Η Αγία Παρασκευή –ή Παρασκευή Αθληφόρος ή Παρασκευή Μεγαλομάρτυς– έζησε στη Ρώμη κατά τον 2ο αιώνα και υπέστη μαρτυρικό θάνατο επί ημερών του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου.
Η λαϊκή παράδοση θεωρεί ότι η Αγία Παρασκευή θεραπεύει τις οφθαλμικές νόσους, γι’ αυτό έχει ανακηρυχθεί από τους οπτικούς ως προστάτιδα του επαγγελματικού τους κλάδου. Παλαιότερα πιστευόταν ότι αποτρέπει την πανώλη και τη χολέρα.
Γεννήθηκε σε προάστιο της Ρώμης όταν αυτοκράτορας ήταν ο Αδριανός (βασιλεία 117-138 μ.Χ.). Οι γονείς της, Αγαθόνικος και Πολιτεία, ήταν χριστιανοί και οικονομικά εύποροι. Η Παρασκευή ήταν μοναχοπαίδι, και το όνομά της της αποδόθηκε λόγω της ημέρας Παρασκευής, κατά την οποία γεννήθηκε. Η ανατροφή της από μικρή ηλικία έγινε βάσει χριστιανικών αρχών.
Όταν ήταν 20 ετών έμεινε ορφανή και από τους δυο γονείς, και τη μεγάλη περιουσία που κληρονόμησε την εκποίησε, διαθέτοντας τα χρήματα σε φτωχούς και ασθενείς. Ασχολήθηκε εντατικά με την ιεραποστολή στη Ρώμη και την ευρύτερη περιοχή, διδάσκοντας τον Χριστιανισμό σε ανθρώπους αδύναμων κοινωνικά ομάδων. Οι Ρωμαίοι αντιλήφθηκαν τη δράση της, και ο αυτοκράτορας Αντωνίνος την κάλεσε σε απολογία.
Ο αυτοκράτορας της ζήτησε να απαρνηθεί την θρησκεία της, και στην προσπάθειά του να την πείσει, της προσέφερε διάφορα ανταλλάγματα. Η Παρασκευή απέρριψε την πρόταση, κι έτσι οδηγήθηκε σε βασανιστήριο διά πυρακτωμένης περικεφαλαίας και στη συνέχεια στη φυλακή, όπου πέρασε ένα διάστημα στην απομόνωση.
Στην αγιογραφία της αναφέρεται πως ένας άγγελος του Θεού την επισκέφθηκε απελευθερώνοντάς την από τα δεσμά. Έπειτα κλήθηκε ξανά να αλλαξοπιστήσει, και αφού δεν έδειχνε να μεταπείθεται, ο Αντωνίνος διέταξε το βασανισμό της μέχρι θανάτου.
Τα αγιογραφικά στοιχεία αναφέρουν ότι για να την θανατώσουν την οδήγησαν σε ένα μεγάλο καζάνι με καυτό λάδι, αλλά εκείνη παρέμεινε ζωντανή.
Ο Αντωνίνος, αδυνατώντας να το πιστέψει, θέλησε να προσεγγίσει το καζάνι ο ίδιος με σκοπό να διαπιστώσει τι συμβαίνει. Πλησιάζοντας όμως, από τον ατμό ή από κάποια άλλη αιτία, τραυματίστηκαν τα μάτια του με αποτέλεσμα να τυφλωθεί. Σύμφωνα με την παράδοση, η Αγία Παρασκευή τον θεράπευσε με θαυματουργό τρόπο (γι’ αυτό και θεωρείται προστάτιδα των ματιών από τους χριστιανούς), και έτσι ο Αντωνίνος την άφησε ελεύθερη να επιστρέψει στο έργο της.
Όταν πέθανε ο Αντωνίνος, μετά από χρόνια, ο διάδοχός του Μάρκος Αυρήλιος εξαπέλυσε νέο διωγμό κατά των χριστιανών, οπότε η Αγία συνελήφθη ξανά. Κατά τους βιογράφους της, ο ίδιος ο αυτοκράτορας έδωσε εντολή στους έπαρχους Ασκληπιό και Ταράσιο να την βασανίσουν. Ο πρώτος την έριξε σε χώρο που φυλάσσονταν φίδια, τα οποία όμως πέθαναν όταν την πλησίασαν, και έτσι ο δεύτερος αποφάσισε να την αποκεφαλίσει.
Το όνομα και τη μνήμη της τιμά η Ορθόδοξη Εκκλησία στις 26 Ιουλίου.