Η 11χρονη Σοφία Τσαχτσάχοβα (Μάριεβα) ερμηνεύει ποντιακά τραγούδια και χορεύει ποντιακούς χορούς από την ηλικία των πεντέμισι χρόνων. Η αγάπη της για τον πολιτισμό των Ελλήνων του Πόντου εμφυσήθηκε από την οικογένειά της. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες της κατάγονται από τον Πόντο και ζουν στην περιοχή των ιστορικών ελληνικών χωριών του Βόρειου Καυκάσου, Χασάουτ-Γκρέτσεσκογιε, Σπάρτα, Γκρέτσεσκογιε και Ντουμπόβαγια Μπάλκα. Τα πρώτα δυο χωριά ανήκουν στη Δημοκρατία της Καρατσάγιεβο-Τσερκεζίας (Ρωσική Ομοσπονδία), ενώ τα άλλα δύο βρίσκονται στην επικράτεια της ρωσικής περιφέρειας της Σταυρούπολης.
Οι Έλληνες του Βορείου Καυκάσου έχουν μακρόχρονη και πλούσια ιστορία.
Ένα κομμάτι του ελληνικού πληθυσμού έζησε σε αυτήν τη μακρινή για τον ελληνισμό περιοχή τον 19ο αιώνα, μετά τον Πόλεμο του Καυκάσου (1817-1864) ανάμεσα στη Ρωσία και τους ορεσίβιους λαούς. Ένα άλλο τμήμα προστέθηκε στην περιοχή την εποχή της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Αργότερα, τη σοβιετική περίοδο, στην ευρύτερη περιοχή της Σταυρούπολης μεταφέρθηκε ένα μέρος των Ελλήνων της Τσάλκας (Γεωργία).
Η ελληνική συνείδηση της μικρής Σοφίας
Η Σοφία ήδη από την ηλικία των δύο ετών ντυνόταν με φορεσιές από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, κρατούσε στα χέρια της τη χρυσή σημαία του Πόντου με τον μονοκέφαλο αετό, και έκανε τα πρώτα βήματά της στους ποντιακούς χορούς. Πλέον, το ενδιαφέρον της για τον πολιτισμό των Ελλήνων του Πόντου αυξάνεται χρόνο με το χρόνο.
Και όλα αυτά χάρη στις προσπάθειες της μαμάς της, Χριστίνας Μάριεβα, που μαζί με τη Σοφία και με τον μικρότερο γιο της Ντέμη ζουν στη στανίτσα Εσεντούκσκαγια, προάστιο της πόλης Εσεντουκί στην περιφέρεια Σταυρούπολης.
Το Εσεντουκί πριν από περίπου τρία χρόνια απέκτησε επιβλητικό μνημείο αφιερωμένο στη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου.
Η καταγωγή της Χριστίνας Μάριεβα έχει σχέση με το χωριό Σπάρτα, το οποίο ιδρύθηκε το 1924 λόγω της μεγάλης ροής των προσφύγων από τον Πόντο προς στο κεντρικό ελληνικό χωριό της περιοχής Χασάουτ-Γκρέτσεσκογιε (έτος ίδρυσης 1864). Η οικογένειά της είναι από τις πρώτες ποντιακές της περιοχής, αλλά και τις πρώτες προσφυγικές οικογένειες που έφθασαν εκεί.
Η μικρή Σοφία μεγάλωνε με τις ιστορίες της προγιαγιάς της Μαρίας, από τη μεριά της μητέρας της. Η Μαρία Μυρωνίδη καταγόταν από το Καρς, και λόγω έλλειψης υπηκοότητας (ούτε σοβιετική ούτε ελληνική) μετά τον ξεριζωμό έπρεπε να ζήσει την εξορία από την περιοχή Μπελορέτσενσκ της περιφέρειας Κρασνοντάρ στο Καζακστάν. Τη δεκαετία του 1940 από την παρευξείνια περιοχή της Σοβιετικής Ένωσης εξορίστηκαν οι Έλληνες με ελληνική υπηκοότητα, με σοβιετική υπηκοότητα μετά την αλλαγή από ελληνική, και αυτοί που δεν απέκτησαν καμία υπηκοότητα.
Η οικογένεια της γιαγιάς Μαρίας πραγματικά με θαυμαστό τρόπο κατάφερε να αποφύγει την εξορία.
Τα παιδικά χρόνια της γιαγιάς Μαρίας πέρασαν δίπλα στην οικογένεια του γνωστού λυράρη του Καυκάσου και του Καζακστάν Δημήτρη Γεωργιάδη (Κιόλιαλη), που εκτοπίστηκε στο Καζακστάν. H Μαρία ενηλικιώθηκε, παντρεύτηκε τον Σαβέλλιο Τσαχίροφ και μετακόμισε από το Μπελορέτσενσκ στη Σπάρτα. Ο Σαβέλλιος Τσαχίροφ καταγόταν από το χωριό Γκρέτσεσκογιε.
