητες πατρίδες τιμώνταν με γιορτές μνήμης στα σχολεία αλλά και με πολλούς άλλους επίσημους τρόπους, ενώ είχε καθιερωθεί η 9η Σεπτεμβρίου ως επίσημη «μαύρη» επέτειος για τον ξεριζωμό όλων των Ελλήνων της καθ’ ημάς Ανατολής.
«Πάντοτε οι φιλοβασιλικοί είχαν αρνητικά συναισθήματα για τους Έλληνες της καθ’ ημάς Ανατολής, από την εποχή του Εθνικού Διχασμού ακόμα. Ενώ οι βενιζελικοί έβλεπαν τη Μικρασιατική Καταστροφή ως προσπάθεια απελευθέρωσης ελληνικών περιοχών, οι βασιλικοί την έβλεπαν σαν μια άχαρη στρατιωτική υποχρέωση.
»Το 1930 υπογράφηκε το Σύμφωνο Φιλίας της Άγκυρας, αφού ο Βενιζέλος ήθελε να κλείσει τα εκκρεμή ζητήματα με την Τουρκία, μια και έβλεπε νέους κινδύνους για τη χώρα. Ήταν ο βουλγαρικός επεκτατισμός στον Βορρά και ο ιταλικός φασισμός που ήθελε τη δυτική Ελλάδα. Τότε, όμως, εξισώθηκαν οι περιουσίες των Ελλήνων προσφύγων με αυτές των μουσουλμάνων, γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις. Οι περιουσίες του 1,5 εκατομμυρίου Ελλήνων προσφύγων, εξισώθηκαν με τις πολύ χαμηλότερης αξίας περιουσίες των 350.000 μουσουλμάνων προσφύγων», αναφέρει.
Αντιπροσφυγική πολιτική μέχρι το 1974
Κατά τον δρ Αγτζίδη το 1932, με την άνοδο στην εξουσία των φιλοβασιλικών, συνεχίστηκε η αντιπροσφυγική πολιτική η οποία ουσιαστικά διήρκεσε μέχρι το 1974 και την πτώση της Χούντας. Την ίδια περίοδο, όπως αναφέρει στο pontosnews.gr, η Αριστερά, στην οποία εντάχθηκαν πολλοί πρόσφυγες από το 1930 και μετά –και ιδίως τη δεκαετία του 1940–, θα κυριαρχηθεί από το σοβιετόφιλο ΚΚΕ που είχε εχθρική αντίληψη για τα θέματα των προσφύγων από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο.
«Άρα η ιστορική μνήμη για το προσφυγικό ζήτημα εγκλωβίστηκε μεταξύ μιας εχθρικής Δεξιάς, μιας εχθρικής Αριστεράς και ενός αδιάφορου φιλελεύθερου Κέντρου. Μετά το 1981, όταν ομαλοποιήθηκε για τους πρόσφυγες η πολιτική σκηνή και δημιουργήθηκε η κοινωνία πολιτών, άρχισε να υπάρχει η δυνατότητα από προσφυγικά όργανα να διεκδικήσουν τα δικά τους αιτήματα.
»Από τα μέσα της δεκαετίας του ‘80 αρχίζει να ακούγεται δυναμικά η προσφυγική φωνή, σε ό,τι αφορά τη διεκδίκηση της ιστορικής μνήμης.
»Ο ποντιακός χώρος οργανώνεται ουσιαστικά ως πολιτικό κίνημα. Το 1994 αναγνωρίζεται η Γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού από τη Βουλή των Ελλήνων, και ακολουθούν αναγνωρίσεις και για άλλα ζητήματα των προσφύγων. Όμως η πολιτική ηγεσία στην ουσία δεν αφομοιώνει τα αιτήματα και τα προσφυγικά ζητήματα», τονίζει.
Οι δύο αναθεωρητικές τάσεις
Όπως αναφέρει ακόμα ο Βλάσης Αγτζίδης, σήμερα υπάρχουν δύο κέντρα που αντιδρούν στα αιτήματα του προσφυγικού ελληνισμού και εκφράζουν αναθεωρητικές τάσεις απέναντι στα ιστορικά γεγονότα. «Πρόκειται για το τμήμα της νεοφιλελεύθερης Δεξιάς, κυρίως των απογόνων των παλαιών βασιλόφρονων και ένα σημαντικό κομμάτι της Αριστεράς ως μονάδες. Και οι δύο πλευρές αμφισβητούν την προσπάθεια διατήρησης της προσφυγικής μνήμης.
»Μπορεί να έχει εξαφανιστεί η παραδοσιακή σχολή αναθεωρητισμού της Αριστεράς, αυτήν που εκφράζει η Ρεπούση, όμως υπάρχει η Επιτροπή Ιστορίας του ΚΚΕ, η οποία χαρακτηρίζει τη μικρασιατική εκστρατεία ως ιμπεριαλιστική.
»Πιο επικίνδυνος είναι ο δεξιός αναθεωρητισμός, ο οποίος εκφράζεται κυρίως από απογόνους παλαιών βασιλόφρονων. Μεθόδευσαν και κατάφεραν να ακυρώσουν από τον Άρειο Πάγο, 90 χρόνια μετά τη διενέργειά της, τη Δίκη των Έξι, μετά από την οποία εκτελέστηκαν οι υπεύθυνοι της Μικρασιατικής Καταστροφής. Όταν έγινε αυτό, δυστυχώς, ο προσφυγικός ελληνισμός δεν το πήρε είδηση», υποστηρίζει.
Κατά τον Βλάση Αγτζίδη, η συγκεκριμένη αναθεωρητική σχολή υποστηρίζει ότι δεν ήταν ένοχοι οι έξι που εκτελέσθηκαν και δεν ήταν υπεύθυνη η πολιτική τους.
«Έχουν ξεκινήσει καμπάνια, με την οποία υποστηρίζουν ότι φταίνε οι βενιζελικοί για τη Μικρασιατική Καταστροφή, επειδή κάναμε μεγάλο λάθος που πήραμε τη Σμύρνη τον Μάιο του 1919. Δηλαδή, αντί να πούμε “γιατί ηττηθήκαμε”, λέμε “γιατί πήγαμε στη Σμύρνη”. Με την ίδια λογική πρέπει να πούμε, “γιατί πήγαμε και ελευθερώσαμε την Κοζάνη ή τη Θεσσαλονίκη”. Αυτή η προσπάθεια βρίσκεται σε εξέλιξη και είναι πολύ έντονη σήμερα», σημειώνει ο διδάκτωρ Ιστορίας του ΑΠΘ.
Ρωμανός Κοντογιαννίδης
-
To pontosnews.gr είναι χορηγός επικοινωνίας του διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου «Η επόμενη μέρα μετά την Καταστροφή».