Οι γονείς της Χριστίνας Μάριεβα, Αλέξιος Μάριεφ και Σοφία Τσαχίροβα, ζουν ακόμα και σήμερα στη Σπάρτα. Τον πατέρα του Αλέξιου Ιακώβ Μάριεφ οι συμπατριώτες του τον θυμούνταν ως καλό ερμηνευτή των ποντιακών τραγουδιών. Οι ρωσικές καταλήξεις στα επίθετα των Ελλήνων αυτής της περιοχής του Καυκάσου έχουν σχέση με την απόκτηση της ρωσικής υπηκοότητας στη Ρωσική Αυτοκρατορία, και την προσαρμογή προς την πολιτική εκρωσισμού κατά τη σοβιετική περίοδο.
Ο Ηλίας Πετάνοφ, γνωστός και παλιός λυράρης της περιοχής με καταγωγή από το ελληνικό χωριό Ντουμπόβαγια Μπάλκα, έγραψε το τραγούδι «Σοφία εμέν’ λέγ’νε με. Η Σπάρτα εν’ η πατρίδα’μ», που είναι αφιερωμένο στο χωριό Σπάρτα, με σκοπό να το ερμηνεύσει η Σοφία Τσαχτσάχοβα (Μάριεβα). Έτσι κι έγινε. Η 11χρονη έκανε χαρούμενο τον δάσκαλό της που της μαθαίνει ποντιακή λύρα, και υπερήφανους τους συμπατριώτες της. Ο Ηλίας Πετάνοφ, όπως λέει η μαμά Χριστίνα, είναι πολύ αυστηρός δάσκαλος.
Η συμμετοχή στις ελληνικές πολιτιστικές εκδηλώσεις
«Η Σοφία από μικρή ενδιαφερόταν να μάθει ποντιακούς χορούς και τραγούδια. Όταν μεγάλωσε λίγο, την πήγα στον Ελληνικό Σύλλογο “Περικλής”, ο οποίος έχει ιστορία 30 χρόνων. Ο πρόεδρος του Συλλόγου και χοροδιδάσκαλος είναι ο Φιοντρ (Θεόδωρος) Βασιλειάδης. Την έγραψα πρώτα στο Συγκρότημα “Πόντος”, και μετά την ηλικία των πεντέμισι χρόνων την έβαλα στο στούντιο τραγουδιού “Τα παιδιά της Ελλάδας” και στο κέντρο ψυχαγωγίας “Πρεντγκόριγιε”.
»Η Σοφία ερμηνεύει ρωσικά και ελληνικά τραγούδια. Η μεγαλύτερή της αγάπη είναι τα τραγούδια των Ελλήνων του Πόντου. Τραγουδάει στις εκδηλώσεις του ελληνικού συλλόγου που είναι αφιερωμένες στις εθνικές γιορτές της Ελλάδας, την 25η Μαρτίου και την 28η Οκτωβρίου», δήλωσε στο pontosnews.gr η Χριστίνα Μάριεβα αναφερόμενη στην κόρη της.
»Η Σοφία έχει πολλά ενδιαφέροντα. Ασχολείται με το ράψιμο, με τη γλυπτική και με άλλα δημιουργικά πράγματα. Τα σκέφτεται όλα μόνη της και τα υλοποιεί. Πολλές φορές επιλέγει θέματα σχετικά με την ιστορία και τον πολιτισμό του Πόντου. Όμως η μουσική και οι χοροί κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος της ψυχής της. Παρά τη μικρή ηλικία της, η Σοφία έλαβε μέρος στα διάφορα φεστιβάλ ελληνικού πολιτισμού. Τα βασικότερα από αυτά είναι “Ο πολιτισμός ενώνει τους λαούς” στο Γκελεντζίκ και “Η Ανάστασις” στη Μόσχα. Το 2019 πήρε την πρώτη θέση στο παιδικό πρόγραμμα της βραδιάς ελληνικού πολιτισμού “Bouzouki Night” με το τραγούδι “Η Μαρία, η Παναγία” με τη συνοδεία του γνωστού λυράρη Στέλιου Χαλκίδη και του νταουλτζή Κώστα Ζώη», πρόσθεσε.
Η ίδια η Σοφία, σε ερώτηση για την Ελλάδα και εάν μπορεί να την περιγράψει, απάντησε: «Δεν έχω πάει ποτέ στην Ελλάδα, όμως θέλω πολύ να την επισκεφτώ κάποια στιγμή. Ξέρω, πως είναι όμορφη και φανταστική χώρα. Θέλω να δω την Ακρόπολη και άλλα αξιοθέατα. Είμαι υπερήφανη που έχω ελληνική καταγωγή».
Η Σοφία συμμετέχει στην ελληνική ζωή του τόπου της, όμως είναι και άξιο μέλος της γενικότερης κοινωνίας της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Είναι καλή μαθήτρια και συμμετέχει στις εκδηλώσεις που έχουν σχέση με την κοινωνική ζωή της περιοχής της Σταυρούπολης. Το 2022 η μικρή τραγουδίστρια κατέκτησε την πρώτη θέση στο φεστιβάλ «Η σχολική άνοιξη της Περιφέρειας Σταυρούπολης», που έγινε στην πόλη Ζελεζνοβόντσκ και τη στανίτσα Εσεντούκσκαγια.
Βασίλης Τσενκελίδης, ιστορικός